Xuất khẩu nông sản nhiều triển vọng

Việc tận dụng những ưu đãi từ TPP sẽ là lợi thế cho nông sản Việt Nam trong thời gian tới

Theo ông Lê Văn Bảnh, Cục trưởng Cục Chế biến nông lâm thủy sản và nghề muối (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn),trong các thị trường XK trọng điểm của Việt Nam, nền kinh tế Hoa Kỳ có dự báo khả quan nhất cho năm 2016 với nhu cầu của thị trường nội địa Hoa Kỳ sẽ tăng mạnh và dự báo sẽ vẫn tiếp tục có cầu ổn định đối với hàng hóa của Việt Nam. Mặt khác, đây  là thị trường không quá khó tính và chưa yêu cầu cao về ATTP và chất lượng. Việc tận dụng những ưu đãi từ TPP cũng sẽ là lợi thế cho nông sản Việt Nam trong thời gian tới.

Hấp dẫn đồng nghĩa với cạnh tranh

Nhiều năm qua, các mặt hàng như gỗ và sản phẩm của gỗ, hàng thủy sản  đã đóng góp tỷ trọng lớn trong tổng kim ngạch XK của Việt Nam sang Hoa Kỳ. Ngoài ra, Hoa Kỳ thường là thị trường dẫn đầu về NK các mặt hàng nông sản khác của ta như: hạt điều, hạt tiêu, cà phê và sản phẩm mây tre cói thảm. Đây cũng là thị trường tiêu thụ lớn cao su, chè và rau quả Việt Nam.

Tuy nhiên, cũng theo ông Lê Văn Bảnh, sự hấp dẫn của thị trường Hoa Kỳ cũng đồng nghĩa với sự cạnh tranh XK vào thị trường này rất quyết liệt, đặc biệt những đối thủ cạnh tranh lớn của Việt Nam là Trung Quốc, Thái Lan và Indonesia –  những nước tương đồng với Việt Nam về các mặt hàng XK. Bên cạnh đó, những rào cản về kỹ thuật và thương mại cũng lànhững khó khăn không nhỏ đối với các doanh nghiệp Việt Nam gần đây như: thuế chống bán phá giá tăng cao đối với cá tra, các yêu cầu của Chương trình thanh tra cá da trơn theo Farmbill 2014 có hiệu lực từ tháng 3/2016.

Năm 2015, trừ sản phẩm gỗ, hạt điều, hạt tiêu và mây tre cói thảm, giá trị XK của hầu hết các mặt hàng nông lâm thủy sản sang thị trường này đều giảm đáng kể so với năm 2014, đặc biệt là thủy sản (giảm 23,38%), cà phê (giảm 13,31%), cao su (giảm 7,49%), gạo (giảm 21,74%), chè (giảm 18,27%).

Nói đến XK nông sản không thể không nhắc đến một thị trường hết sức quan trọng  là EU.thị trường NK có sức mua lớn và đa dạng. Năm 2016, nền kinh tế EU được dự báo sẽ phục hồi chậm. Tuy các nước EU đều có dự báo kinh tế tăng trưởng dương nhưng mức tăng trưởng đều rất thấp (chưa đến 1%). Dự báo cầu NK chung cho cả EU sẽ tiếp tục tăng trưởng ở mức 5-6% trong hai năm tới.

Theo ông Lê Văn Bảnh, Hiệp định thương mại tự do với EU đã kết thúc đàm phán và mở ra cơ hội cho ngành nông nghiệp Việt Nam khi 90% hàng hóa vào thị trường này được hưởng mức thuế suất 0%.Những mặt hàng chiếm thị phần XK lớn nhất trong các mặt hàng nông sản Việt Nam XK sang thị trường EU là cà phê, thủy sản, gỗ và sản phẩm gỗ. Đặc biệt, EU là thị trường nhập khẩu cà phê lớn nhất của Việt Nam. Ngoài ra, đây cũng là một trong những thị trường tiêu thụ lớn các sản phẩm như hạt điều, hạt tiêu, cao su và sản phẩm mây tre cói thảm Việt Nam.

Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất để nông sản Việt vào được thị trường này  là những rào cản phi thuế quan như chất lượng, an toàn thực phẩm, nguồn gốc xuất xứ do thị trường này đặt ra. Một số ngành hàng như: chè, rau quả, thủy sản vẫn vấp phải tồn dư thuốc bảo vệ thực vật khá cao; gỗ phải đáp ứng sự minh bạch về nguồn gốc...

Với thị trường Trung Quốc, đây là thị trường quan trọng vì tăng trưởng mạnh năm 2015 trong khi hầu hết các thị trường NK khác của Việt Nam đều giảm. Tuy vậy, bất lợi của hầu hết nông sản Việt Nam là sự phụ thuộc quá lớn khi XK sang thị trường này.Cơ hội XK rộng mở nhưng tại một số thị trường có tiềm năng, hoạt động xúc tiến thương mại dường như vẫn vắng bóng. Chẳng hạn, thị trường Ai Cập là nơi khó có thể phát triển sản xuất nông nghiệp vì luôn thiếu nước .

Ông Phạm Thế Cường, Tham tán Thương mại tại Ai Cập, cũng cho biết, Ai Cập là thị trường có nhiều cơ hội kinh doanh đối với nông thủy sản, nhiều hàng hóa nông thủy sản Ai cập không trồng lại là thế mạnh của Việt Nam như tiêu, điều, cá tra... Tuy nhiên, thời gian qua, gần như không có đoàn xúc tiến thương mại sang thị trường này. Các tham tán phải làm ngược trở lại là giới thiệu với các doanh nghiệp Ai Cập về Việt Nam.

Tận dụng cầu nối các thương vụ

Theo Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam, thời gian qua, Bộ Công thương và tham tán, tùy viên thương mại đã hỗ trợ ngành nông nghiệp giải quyết nhiều vướng mắc kỹ thuật trong XK như đưa xoài Việt Nam vào Nhật Bản, đưa vải tươi sang Úc và Hoa Kỳ, nối lại XK các mặt hàng rau gia vị sang Châu Âu, giải quyết các vấn đề vướng mắc trong XK thịt lợn và thủy sản sang Liên bang Nga…

Tuy nhiên,Việt Nam chưa khai thác hết tiềm năng của ngành nông nghiệp cũng như lợi thế của hội nhập vì vậy việc phối hợp giữa hai bên để tháo gỡ kịp thời rào cản, tạo mạng lưới thông tin về nông lâm thủy sản thông suốt, mở rộng thị trường và đa dạng các hình thức XK… là rất cần thiết. 

Để đẩy mạnh công tác thị trường nước ngoài, xúc tiến thương mại đối với các mặt hàng nông lâm thủy sản, Bộ NN&PTNT đã  đề nghị Bộ Công Thương (hệ thống Thương vụ tại nước ngoài)  cùng phối hợp  để kịp thời cung cấp thông tin, dự báo thị trường, cảnh báo các quy định về rào cản, vấn đề phát sinh có thể gặp đối với hàng nông lâm thủy sản xuất khẩu, phối hợp giải quyết các vướng mắc, tranh chấp thương mại; Cung cấp các thông tin, chương trình hỗ trợ của nước sở tại cho các DN ngành nông nghiệp thông qua các đơn vị đầu mối của Bộ NN&PTNT; Phối hợp với Bộ NN&PTNT tổ chức thực hiện các hoạt động xúc tiến thương mại quảng bá sản phẩm nông lâm thủy sản tại thị trường nước ngoài.

Thứ trưởng Trần Thanh Nam cũng mong  muốn tăng cường phối kết hợp giữa hai Bộ trong việc tiếp tục mở cửa thị trường nông lâm thủy sản Việt Nam, giữ vững và phát triển thị trường khó tính, chú trọng các thị trường tiềm năng, dễ tính như các nước Trung Đông, các nước châu Phí, khai thác có hiệu quả các thị trường truyền thống như ASEAN, EU.

Thứ trưởng Nam khẳng định mạng lưới các cơ quan đại diện thương mại của Việt Nam tại nước ngoài sẽ là cầu nối để thúc đẩy liên kết, sản xuất và tiêu thụ hàng hóa nông sản Việt Nam ra thị trường thế giới.

Thu Hường