Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (Vasep), 6 tháng đầu năm nay, xuất khẩu (XK) tôm sang thị trường Trung Quốc đạt kim ngạch 233,5 triệu USD, giảm 4,9% so với cùng kỳ năm 2018.
Giá giảm tới 1/3
Bà Đặng Thị Dịu, Giám đốc công ty nuôi trồng thuỷ sản Nam Phú Hải (Móng Cái – Quảng Ninh), cho biết do phía Trung Quốc siết chặt thị trường nên giá tôm hiện nay giảm 1/3 so với mọi năm. Điều này khiến nhiều doanh nghiệp (DN) nuôi tôm ở Quảng Ninh lâm vào hoàn cảnh khó khăn.
Chính sách nhập khẩu của Trung Quốc thay đổi, DN có nắm được? Bà Dịu cho hay thực tế Trung Quốc là thị trường XK chủ lực của công ty cũng như nhiều DN trên địa bàn Móng Cái, song “chúng tôi rất mù mờ về thông tin cũng như sự hỗ trợ từ cơ quan chức năng để DN có thể đáp ứng các yêu cầu trên”.
Vasep cho biết, XK tôm Việt Nam sang Trung Quốc giảm mạnh trong năm 2018 và những tháng đầu năm 2019 do Trung Quốc tăng mạnh nhập khẩu từ Ấn Độ, Ecuador (lợi thế giá thấp hơn tôm Việt Nam). Quý I/2019, nhập khẩu tôm của Trung Quốc từ Ấn Độ tăng 624% về khối lượng và 573% về giá trị so với cùng kỳ năm 2018. Nửa đầu năm nay, XK tôm Ecuador sang Trung Quốc tăng 224% về khối lượng và 185% về giá trị so với cùng kỳ năm ngoái.
Ở thị trường Trung Quốc, tôm Việt Nam đang phải cạnh tranh với tôm của nhiều nhà cung cấp châu Á. Xét về giá nhập khẩu, trên thị trường Trung Quốc, giá nhập khẩu tôm từ Ecuador, Ấn Độ và Indonesia luôn cạnh tranh nhất.
Bên cạnh những nguyên nhân như Trung Quốc siết chặt thương mại mậu biên, bị cạnh tranh bởi Ấn Độ và Ecuador tại thị trường Trung Quốc, cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung làm xáo trộn thị trường, ảnh hưởng đến nhu cầu, đồng NDT mất giá cũng là một yếu tố ảnh hưởng đến XK tôm của Việt Nam sang thị trường này.
Vasep phân tích, việc đồng NDT liên tục bị mất giá so với đồng USD khiến giá XK tôm từ Việt Nam sang Trung Quốc cao hơn, làm giảm sức cạnh tranh của tôm Việt Nam.
Theo Vasep, XK tôm trong tháng 5 và 6 mặc dù giảm nhưng tốc độ giảm đã ít hơn. XK tôm trong tháng 7 dự kiến tăng nhẹ so với cùng kỳ năm 2018. XK tôm Việt Nam trong các tháng tiếp theo kỳ vọng sẽ nhích dần lên nhờ tác động từ các hiệp định thương mại, cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung, nhu cầu nhập khẩu từ các thị trường tăng trong nửa cuối năm và cạnh tranh từ Ấn Độ giảm bớt do đã qua vụ thu hoạch chính.
XK tôm sang thị trường Trung Quốc 6 tháng đầu năm giảm 4,9% so với cùng kỳ |
Chữ tín làm đầu
Tuy nhiên, Vasep cũng cho rằng Trung Quốc ngày càng yêu cầu khắt khe hơn về chất lượng và nguồn gốc sản phẩm. Có khả năng từ ngày 1/10/2019, các lô hàng thực phẩm nhập khẩu vào Trung Quốc đều phải có chứng thư XK đi kèm.
Vì vậy, các DN cần chú ý đến các yêu cầu mới về chất lượng, truy xuất nguồn gốc cũng như các quy định, tiêu chuẩn về bao bì, ghi nhãn hàng hóa và mã vạch vùng miền để XK bền vững cũng như nâng cao giá trị gia tăng.
Đối với mặt hàng tôm, muốn tăng sức cạnh tranh, người nuôi tôm cần hướng tới nuôi tôm sạch đạt tiêu chuẩn chất lượng quốc tế như ASC, BAP… để dễ thâm nhập các hệ thống phân phối thủy sản cao cấp của Trung Quốc.
Phân tích thực trạng phát triển của ngành tôm, Ts. Hồ Quốc Lực, Chủ tịch HĐQT CTCP Thực phẩm Sao Ta (Fimex VN), đánh giá tôm Việt đã tham gia thương trường thế giới trên 40 năm. Đến nay, tôm Việt đã “bơi” được khá xa, tiêu thụ tới gần 100 quốc gia. Tuy nhiên, việc xây dựng thương hiệu tôm Việt chưa có sự tiến triển mạnh. Nhiều người vẫn đang bàn luận là xây dựng thương hiệu tôm quy mô quốc gia trước hay xây dựng thương hiệu tôm ở từng DN tôm trước.
Thời gian qua, nhiều DN tôm hình thành và không ít phá sản. Cho đến hôm nay, tuy có hơn 100 DN tôm nhưng DN có doanh số trên 100 triệu USD không nhiều. Trên bao bì vẫn là thương hiệu của hệ thống phân phối hoặc nhà nhập khẩu, còn mã hiệu DN và tên Việt Nam chỉ là dòng chữ khiêm tốn trên bao bì.
Tuy nhiên, chuyện xây dựng thương hiệu là vấn đề không phải ngày một ngày hai có thể làm xong. Trước mắt, ông Lực cho rằng với hoàn cảnh eo hẹp của cộng đồng DN tôm, bán được nhiều tôm có chữ “Made in Vietnam” cũng tạm ổn và từng bước chờ đợi sự lớn mạnh của từng DN.
Bán được nhiều tôm trên bao bì có chữ “Made in Vietnam” với giá ngày một tốt hơn cũng là một dạng xây dựng uy tín thương hiệu. Muốn được hệ thống phân phối lớn, nhất là hệ thống cấp cao yên tâm mua hàng của mình, các DN tôm phải lấy chữ tín làm đầu. Các hợp đồng đã ký kết phải thực hiện cho đúng từ số lượng, cơ cấu, kích cỡ, độ ẩm, thời gian giao hàng, chất lượng bên trong đến mẫu mã bên ngoài.
Thy Lê