Ngày 7/11, như kế hoạch được loan báo, Bộ Thương mại Mỹ (DOC) sẽ chính thức tiến hành điều tra về việc các công ty Trung Quốc chuyển thép qua Việt Nam nhằm tránh mức thuế cao khi XK đến Mỹ.
Thép Trung Quốc có “đội lốt”?
Động thái này diễn ra sau khi các nhà sản xuất thép của Mỹ gửi đơn khởi kiện hồi tháng 9/2016, trước tình trạng thép nguồn gốc Trung Quốc tràn ngập thị trường. Vì thế, cuộc điều tra này được các doanh nghiệp (DN) Mỹ hy vọng có thể dẫn đến mức thuế mới đối với thép NK từ Trung Quốc qua Việt Nam.
Nửa đầu năm nay, khối lượng thép từ Việt Nam xuất sang Mỹ tăng lên hơn 312.000 tấn, so với mức gần 25.000 tấn cùng kỳ năm ngoái. Trong khi đó, so với cùng kỳ, XK thép Trung Quốc tới Việt Nam tăng 46%, từ 4,3 triệu tấn lên 6,3 triệu tấn.
Trong đơn kiện, các công ty Mỹ cáo buộc Trung Quốc vận chuyển thép qua Việt Nam, thay đổi một số chi tiết để số hàng này được xếp vào nhóm có xuất xứ từ Việt Nam, sau đó chuyển đến Mỹ để hưởng mức thuế NK thấp hơn.
Vì thế, việc điều tra của DOC sẽ tiến hành điều tra làm rõ việc liệu chiêu “gia giảm” của Trung Quốc có đủ tư cách để biến thép “Made in China” thành sản phẩm “Made in Vietnam” không.
Chẳng hạn, Trung Quốc sẽ tăng thêm hàm lượng kẽm để tăng khả năng chống bào mòn của thép. Nhưng mánh “phủ kẽm” này không hề tốn kém, không tạo giá trị gia tăng, cũng không làm tăng khối lượng thép, đơn khiếu nại chỉ ra.
|
Thép Trung Quốc đang có xu hướng bán phá giá,
gây hại lớn cho ngành thép nội địa
Ngoài vụ kiện trên, trong 5 năm gần đây (2010 - 2015), tại thị trường Mỹ, thép Việt Nam bị kiện chống bán phá giá tới 5 vụ và chỉ có kết quả một vụ điều tra sản phẩm ống thép cacbon là có lợi cho DN Việt. Tình trạng này dẫn đến việc Mỹ chỉ chiếm có 2,8% giá trị XK toàn ngành thép Việt Nam.
Hồi tháng 7/2016, cũng xảy ra chuyện thép Trung Quốc nghi “đội lốt” thép Việt xuất sang thị trường EU. Các cơ quan chống gian lận thương mại ở EU đã ghi nhận số lượng lớn các sản phẩm thép cuộn phủ sơn NK từ Việt Nam có dấu hiệu gian lận. Họ nghi ngờ khả năng có DN Trung Quốc bán thép vào Việt Nam rồi dùng C/O Việt Nam XK sang EU để tránh thuế chống bán phá giá.
Nguy cơ thép xuất khẩu
Giới chuyên gia nhận định,, tình trạng này sẽ gây hại lớn cho ngành thép nội địa trước nguy cơ lượng thép Việt xuất ra các thị lớn như Mỹ, EU càng lúc càng giảm đi, trong khi thép Trung Quốc giả mạo xuất xứ lại được hưởng lợi. Điều đó không phải không có lý do, khi lượng thép Trung Quốc NK vào Việt Nam từ đầu năm 2016 đến nay vẫn tăng mạnh.
Trong 10 tháng 2016, theo số liệu Tổng cục Hải quan, lượng sắt thép NK ước đạt 15,52 triệu tấn (tăng 23,7% so với cùng kỳ năm 2015) và trị giá 6,6 tỷ USD (tăng 4,9%). Trong đó, sắt thép NK về Việt Nam nhiều nhất là từ Trung Quốc, chiếm 59,15 tỷ trọng về lượng và 55,7% về giá trị. Còn theo Bộ Công Thương, NK sản phẩm từ thép đã giảm 27,7% về trị giá trong 10 tháng qua.
Trong buổi gặp gỡ giới đầu tư tại Sở Giao dịch chứng khoán Tp.HCM (HoSE) chiều 7/11, Ts. Nguyễn Văn Sưa - Phó Chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam, đã cảnh báo tình trạng thép Trung Quốc đã có xu hướng bán phá giá, chấp nhận lỗ, nhất là theo ước tính năm 2015, ngành thép Trung Quốc đã lỗ tới 15 tỷ USD.
Theo Ts Nguyễn Văn Sưa, trong bối cảnh cung vượt cầu, thép Trung Quốc được đánh giá là có tính cạnh tranh rất cao, nhất là về giá. Chính sách thúc đẩy XK thép của Trung Quốc là hoàn thuế VAT cho XK thép, nhất là đối với thép “hợp kim” có chứa B, Cr. Từ đầu năm nay, Trung Quốc cũng giảm thuế XK gang xuống 10% và phôi thép xuống 20% so với trước đây là 25% đối với cả hai mặt hàng trên.
Tuy nhiên, như lưu ý của giới chuyên gia, việc việc giả mạo xuất xứ, nhãn hiệu của thép Việt Nam sẽ khiến lượng thép XK từ Việt Nam tăng đột biến, trong khi hàng hóa có xuất xứ thật sự của Việt Nam lại không tăng, lại bị các nước điều tra, áp thuế chống bán phá giá, thuế tự vệ… Điều này dẫn đến nguy cơ thép XK Việt Nam dần mất uy tín trên thị trường quốc tế, nếu các cơ quan quản lý không có các biện pháp kiểm tra chặt chẽ.
Bộ Công Thương cho biết trong 10 tháng 2016, sản xuất thép tiếp tục tăng trưởng khá cao so với cùng kỳ 2015, do tận dụng cơ hội Việt Nam áp dụng biện pháp tự vệ đối với thép dài và phôi thép nhằm giảm NK, tạo điều cho các đơn vị sản xuất trong nước.
Theo quan điểm của Bộ Công Thương, đối với thép, cần áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại để bảo đảm cạnh tranh công bằng với hàng NK, nhưng theo dõi sát tác động của các biện pháp này tới sản xuất, tiêu dùng trong nước để có sự điều chỉnh kịp thời, nếu cần, bảo đảm hỗ trợ hợp lý cho sự phát triển của ngành thép trong dài hạn.
Thanh Loan
