Trả lời phỏng vấn báo chí bên lề các cuộc đàm phán thương mại cấp cao Mỹ - Trung diễn ra tại Washington, Bộ trưởng Thương mại Mỹ Penny Pritzker mới đây tiết lộ “các quan chức Trung Quốc nói rằng họ sẽ trả đũa” và điều này có thể tác động xấu tới người lao động, doanh nghiệp và toàn bộ nền kinh tế Mỹ.
Sẵn sàng ăn miếng trả miếng
Trước đó, tờ Thời báo Hoàn cầu, một nhật báo được quản lý bởi Nhân dân Nhật báo, cơ quan ngôn luận chính thức của Đảng Cộng sản Trung Quốc, từng đăng bài viết cảnh cáo Mỹ sẽ nếm đòn phản công nếu hiện thực hóa ý định áp “sưu cao thuế nặng” lên hàng hóa, dịch vụ của Trung Quốc.
“Trung Quốc sẽ ăn miếng trả miếng. Các đơn đặt hàng Boeing sẽ được thay thế bằng Airbus. Ô tô của Mỹ và iPhone sẽ khó bán tại Trung Quốc và nhập khẩu đậu tương và ngô của Mỹ cũng sẽ dừng hết lại”, bài báo có đoạn.
Trong chiến dịch tranh cử của mình, ông Trump thường xuyên chĩa mũi dùi vào chiến lược thương mại và tiền tệ của Trung Quốc, cụ thể là kế hoạch áp thuế suất phòng vệ lên tới 45% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, đồng thời yêu cầu Bộ trưởng Tài chính ra tuyên bố rằng chính quyền Trung Quốc có hành vi thao túng tiền tệ.
Sau khi ông Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử, giới phân tích lại tiếp tục theo dõi sát sao xem Tổng thống đắc cử có “đổi giọng” hay không. Kết quả là họ phát hiện ra rằng cáo buộc Trung Quốc thao túng tiền tệ vẫn chễm trệ trên website tranh cử của ông này, trong khi câu chuyện thuế má không được đề cập cụ thể nữa, nhưng vẫn là một gạch đầu dòng trong kế hoạch tương lai: “Sử dụng mọi quyền lực hợp pháp của tổng thống... bao gồm cả việc đánh thuế, phù hợp với Mục 201 và 301 của Luật Thương mại năm 1974 và Mục 232 của Luật Thương mại mở rộng năm 1962”.
Theo quy định của hệ thống pháp lý Mỹ, Tổng thống có quyền chỉ đạo điều hành chính sách thuế trong trường hợp khẩn cấp quốc gia, nhưng Luật Thương mại 1974 và Luật Thương mại mở rộng 1962, mà ông Trump viện dẫn ở trên, chỉ cho phép tăng tạm thời thuế nhập khẩu thêm 15% là cao nhất. Muốn đánh thuế mạnh hơn nữa thì phải đặt trong bối cảnh chiến tranh hoặc xảy ra tình trạng khẩn cấp.
Nhường đất là bất cập
Ngoài vấn đề thuế nhập khẩu, Bộ trưởng Thương mại Mỹ còn bất mãn với ông Trump về tuyên bố rút khỏi TPP mà 12 nước Thái Bình Dương mất công đàm phán 5 năm trời mới kết thúc.
Bà Pritzker cho rằng như thế không khác nào nhường “đất diễn” cho Trung Quốc, nhất là khi nền kinh tế thứ hai thế giới đang đẩy nhanh hoạt động hợp tác thương mại và tự hủy hoại lợi ích kinh tế cũng như chiến lược của Mỹ ở châu Á và trên toàn cầu.
Trong khi đó, từ Bắc Kinh, Phó Thủ tướng Trung Quốc Wang Yang cho biết, chính phủ nước này chỉ biết “chờ đợi và quan sát” động thái của chính quyền Donald Trump, vì thời điểm này rất khó đưa ra dự đoán Tổng thống đắc cử Mỹ muốn đưa mối quan hệ hai nước đi theo hướng nào và đi tới đâu.
Theo các chuyên gia kinh tế, ông Trump có thể sẽ gây ra một cuộc chiến thương mại chưa từng có với Trung Quốc, nếu sau khi chính thức nhậm chức, hành động của ông đi đôi với lời nói hùng hồn trong chiến dịch tranh cử.
Một số ý kiến khác lại cho rằng còn quá sớm để khẳng định ông Trump sẽ mềm giọng hơn và chấp nhận tiếp cận vấn đề theo hướng ngoại giao ôn hòa giống như Tổng thống đương nhiệm Obama, theo đó, từng bước nâng cao khả năng thâm nhập thị trường Trung Quốc và nhẹ nhàng hóa giải những chính sách gây phương hại cho cơ hội đầu tư của các doanh nghiệp Mỹ.
Những năm gần đây, quan hệ Mỹ - Trung va phải khá nhiều trở ngại, trong đó nổi cộm là tình trạng sản xuất thép thừa mứa quá mức ở Trung Quốc dẫn đến chênh lệch cung cầu thị trường và làm giá cả giảm sâu, buộc nhiều công ty Mỹ không còn lựa chọn nào khác ngoài sa thải nhân viên và đóng cửa nhà máy; hay rào cản đầu tư và vấn đề an ninh mạng mà Mỹ nhiều lần phàn nàn về Trung Quốc.
Hải Châu
