Đây là nội dung vừa được Kiểm toán Nhà nước đưa ra tại báo cáo kiểm toán năm 2016 và thực hiện các kết luận, kiến nghị kiểm toán năm 2015.
Kết quả kiểm toán Chuyên đề việc xác định giá và công khai giá bán điện giai đoạn 2014 – 2016 của Kiểm toán Nhà nước cho thấy, giai đoạn 2014 – 2016, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), Bộ Công Thương, Bộ Tài chính và các cơ quan, đơn vị có liên quan cơ bản đã tính toán, xác định, quyết định điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân, tổ chức thực hiện và công khai giá bán điện theo các nguyên tắc, cơ chế quy định tại Quyết định số 69/2013/QĐ-TTg ngày 19/11/2013 của Thủ tướng Chính phủ và những văn bản hướng dẫn thực hiện.
Cơ chế điều chỉnh chưa rõ ràng
Theo Kiểm toán Nhà nước, một số quy định hướng dẫn cơ chế điều chỉnh giá bán lẻ điện chưa rõ ràng, chưa cụ thể, chưa sát với thực tiễn, dẫn đến khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thực hiện.
Theo Kiểm toán Nhà nước, định nghĩa về giá bán lẻ điện bình quân và giá bán điện bình quân cơ sở chưa rõ ràng; quy định về tần suất và mức điều chỉnh giá bán điện bình quân giữa hai lần liên tiếp chưa sát với thực tiễn biến động; quy định về việc giám sát của cơ quan quản lý nhà nước đối với giá điện chưa kịp thời; quy định về thẩm quyền điều chỉnh và trách nhiệm trả lời cần xác định lại cho thích hợp.
Đồng thời, quy định về trách nhiệm thẩm định giá chưa rõ ràng nên hiện tại tạo ra những cách hiểu khác nhau, khó khăn trong tổ chức thực hiện; quy định về giá bán cần nghiên cứu, áp dụng chính sách giá bán đối với các đối tượng cụ thể theo công suất, theo thời gian hoặc có cơ chế điều tiết với nhóm đối tượng sử dụng điện.
|
Kiểm toán Nhà nước chỉ rõ nhiều bất cập trong xác định giá và công khai giá bán điện giai đoạn 2014 – 2016
Khác biệt trong quy định về thời gian đời sống kinh tế dự án và khung thời gian khấu hao máy móc, thiết bị động lực nhà máy điện đang tạo ra sự khác biệt về hạch toán kế toán chi phí giá thành, tạo nên một số khó khăn trong thực tiễn quản lý, áp dụng cả từ phía cơ quan quản lý nhà nước và các doanh nghiệp; quy định về chi phí nhà máy điện đa mục tiêu và chi phí truyền tải điện cần rà soát, chỉnh sửa cho phù hợp với thực tiễn quản lý.
Cùng với đó, theo Kiểm toán Nhà nước, hoạt động quản lý, điều hành và thực hiện cơ chế điều chỉnh giá bán điện đang chịu tác động, ảnh hưởng của một số yếu tố khách quan, tạo nên những khó khăn cho việc đạt mục tiêu, nguyên tắc điều chỉnh giá bán điện.
Bị tác động nhiều yếu tố
Quyết định mức điều chỉnh giá điện còn lệ thuộc vào mức độ ảnh hưởng của việc tăng giá đến tình hình kinh tế xã hội và điều hành vĩ mô, an sinh xã hội nên có thời điểm chưa sát với thực tiễn biến động của các yếu tố chi phí, giá thành.
“Thực trạng vận hành hệ thống điện chịu ảnh hưởng lớn vào yếu tố thủy văn, thủy lợi và đặc thù vận hành hệ thống điện; Tình trạng khách hàng gian lận kê khai đối tượng sử dụng để được áp dụng mức giá thấp hơn biểu giá nhưng chưa có chế tài đủ mạnh cũng gây khó khăn cho EVN trong quản lý thực trạng này…”, Kiểm toán Nhà nước cho biết.
Trong khi đó, công tác tổ chức thực hiện quy định về cơ chế điều chỉnh mức giá bán lẻ điện vẫn còn một số tồn tại, thiếu sót của cơ quan quản lý, của EVN cần được rà soát để chấn chỉnh, khắc phục, qua đó đảm bảo mục tiêu quản lý, điều hành của Nhà nước về hoạt động điện lực, cũng như tạo điều kiện cho các đơn vị sản xuất, kinh doanh điện ổn định, tăng trưởng nhằm cung cấp điện năng cho phát triển kinh tế và đời sống dân sinh.
Chẳng hạn, còn một số khoản chi phí của EVN như: chênh lệch tỷ giá, khấu hao, chênh lệch cước phí vận chuyển khí… chưa được phản ánh đầy đủ trong phương án giá điện; Một số khoản thu khác như thu lãi tiền gửi (chi phí lãi vay đã tính vào giá thành), thu công suất phản kháng, thu cho thuê thiết bị điện cho dù đã hạch toán đúng chế độ tài chính, kế toán nhưng chưa được xem xét quản trị để giảm mức điều chỉnh khi xác định phương án giá bán điện;…
Ngoài ra, còn những tồn tại trong chấp hành quy định về giá bán lẻ điện như: thiếu bảo lãnh hợp đồng, ghi chỉ số công tơ đối với khách hàng phân kỳ chưa đúng ngày theo quy trình kinh doanh, chưa sử dụng công tơ ba giá một số với khách hàng tiêu thụ điện lớn.
Một số thiếu sót trong quản lý doanh thu, chi phí, giá thành điện cần được chấn chỉnh, khắc phục; Còn một số hạn chế, tồn tại trong tổ chức thực hiện các quy định về đàm phán, ký kết Hợp đồng mua bán điện cần rà soát, sửa đổi, bổ sung.
Liên quan tới cơ chế điều chỉnh giá điện, mới đây, Thủ tướng vừa ban hành Quyết định 24/2017/QĐ-TTg, thay thế Quyết định 69/2013/QĐ-TTg về cơ chế điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân. Trong đó, có điều chỉnh đáng chú ý là thay vì được điều chỉnh giá điện trong phạm vi 7% như trước đây, nay nếu các chi phí đầu vào tăng, EVN được tự điều chỉnh tăng giá 3 – 5%, sau đó báo cáo Bộ Công Thương, Bộ Tài chính giám sát.
Còn nếu giá điện bình quân cần điều chỉnh giảm mà EVN không điều chỉnh giảm, Bộ Công Thương có trách nhiệm yêu cầu điều chỉnh giảm giá. Nếu phát hiện có sai sót trong kết quả tính toán giá điện, Bộ Công Thương có trách nhiệm yêu cầu EVN dừng điều chỉnh hoặc điều chỉnh lại giá bán điện bình quân.
Thy Lê
