Từ tháng 9/2015, bộ phận giám sát của WB đã mở cuộc điều tra về dự án sửa sang tuyến đường liên thôn ở khu vực phía Tây Uganda và đến hôm 21/12, Chủ tịch WB, ông KimYong Jim, cho biết quá trình rà soát sơ bộ đã chỉ ra nhiều sai phạm nghiêm trọng của các bên, cả từ phía ngân hàng lẫn chính phủ Uganda. Chính vì thế, dự án phải dừng ngay lập tức mà không cần phải chờ tới kết luận điều tra cuối cùng.
Dự án tốt với hệ lụy xấu
Ông Kim không giấu nổi vẻ thất vọng, khi thông báo: “Hàng loạt sai phạm mà chúng tôi phát hiện ra trong dự án này từ phía WB, chính phủ Uganda và nhà thầu dự án là không thể chấp nhận được”.
Mặc dù WB từng có những lần dừng vốn tài trợ sau khi có lùm xùm trong quá trình triển khai, nhưng việc hủy bỏ toàn bộ dự án như ở Uganda là khá bất thường. Tiếp sau đây, nhiều khả năng Uganda sẽ còn gặp thêm nhiều phiền toái, khi Cơ quan quản lý Đường giao thông Quốc gia (NRA) nằm trong diện điều tra liên quan tới tham nhũng quy mô lớn.
Góp công rất lớn trong việc phanh phui những góc tối của dự án đường giao thông ở Uganda là những nhà hoạt động trong chiến dịch bảo vệ quyền trẻ em. Trong một báo cáo được công bố hồi tháng 4/2015, tổ chức “Niềm vui cho trẻ em Uganda” (JCU), với sự hỗ trợ của Trung tâm Thông tin Ngân hàng (BIC) ở Washington, đã đưa ra bằng chứng về nhiều trường hợp nhà thầu lạm dụng trẻ em trong khu vực dự án, khiến ít nhất 9 bé gái mang thai dù đang trong độ tuổi đến trường.
Những tài liệu này cũng chỉ ra sự gia tăng tỷ lệ nhiễm HIV/AIDS, hoạt động mại dâm tuổi vị thành niên, bỏ học do mang thai và các chấn thương liên quan đến lạm dụng tình dục mà thủ phạm trực tiếp là các công nhân làm đường. Bên cạnh việc vướng vào những cáo buộc kể trên, dự án này còn cho thấy sự yếu kém trong quản lý và điều hành của các cơ quan chuyên trách là một phần trong vết đen của (NRA).
Mặc dù WB tuyên bố việc hủy bỏ dự án thể hiện nỗ lực của ngân hàng này trong việc tập trung xử lý kịp thời những cáo buộc về sai phạm trong quản lý, nhưng các nhà hoạt động cho rằng chính WB cũng gián tiếp chịu trách nhiệm do nhiều lần bỏ qua các dấu hiệu cảnh báo.
|
Dự án phải dừng ngay lập tức mà không cần phải chờ tới kết luận điều tra cuối cùng
Lỗi gián tiếp của WB
Theo bà Elana Berger, một nhân viên BIC, khi lần đầu được thông báo về những cáo buộc lạm dụng trẻ em vào tháng 12 năm ngoái, cán bộ chuyên trách của WB tại Uganda đã triệu tập ngay một cuộc họp với người dân và đề nghị nạn nhân giơ tay cung cấp danh tính. Tuy nhiên, nạn nhân đã không dám lộ diện, còn những cán bộ này thì vội vàng coi đó như bằng chứng về việc… chẳng có hành vi xâm hại nào cả. “Đó không phải là cách xử lý những trường hợp như vậy, nhất là khi liên quan tới các bé gái trong độ tuổi vị thành niên”, bà Berger cho biết.
Vụ việc trên diễn ra vào thời điểm nhạy cảm cho WB, khi ngân hàng này đang hoàn tất báo cáo về tình trạng an ninh xã hội và bảo vệ môi trường. Trong phát biểu của mình, Chủ tịch WB cũng thừa nhận ngân hàng đã thực hiện không tốt công tác giám sát dự án, cũng như tác động của nó đối với người dân trong các khu vực lân cận.
Quyết định dứt khoát hủy bỏ dự án được đưa ra khi cả chính phủ Uganda lẫn nhà thầu đều không thể giải quyết một cách thỏa đáng những vấn đề mà WB nêu lên trong tháng 10, thời điểm vốn tài trợ bị tạm dừng.
Bên cạnh đó, WB cũng tiến hành rà soát nội bộ và tìm hiểu lý do tại sao đội ngũ nhân viên chuyên trách lại theo dõi không đến nơi đến chốn những gì đã xảy tại Uganda.
Hùng Anh
