Sẽ mất nhiều thời gian để thông quan cảng và nông dân Ukraine đang phải đối phó với tất cả các vấn đề khác ảnh hưởng đến doanh số bán hàng.
Giá lúa mì giảm hôm thứ Sáu do thỏa thuận này làm dấy lên hy vọng rằng việc khởi động lại hoạt động xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine sẽ giải quyết được cuộc khủng hoảng cung cấp lương thực toàn cầu. Giá lúa mì giao sau ở Chicago giảm hơn 4% xuống 7,72 USD/giạ.
Thỏa thuận diễn ra đúng lúc đối với nhiều nông dân Ukraine khi họ bắt đầu vào vụ thu hoạch. AFP |
Giá tăng lên mức cao nhất mọi thời đại là 12,94 USD/giạ sau khi xảy ra xung đột giữa Moscow và Ukraine, và đã lùi về mức trước khi xung đột trong những tuần gần đây trong bối cảnh lo ngại về nền kinh tế toàn cầu và các thỏa thuận thương mại ngày càng tăng. Các yếu tố khác ảnh hưởng đến giá, bao gồm cả triển vọng mùa màng bội thu ở các nước sản xuất lớn khác như Nga.
Thỏa thuận hứa hẹn sẽ giải phóng các cảng trong và xung quanh Odessa và Mykolaiv, vốn vẫn do Kyev nắm giữ và là kênh chính xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine.
Trong khi Nga nhắm mục tiêu vào cơ sở hạ tầng xuất khẩu của Ukraine, ném bom các kho cảng và hầm chứa, khu vực Odessa không chịu thiệt hại như vậy, các quan chức cho biết.
Các nhà phân tích ngũ cốc kỳ vọng rằng ngay cả với thỏa thuận hôm thứ Sáu, có thể mất vài tuần để các cảng của Ukraine mở cửa trở lại và các chuyến hàng ngũ cốc bắt đầu ra khơi an toàn. Nga và Ukraine phải tiếp tục cam kết với thỏa thuận - không phải là một kết luận có thể bỏ qua trong bối cảnh cuộc chiến trên bộ và cuộc chiến kinh tế giữa Moscow và phương Tây đang song song diễn ra.
Mặc dù cả hai bên đều cam kết giữ an toàn cho tàu và thủy thủ đoàn, nhưng vẫn chưa rõ các công ty vận tải biển toàn cầu sẽ háo hức đến mức nào trong việc bốc hàng ngũ cốc của Ukraine. Giả sử xuất khẩu bắt đầu chuyển ra khỏi các cảng bị ảnh hưởng bởi thỏa thuận, mức của chúng có thể sẽ thấp hơn nhiều so với trước chiến tranh.
Ulrik Uhrenfeldt Andersen, Giám đốc điều hành của Golden Ocean Group Ltd., một chủ hàng chuyên vận chuyển ngũ cốc, cho biết: “Đạt được thỏa thuận là bước khởi đầu tích cực, nhưng vẫn còn nhiều rào cản cần vượt qua trước khi các tuyến đường thương mại Ukraine có thể được mở lại.
Các tuyến đường thay thế qua các nước láng giềng như Romania và Ba Lan có công suất thấp hơn nhiều so với các cảng dọc Biển Đen.
Hiện tại, các sản phẩm nông nghiệp của Ukraine được vận chuyển bằng đường sắt và xe tải ra khỏi đất nước, giáp với Liên minh châu Âu, và bằng sà lan dọc sông Danube đến cảng Constanta của Romania. Công suất vận chuyển hàng hoá dọc theo những con đường này dao động bằng khoảng một phần ba so với lượng hàng xuất khẩu trước chiến tranh.
Rào cản lớn nhất là hệ thống đường sắt của Ukraine có các đường ray với các kích cỡ khác nhau, yêu cầu ô tô phải được nâng từ đường ray của Ukraine sang đường ray tiêu chuẩn EU hoặc xe tải để dỡ hàng và đi tiếp. Điều này tạo ra một nút thắt cổ chai.
Cũng sẽ có ít thực phẩm được vận chuyển ra khỏi đất nước. Sản lượng ở Ukraine năm nay dự kiến sẽ thấp hơn những năm trước do chiến tranh và ngành công nghiệp này có một danh sách dài các vấn đề có thể ngăn cản ngũ cốc đến các cảng ngay từ đầu.
Nhiều nông dân vẫn chưa bán được sản phẩm cây trồng của họ từ mùa trước hoặc bán với giá thấp. Giờ đây, họ đang cố gắng thu được càng nhiều càng tốt cho vụ mùa năm nay trong khi cố gắng tạo vốn cho vụ mùa tiếp theo. Một vấn đề khác là giá phân bón và nhiên liệu quá cao.
Cơ sở hạ tầng nông nghiệp, bao gồm cả mạng lưới thủy lợi, cũng bị hư hại ở một số vùng của đất nước, và nhiều thiết bị của nông dân đã bị đánh cắp hoặc phá hủy.
Áp lực đã giảm bớt ở những nơi khác. Ukraine gần đây đã tái chiếm Đảo Rắn từ Nga vào cuối tháng 6, mở đường cho nhiều ngũ cốc hơn được vận chuyển với các lô hàng nhỏ hơn trước thỏa thuận hôm thứ Sáu.
Hòn đảo này nằm gần cửa sông Danube và việc Kyiv chiếm lại nó đã tạo điều kiện an toàn cho các tàu chở đầy ngũ cốc đến Biển Đen thông qua các kênh ở vùng đồng bằng sông này.
Theo dữ liệu từ MarineTraffic và các quan chức Ukraine, điều đó đã dẫn đến sự gia tăng các tàu cập cảng sông Danube của Ukraine.
Theo dữ liệu từ AgFlow, xuất khẩu ngũ cốc từ Reni, một cảng ven sông như vậy, đã tăng hơn gấp đôi trong ba tuần đầu tiên của tháng Bảy so với cả tháng Bảy năm 2021, do lượng tàu thuyền qua lại.
Tuy nhiên, công suất của các cảng sông này còn nhỏ so với các cơ sở lớn hơn nhiều xung quanh Odessa và Mykolaiv, nơi mà thỏa thuận hứa hẹn sẽ mở cửa trở lại.
Trung Việt