Chia sẻ tại Hội thảo “Diễn biến thị trường, giá cả ở Việt Nam 6 tháng đầu năm và dự báo cả năm 2023”, PGS, TS. Ngô Trí Long - Chuyên gia Kinh tế cho rằng, quy hoạch Điện VIII đã thỏa mãn được yêu cầu phác họa tương lai của hệ thống điện Việt Nam, nhưng vẫn cần các giải pháp quyết liệt, cụ thể, thiết thực, thì mới có thể hiện thực hóa được các mục tiêu đề ra. Nếu không, việc thiếu điện sẽ là hiện hữu.
“Giá điện vẫn là điểm nghẽn nhưng là yếu tố quyết định mức độ hấp dẫn đầu tư vào ngành điện. Chỉ có cải cách giá điện mới có thể thu hút được vốn đầu tư. Trong chuỗi giá trị của ngành điện, gồm sản xuất - truyền tải - phân phối, khu vực tư nhân chủ yếu tham gia khâu sản xuất điện (chiếm khoảng 70% chi phí cung cấp điện)”, ông Long phân tích.
![]() |
Giá điện 2 thành phần sẽ góp phần làm cho hệ thống điện phát huy hiệu quả sử dụng mang lại lợi ích cho cả khách hàng sử dụng điện và ngành Điện. |
Vị chuyên gia cũng cho rằng, cơ chế giá điện hiện chưa hợp lý, bởi giá điện sinh hoạt của người dân chi trả còn cao hơn cả giá điện sản xuất của các doanh nghiệp (trong đó chiếm số lượng lớn là các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài), đây là một bất cập đã được nhắc đến từ nhiều năm nay, nhưng chưa được xem xét, thay đổi.
"Giá điện thấp cũng là con dao 2 lưỡi, giá điện thấp lại nằm ở khu vực sản xuất, nơi mà Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) thực hiện nhiệm vụ chính trị bán điện cho sản xuất với giá thấp nhằm tạo ra sức cạnh tranh cho hàng hóa và thu hút đầu tư với nhân công rẻ và giá điện rẻ, từ đó đóng góp vào GDP", ông Long nói.
Tuy nhiên, mặt trái đó là giá điện thấp dẫn tới việc sử dụng lãng phí, không tiết kiệm. Đặc biệt với các doanh nghiệp có thể sử dụng công nghệ cũ tốn điện. Bên cạnh đó, giá điện thấp sẽ không thể thu hút được nhà đầu tư vào thị trường này bởi các nhà đầu tư bao giờ cũng phụ thuộc vào lãi/lỗ để đầu tư.
Theo đó, PGS, TS. Ngô Trí Long đề xuất cần nghiên cứu triển khai áp dụng thí điểm giá bán điện hai thành phần; Có cơ chế ưu đãi, giảm giá để khuyến khích các khách hàng sử dụng giá điện hai thành phần; Tuyên truyền ưu điểm, lợi ích của giá bán điện hai thành phần.
Đối với ngành Điện, việc quy định giá điện 2 thành phần giúp giảm được chi phí đầu tư hệ thống điện khi các hộ sử dụng điện ổn định, phụ tải ở mọi thời điểm sẽ ổn định ở mức thấp, không tăng cao công suất vào giờ cao điểm.
Đối với khách hàng sử dụng điện, giá điện 2 thành phần giúp giảm giá mua điện bằng cách tăng thời gian sử dụng điện. Giá điện theo công suất khuyến khích việc tiết kiệm công suất mà không tính đến việc tiết kiệm điện năng.
Giá điện theo điện năng khuyến khích sử dụng điện tiết kiệm điện năng tiêu thụ mà không tính đến lượng công suất liên quan. Giá điện 2 thành phần có được ưu điểm và khắc phục được nhược điểm của mỗi loại giá nêu trên, góp phần làm cho hệ thống điện phát huy hiệu quả sử dụng mang lại lợi ích cho cả khách hàng sử dụng điện và ngành Điện.
Thanh Hồng