Theo số liệu từ Bộ NN&PTNT, xuất khẩu (XK) hồ tiêu hai tháng đầu năm 2017 giảm cả lượng và giá trị. Sản lượng tiêu XK cả nước ước đạt trên 16.100 tấn, với kim ngạch xấp xỉ 112 triệu USD (giảm 19,8% về lượng và 36,3% về giá trị so với cùng kỳ năm 2016).
Giá tiêu “lao dốc”, XK lao đao
Tới tháng 3/2017, XK hồ tiêu bắt đầu có dấu hiệu hồi phục, lập kỷ lục về sản lượng XK. Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, trong tháng Ba, sản lượng tiêu XK ước đạt 29.200 tấn, thu về 170,9 triệu USD. Kỷ lục của tháng Ba đưa tổng sản lượng tiêu XK của Việt Nam trong quý I/2017 đạt mức 51.171 tấn, với kim ngạch 323,6 triệu USD.
Quý I/2017, lượng tiêu XK tăng 15,55% (tương đương 6.885 tấn) nhưng giảm 12,69% về giá trị so với cùng kỳ 2016. Giá tiêu giảm mạnh xuống mức 5.999 USD/tấn với tiêu đen, 9.184 USD/tấn với tiêu trắng (giảm lần lượt 2.443 USD/tấn và 2.245 USD/tấn so với quý I/2016).
Tính riêng tháng 3/2017, giá tiêu đen XK đạt 5.576 USD/tấn, tiêu trắng XK đạt 8.547 USD/tấn (giảm lần lượt 751 USD/tấn và 1.122 USD/tấn so với thời điểm tháng 2/2017).
Ở thị trường trong nước, giá tiêu cũng đang trên đà “lao dốc”, hiện chỉ bằng 50% so với thời kỳ đỉnh cao. Tại “thủ phủ” hồ tiêu Tây Nguyên, giá tiêu đang ở mức dưới 120.000 đồng/kg, thấp nhất trong vòng 5 năm trở lại đây.
Cụ thể, tại các tỉnh Đăk Lăk, Đăk Nông, Gia Lai, Đồng Nai, Bà Rịa – Vũng Tàu… giá tiêu khô ở mức 98.000 – 101.000 đồng/kg (giảm 15.000 – 17.000 đồng/kg so với thời điểm cuối tháng Tư, giảm 50.000 – 60.000 đồng/kg so với niên vụ trước).
Do giá hồ tiêu xuống thấp, nhiều nông dân chủ trương “găm hàng” chờ tăng giá. Ông Đào Hữu Nam, chủ hộ trồng tiêu tại Chư Sê (Gia Lai), chia sẻ: “Hiện giá tiêu ở mức 98.000 đồng/kg. Nhà tôi có 2 ha trồng tiêu, sản lượng đạt khoảng trên 6 tấn, với giá bán hiện nay, nhà tôi có thể mất lãi cả trăm triệu một ha so với vụ trước. Vì giá xuống thấp quá nên chúng tôi đang trữ lại, bán cầm chừng chờ giá lên”.
|
Quý I/2017, lượng tiêu XK tăng 15,55% (tương đương 6.885 tấn) nhưng giảm 12,69% về giá trị so với cùng kỳ 2016.
“Siết” quy hoạch, ngăn khủng hoảng
Ông Đỗ Hà Nam – Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam (VPA), cho biết: “Giá hồ tiêu hiện tại vẫn đem lại lợi nhuận cho người nông dân. Tuy nhiên, nếu Việt Nam không kiểm soát tốt vấn đề quy hoạch và đảm bảo chất lượng hồ tiêu, một cuộc “khủng hoảng” là điều khó tránh khỏi trong thời gian tới”.
Năm 2016, VPA đã từng đưa ra cảnh báo về nguy cơ xảy ra một cuộc “khủng hoảng thừa” trong ngành hồ tiêu khi thị trường tiêu thế giới “bão hòa”. Hơn mười năm qua, diện tích hồ tiêu Việt Nam tăng rất nhanh, từ 49.000 ha (năm 2005) lên gần 110.000 ha (năm 2016).
Diện tích và sản lượng hồ tiêu hiện tại đang vượt quá quy hoạch nhiều lần. Theo quy hoạch của Bộ NN&PTNT, đến năm 2030, diện tích hồ tiêu trên cả nước đạt 50.000ha. Nhưng vì lợi nhuận liên tục gia tăng, nhiều hộ nông dân đổ xô mở rộng diện tích, “đánh bạc” với cây hồ tiêu, phá vỡ quy hoạch.
“Việt Nam là nước XK tiêu đứng đầu thế giới, chiếm trên 50% lượng hồ tiêu thương mại toàn cầu. Vì vậy, chỉ cần Việt Nam tăng sản lượng, thị trường hồ tiêu toàn cầu sẽ chịu tác động mạnh. Nếu không điều chỉnh cung – cầu hợp lý, khi thị trường tiêu toàn cầu “bão hòa”, hồ tiêu Việt Nam sẽ rơi vào khủng hoảng”, ông Đỗ Hà Nam nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, chất lượng sản phẩm đang là vấn đề cấp bách với ngành tiêu Việt Nam. Bà Nguyễn Mai Oanh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký VPA, cho hay: “Nhiều thị trường khó tính như Mỹ và EU đang siết ‘hàng rào’ kiểm soát chất lượng hồ tiêu nhập khẩu. Vì vậy, nâng cao chất lượng là vấn đề sống còn với hồ tiêu Việt Nam. Nếu tiếp tục mất kiểm soát như hiện nay, hồ tiêu Việt Nam sẽ tự ‘chặt chân’ mình”.
Thực tế cho thấy, do có giá trị cao, nhiều nông dân lạm dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) quá mức, ảnh hưởng tới chất lượng tiêu nguyên liệu. Theo VPA, nếu không được cải thiện, sẽ có trên 80% tiêu Việt Nam không thể vào EU (chiếm 23% tổng lượng tiêu XK của Việt Nam).
Nguyên nhân là do EU giảm hạn mức cho phép (MRLs) của hóa chất Metalaxyl trên hồ tiêu từ 0,1ppm xuống còn 0,05ppm, trong khi chỉ 17% số mẫu tiêu đen Việt Nam năm 2016 đạt yêu cầu này.
Không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng tiêu nguyên liệu, việc canh tác thiếu khoa học đang gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới tính bền vững của hồ tiêu Việt Nam. Kể từ đầu năm 2017, liên tiếp các vựa hồ tiêu bị bệnh, chết hàng loạt. Tại Đăk Lăk, từ đầu năm đến nay có gần 2.800ha hồ tiêu mắc bệnh; Đắk Nông có hơn 2.350 ha tiêu bị bệnh…
Gs.Ts. Nguyễn Hồng Sơn - Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ NN&PTNT), cho hay: “Để tránh khủng hoảng, các địa phương cần rà soát lại quy hoạch, tổ chức lại sản xuất, tăng cường liên kết các hộ trồng tiêu, đầu tư mạnh hơn cho khoa học kỹ thuật để tăng năng suất và chất lượng hồ tiêu. Mở rộng và tiếp cận với thị trường mới nhằm đảm bảo cung – cầu”.
“Đồng thời, bản thân các hộ trồng tiêu cũng cần tuân thủ quy hoạch của địa phương. Canh tác theo đúng khoa học kỹ thuật, không lạm dụng phân bón, thuốc BVTV, tránh vì cái lợi trước mắt mà bỏ qua cái lợi lâu dài”, ông Sơn nói.
Hiến Nguyễn
