Mọi việc bắt đầu từ những năm 1990, thời điểm xảy ra mâu thuẫn giữa ngân hàng quốc doanh Crédit Lyonnais và doanh nhân Bernard Tapie, người sau này chơi rất thân và hết mình ủng hộ ông Sarkozy trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2007. Ông Tapie cho rằng mình đã bị Crédit Lyonnais lừa đảo hàng triệu USD, khi cố tình bán tháo cổ phần của ông trong Adidas.
Không bị phạt vẫn có thể kháng cáo
Với vai trò khi đó là Bộ trưởng Tài chính, bà Lagarde đã giao vụ việc trên cho một ban trọng tài xử lý, để rồi ban này ra quyết định ông Tapie xứng đáng được đền bù 403 triệu EUR, trong đó có 45 triệu USD “bồi thường danh dự” và thế là làm bùng lên làn sóng chỉ trích dữ dội từ công chúng.
Tháng 7/2016, Ủy ban Tư pháp của Tòa án Công lý Pháp, cơ quan chuyên điều tra, truy tố và xét xử các sai phạm của bộ trưởng đương nhiệm, có trát triệu tập bà Lagarde, tức là chưa đầy 6 tháng sau khi bà tái đắc cử ghế Tổng Giám đốc IMF nhiệm kỳ 2.
Sau một thời gian xem xét hồ sơ, Tòa án Công lý Pháp đã kết luận bà Lagarde không có lỗi khi giao vụ việc ông Tapie cho ban trọng tài. “Tội” của bà nằm ở chỗ khi trọng tài xử bất lợi cho chính phủ thì bà lại không quyết liệt tìm cách vô hiệu hóa quyết định của trọng tài. Theo quy định của Pháp, công chức thiếu trách nhiệm gây thiệt hại công quỹ có thể bị phạt tù 1 năm và phạt tiền 15.000 EUR.
Chánh án Martine Ract Madoux cho biết, bà Lagarde thoát án phạt tù một phần là nhờ uy tín cá nhân, cũng như công lao của bà trong việc kéo nước Pháp ra khỏi cuộc khủng hoảng tài chính quốc tế năm 2007 và 2008.
Bà Lagarde sẽ vẫn giữ được ghế, nhờ sự tin tưởng và ủng hộ của đồng nghiệp
Luật sư của bà Lagarde lấy làm ngạc nhiên trước nhận định của tòa, bởi họ cho rằng trên thực tế, bà Lagarde đã chủ động tham khảo một vài ý kiến pháp lý về việc bác bỏ quyết định của ban trọng tài. Bà Lagarde thậm chí còn không hay biết gì về 45 triệu EUR bồi thường danh dự cho ông Tapie.
Chính vì thế mà các luật sư sẽ nghiên cứu xem có kháng cáo hay không, cho dù bà Lagarde may mắn không phải chịu án phạt nào. Phán quyết của Tòa án Công lý Pháp tuy “giơ cao đánh khẽ” với cá nhân bà Lagarde, nhưng vẫn tạo nên phần nào áp lực lên IMF. Người tiền nhiệm của bà Lagarde, ông Dominique Strauss Kahn, cũng là một cựu Bộ trưởng Tài chính và là ứng viên Tổng thống đầy tiềm năng, đã phải từ chức vì bị cáo buộc tấn công tình dục một nhân viên khách sạn.
Vẫn chắc ghế Tổng Giám đốc
Gần như bà Lagarde sẽ vẫn giữ được ghế Tổng Giám đốc IMF nhờ sự tin tưởng và ủng hộ của đồng nghiệp. IMF cũng không xa lạ gì với vụ việc của ông Tapie, bởi họ đã phải tìm hiểu kỹ thông tin này trước khi quyết định bổ nhiệm bà Lagarde, năm 2011.
Về phần mình, bà Lagarde luôn quả quyết về sự chính trực của bản thân, luôn đặt lợi ích của người dân làm ưu tiên hàng đầu và phủ nhận mọi yếu tố liên quan bất hợp pháp trong suốt quá trình trọng tài năm 2008. Tổng Giám đốc IMF cũng khẳng định mình là người thận trọng trong quá trình ra quyết định, luôn phân tích các rủi ro và cân nhắc thiệt hơn cho từng phương án.
Cũng cần nói thêm về Tòa án Công lý Pháp, cơ quan chuyên tấn công các sai phạm tầm cỡ bộ trưởng nhưng thường xử khá nhẹ tay. Tòa này được thành lập từ năm 1993 và có 15 thành viên, bao gồm 3 quan tòa, 6 thượng nghị sĩ cùng 6 nhà lập pháp hạ viện.
Trước bà Lagarde đã có 6 bộ trưởng của Pháp từng phải ra Tòa án Công lý, trong đó có Bộ trưởng Bộ Môi trường và Năng lượng Segolene Royal vì tội phát ngôn bừa bãi và cựu Thủ tướng Laurent Fabius vì liên quan đến bê bối máu nhiễm khuẩn. Cả hai sau đó đều được tuyên trắng án.
Ông Edmond Herve, cựu Bộ trưởng Y tế, cũng từng bị kết án năm 1999, nhưng không phải ngồi tù vì vụ việc bị trôi đi quá lâu. Cựu Bộ trưởng Nội vụ Charles Pasqua thì nhận án treo trong scandal tham nhũng năm 2010.
Hải Châu