Tuy thị trường không hạn chế, nhưng kinh doanh chuỗi không phải là mô hình cứ nhân rộng là thành công. Mặc dù được hậu thuẫn bởi nguồn lực tài chính mạnh, nhưng để thành công không hoàn toàn phụ thuộc vào nguồn vốn.
Lần lượt đóng cửa chi nhánh
Năm 2012, chuỗi cửa hàng Burger King được đem về Việt Nam theo hình thưc “nhượng quyền thương hiệu” bởi công ty TNHH Dịch vụ Thực phẩm và Giải khát Cánh Diều Xanh (BKV).
Chuỗi cửa hàng này được đánh giá sẽ làm mưa làm gió tại Việt Nam bởi theo đại diện nhượng quyền tại Việt Nam là bà Lê Hồng Thủy Tiên, Tổng giám đốc Tập đoàn IPP cho biết, nguồn vốn đổ vào đây thuộc mức cao nhất thị trường (40 triệu đô - tại thời điểm năm 2011) đi cùng với một chiến lược tỉ mỉ nhằm mở rộng chuỗi thức ăn nhanh này ra khắp thị trường Việt Nam.
Tuy nhiên, từ cuối năm 2015 đến nay, thị trường đã chứng kiến chuỗi cửa hàng Burger King liên tiếp đóng cửa như một hiệu ứng dây chuyền, ở thời điểm thiện tại, đã 3 cửa hàng đã phải đóng cửa.
Công ty CP thương mại dịch vụ Cổng Vàng (Golden Gate) được cho là một “đế chế” hùng mạnh trong thị trường kinh doanh theo chuỗi bởi thu hút được khá nhiều vốn đầu tư từ các quỹ nước ngoài. Năm 2014, Cổng Vàng đón nhận món đầu tư trị giá 35 triệu USD từ quỹ Standard Chattered ngay sau khi Mekong Capital thoái vốn. Hệ thống này còn đặt mục tiêu nâng giá trị lên 200 triệu USD vào năm 2018.
Có nguồn lực mạnh về vốn, trong vòng 4 năm phát triển Cổng Vàng đã mở rộng và đa dạng hóa chuỗi sản phẩm với tốc độ chóng mặt với hệ thống nhà hàng dày đặc hoạt động dưới rất nhiều thương hiệu như: lẩu nấm Ashima,lẩu bang chuyền Kichi-Kichi, chuỗi nhà hàng đồ nướng SumoBBQ, nhà hàng bia tươi Vuvuzela….
Tuy vậy nhưng gần đây Cổng Vàng cũng không thể ngăn chặn được việc phải đóng cửa hàng loạt chi nhánh.Theo văn bản từ Sở Kế hoạch Đầu tư Hà Nội và TP HCM thì cuối năm 2015, Cổng Vàng đã chính thức chấm dứt hoạt động khoảng 7 chi nhánh kinh doanh của mình.
Những gương mặt khác cũng là những tên tuổi lớn trong mảng kinh doanh theo chuỗi như: Công ty CP đầu tư thương mại quốc tế Mặt Trời Đỏ (Red Sun-ITI Corporation), cuối năm 2015 cũng phải đóng cửa nhà hàng King BBQ Deli ở Vincom Center A Đồng Khởi, cuối tháng 1/2016, Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Mesa (Mesa Group) cũng thông báo đóng cửa nhà hàng lẩu Thái Lan MK SUKI tại Trung tâm thương mại Pico Plaza đường Cộng Hòa (quận Tân Bình, TP HCM)…
|
Burger King được dự đoán sẽ làm mưa làm gió tại thị trường đồ nhanh Việt Nam
Bài học từ sự thất bại
Ông Phạm Việt Anh, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty Left Brain Connectors, cho rằng đối với mô hình chuỗi, doanh nghiệp phải đáp ứng được 3 yếu tố thì hiệu quả kinh doanh mới có thể được tối ưu, đó là tính độc đáo về thương hiệu, quy mô hệ thống và phương pháp quản lý.
Một vấn đề nữa là khi quy mô càng lớn thì quản trị càng phức tạp. Doanh nghiệp sẽ gặp rất nhiều khó khăn về công tác quản lý hoặc tốn chi phí vào các hệ thống quản trị. Bên cạnh đó còn nhiều thách thức khác như chi phí mặt bằng, đây là yếu tố sống còn đối với doanh nghiệp bán lẻ nói chung. Bán lẻ yêu cầu mặt bằng phải đẹp, rộng nhưng những mặt bằng như vậy giá thành lại rất cao, càng mở nhiều chuỗi nhà hàng thì càng tiêu tốn những khoản tiền chết rất lớn để đặt cọc.
Hiện nay, tâm lý người tiêu dùng cũng đang là rào cản quá lớn đối với việc đầu tư các chuỗi của hàng, nhất là các chuỗi nhượng quyền quốc tế. Bởi lẽ khi phát triển cũng hạn chế sự linh hoạt, vì phải bám sát tôn chỉ của thương hiệu trên toàn cầu. Đối với các thương hiệu tự xây dựng thì lại vướng phải vấn đề tăng trưởng nóng để gọi vốn, dễ dẫn đến sự sụp đổ dây chuyền.
Theo một chuyên gia thương hiệu phân tích, Buger King đã quá nôn nóng phát triển hệ thống nên nên phải chịu một chi phí vốn đầu tư khá lớn để thuê mặt bằng đẹp. Xác định là người đến sau nên Burger King chấp nhận dùng tiền để chiếm lĩnh các mặt bằng tốt với mức giá cao hơn đối thủ. Trung bình, theo ông Nguyễn Hải – Giám đốc điều hành BKV cho biết, chi phí đầu tư mỗi cửa hàng Burger King tại Việt Nam khoảng 6-9 tỷ đồng. Cộng thêm việc phải phát triển phải bám sát quy chuẩn của thương hiệu trên toàn cầu không phù hợp với tâm lý tiêu dùng, thói quen ăn uống của người Việt Nam.
Trong khi đó, Cổng Vàng có thể đã phát triển quá nhanh so với giới hạn của mình nên vấn đề quản lý hết sức khó khăn, năng lực quản lý khó có thể đạt chuẩn và còn rất nhiều yếu tố chủ quan, khách quan dẫn đến khó khăn ngày càng nhiều đối với mô hình kinh doanh này.
Ông Lý Quý Trung - chủ của thương hiệu Phở 24 cho biết, có trường hợp Phở 24 phải đóng cửa một vài cửa hàng do khác biệt về tâm lý chi tiêu vùng miền, cũng có khi phải đóng cửa do chủ nhà tăng tiền thuê mặt bằng, hoặc có thể do yếu tố mỹ quan của mặt bằng, sự không thuận tiện của giao thông…
Ông Trung cho rằng khi bành trướng hệ thống một cách nhanh chóng như vậy, công ty phải đối mặt với một thử thách vô cùng to lớn. Đó là làm thế nào để giữ được chất lượng cho đồng bộ. Tuy nhiên, ngay cả khi đã tiêu chuẩn hóa, đồng bộ hóa tất cả bộ máy thì thiếu sót vẫn cứ xảy ra và thử thách tiếp theo là bộ máy quản lý phải nở phình ra để gồng gánh một khối lượng công việc khổng lồ do mình tạo ra.
Mặc khác, vấn đề còn là việc đầu tư chạy theo trào lưu nên thiếu tính bền vững. Thêm vào đó, áp lực doanh số luôn khiến họ phải tham gia vào những cuộc đua về giá, khiến trục đỡ về vốn trở nên mong manh hơn.
Linh Đan
