Nhiều DN cho rằng bị “sốc” khi chưa đầy 2 tháng, từ khi Thông tư được ban hành đến khi có hiệu lực khiến họ chưa có thời gian giải phóng lượng hàng tồn kho. Các DN phản ánh, thiệt hại dự tính cho các DN XK dăm gỗ do thông tư gây ra dự báo lên tới hàng trăm ngàn USD.
Thiệt hại rất lớn cho doanh nghiệp
Việt Nam đứng đầu thế giới về XK dăm gỗ. Năm 2015, ngành dăm gỗ đem lại cho Việt Nam 1,2 tỷ USD KNXK. Tuy nhiên, đến nay, đối với các cơ quan quản lý, XK dăm vẫn được coi là XK nguyên liệu thô. Trong nỗ lực nhằm hạn chế XK dăm, ngày 16/11/2015, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 182/2015/TT-BTC về Biểu thuế XK, biểu thuế NK ưu đãi theo danh mục mặt hàng chịu thuế có hiệu lực từ ngày 1/1/2016, đã điều chỉnh mức thuế mặt hàng dăm gỗ XK từ 0% lên 2%.
Đến nay, việc áp dụng thuế XK 2% đối với mặt hàng dăm gỗ đã hơn 7 tháng và những tác động chính sách đã ảnh hưởng rõ nét lên các DN dăm gỗ. Theo ông Bùi Phi Yển - Tổng Giám đốc công ty TNHH Liên doanh nguyên liệu giấy Huế, ảnh hưởng đầu tiên chính là thiệt hại do lượng hàng tồn kho chưa kịp giải phóng hết. DN dăm gỗ phải cộng thêm 2% thuế XK vào giá thành của mỗi đơn vị sản phẩm tồn kho, điều này gây thiệt hại rất lớn cho DN.
Tận thu qua chế biến gỗ, gỗ cành, ngọn nhỏ cũng cần có chính sách
Ông Yển cho biết, ước tính bình quân mỗi DN XK dăm gỗ đầu có lượng tồn kho đến thời điểm áp thuế là khoảng 10.000 - 15.000 tấn khô. Khi bị áp thuế XK 2%, các DN sẽ bị mất đi khoảng 2 - 3 USD/1 đơn vị sản phẩm, tương đương với thiệt hại từ 30.000 - 45.000 USD. Nếu chỉ tính riêng khu vực miền Trung, với lượng tồn kho tại thời điểm áp thuế có thể lên đến hàng trăm ngàn tấn khô, thì thiệt hại lên đến hàng trăm ngàn USD.
Bên cạnh đó, việc áp thuế XK dăm gỗ còn ảnh hưởng đến ưu thế cạnh tranh của dăm gỗ trên thị trường quốc tế. Thuế XK dăm gỗ 2% đã làm cho các DN dăm gỗ gặp khó khăn khi đàm phán các hợp đồng mua bán với khách hàng, do giá thành cao trong lúc thị trường chung đang giảm giá mạnh. Khách hàng tiêu thụ dăm gỗ có xu hướng chuyển dịch sang mua dăm gỗ tại các nước khác, như Australia, Indonesia và một số thị trường khác, do giá thành dăm gỗ tại Việt Nam cao hơn so với thế giới, nhưng chất lượng thì ngày càng giảm.
Ts. Tô Xuân Phú - Chuyên gia của Tổ chức Forest Trends, cũng bày tỏ quan ngại, tác động tiêu cực của việc áp dụng thuế XK dăm là rất lớn, bởi hàng trăm nghìn hộ gia đình miền núi, bao gồm nhiều hộ nghèo, hiện cung cấp nguyên liệu cho ngành dăm phải gánh chịu mức thuế này. Nhiều hộ gia đình trồng rừng buộc phải bán rừng, chấp nhận mức giảm 30 - 40% về lợi ích kinh tế so với năm 2015.
Đề nghị miễn hoặc hoãn việc áp thuế
Một số DN XK dăm gỗ còn khẳng định rất lo lắng, bàng hoàng khi chưa có được thông tin cần thiết trước khi thông tư ban hành để có sự chuẩn bị kịp thời, tránh thiệt hại xảy ra.
Ông Bùi Phi Yển phàn nàn, từ lúc Bộ Tài chính ban hành thông tư đến ngày có hiệu lực là chưa đầy 2 tháng, trong khi đó, những DN dăm gỗ chúng tôi thường đàm phán ký kết hợp đồng, thu mua và sản xuất sản phẩm theo chu kỳ 3 - 4 tháng. Như vậy việc thông tư ban hành có hiệu lực trong 1 khoảng thời gian quá ngắn đã làm cho các DN cũng như người dân trồng rừng không kịp xử lý, gây ra những thiệt hại lớn, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của DN và hoạt động trồng rừng của người dân.
Ở đây, có một thực trạng là khi Nhà nước có sự thay đổi về chính sách thì dường như những đối tượng chịu tác động trực tiếp của chính sách đó lại chưa được kịp thời phổ biến, tiếp cận và tham vấn một cách đầy đủ.
Nhiều DN XK dăm gỗ kiến nghị các cơ quan chức năng xem xét bỏ thuế XK 2% đối với mặt hàng dăm gỗ trong tình hình khó khăn như hiện nay. Ông Nguyễn Như Xuân - Phó Tổng Giám đốc công ty VIJACHIP Cái lân (Quảng Ninh), đề xuất Nhà nước nên miễn hoặc hoãn thuế XK, trong thời gian 5 năm và có lộ trình để áp thuế để các nhà sản xuất và XK dăm chuẩn bị sản xuất sâu. Người trồng rừng có thời gian chuẩn bị sang một mô hình kinh doanh mới, có như vậy, chính sách mới thực hiện được.
Trước những băn khoăn của DN ngành dăm gỗ, ông Hà Công Tuấn - Thứ trưởng Bộ NN&PTNT, khẳng định khai thác “lúa non” để làm dăm là con đường mà chúng ta không mong muốn, nhưng tận thu qua chế biến gỗ, gỗ cành, ngọn nhỏ không làm gì được thì cần có chính sách. Chủ trương của Nhà nước là giảm tỷ trọng dăm XK chứ không phải sử dụng biện pháp hành chính để “bóp” ngành dăm xuống.
“Về chính sách thuế, đã 5 năm nay, chúng ta bàn về vấn đề này. Ban đầu, mức thuế dự kiến đưa ra là 10%, tính đi tính lại có đề nghị áp 5%, lần 3 là áp thuế 2% nên đây không phải là điều bất ngờ. Phát triển ngành công nghiệp chế biến gỗ, chúng ta đã có quy hoạch. Nhà nước với DN là một. Chúng tôi lắng nghe DN. Trong việc đánh giá, chúng ta phải hết sức khách quan mới có thể đánh giá và xử lý vấn đề”, Thứ trưởng nói.
Thứ trưởng Hà Công Tuấn cho rằng cần nghiên cứu lại những tác động của chính sách này đối với người dân ra sao, tác động tới phát triển rừng như thế nào là gốc cần tìm hiểu.
Thứ trưởng cũng cho biết, sau hội nghị sẽ bàn giao cho Tổng cục Lâm nghiệp nghiên cứu thêm về vấn đề này để có đề xuất.
Thu Hường