Cùng lúc đó, Phó Thủ tướng Mehmet Simsek cũng khẳng định chính phủ đang kiểm soát tốt tình hình và mọi người “không cần phải lo lắng”.
Rủi ro chầu chực
Trên tài khoản Twitter của mình, ông Simsek viết: “Đất nước của chúng ta đang trở lại bình thường nhanh chóng sau cuộc đảo chính... Các nền tảng kinh tế vĩ mô vẫn còn rất vững chắc. Chúng ta sẽ huy động tất cả các biện pháp cần thiết”.
Tuy nhiên, cuộc đảo chính nhằm lật đổ chính phủ của Tổng thống Recep Tayyip Erdogan dù bất thành, song vẫn ẩn chứa nhiều rủi ro đối với một nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào đầu tư nước ngoài như Thổ Nhĩ Kỳ.
Cảnh tượng hỗn loạn khi lực lượng đảo chính tràn qua các con phố của Istanbul và Ankara hôm 15/7 đã ngay lập tức khiến đồng nội tệ Lira mất 5% giá trị - mức sụt giảm lớn nhất kể từ năm 2008.
Thổ Nhĩ Kỳ đang "hội tụ" rất nhiều yếu tố không thuận lợi
Giới phân tích nhận định, đồng tiền suy yếu sẽ đi liền với nguy cơ lạm phát tăng và gây thêm áp lực lên thâm hụt tài khoản vãng lai của Thổ Nhĩ Kỳ, trong khi bất ổn chính trị chắc chắn sẽ ảnh hưởng tới du lịch và dòng vốn đầu tư nước ngoài.
Trước khi xảy ra đảo chính, Thổ Nhĩ Kỳ đã phải trải qua một năm đầy biến động với hai lần phải tổ chức tổng tuyển cử, một thủ tướng từ chức vì bất đồng với Tổng thống và hàng loạt vụ tấn công khủng bố bị cho là do phiến quân người Kurd và ISIS chủ mưu.
Ngành du lịch là nơi thu hút nguồn ngoại tệ lớn cho Thổ Nhĩ Kỳ, nhưng bị phá cho tơi tả bởi bạo lực chính trị, mà gần đây nhất là các cuộc tấn công của ba kẻ đánh bom tự sát nhằm vào sân bay Ataturk ở Istanbul, làm hơn 40 người thiệt mạng.
Bất hòa ngoại giao giữa Thổ Nhĩ Kỳ với Nga về vụ bắn hạ một chiếc máy bay chiến đấu của Nga dọc biên giới Syria hồi năm ngoái cũng khiến tình cảnh du lịch Thổ Nhĩ Kỳ thêm bi đát. Theo thống kê của chính phủ nước này, doanh thu ngành du lịch đã giảm tới 23% trong tháng 5 vừa qua.
Vừa thừa vừa thiếu
Chuyên gia kinh tế Dani Rodrik, tại Đại học Harvard, cho rằng từ góc nhìn của giới đầu tư, Thổ Nhĩ Kỳ ngày càng bế tắc và vô vọng về chính trị. Bất lợi trong thế đối đầu về kinh tế đã buộc ông Erdogan phải xuống nước và làm hòa với Nga và Israel trong những tuần gần đây, nhưng lợi ích mà nó có thể đem lại cho ngành du lịch rất dễ bị xóa sổ, bởi bất ổn chính trị.
Theo quan điểm của ông Bulent Gultekin, giáo sư tài chính tại Đại học Pennsylvania và cũng từng là Thống đốc Ngân hàng Trung ương Thổ Nhĩ Kỳ những năm 1990, thách thức đối với Thổ Nhĩ Kỳ - và trớ trêu thay đang bị chính phủ đương nhiệm lãng quên - chính là yêu cầu phải cải thiện năng suất lao động. Nếu không đầu tư bài bản và lâu dài cho giáo dục, hay một nền kinh tế dựa vào xuất khẩu, thì Thổ Nhĩ Kỳ chỉ có thể tự trách mình về sự tăng trưởng chậm chạp.
Những ý kiến bi quan thì cho rằng kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ sẽ phải rất vất vả để có thể phục hồi từ giai đoạn biến động vừa qua, thậm chí là mất hàng năm trời mới quay trở lại mức độ đầu tư từng có trong năm 2015. Khủng bố và đảo chính - không cần thì có, nguồn lực và sự ổn định - cần thì lại thiếu và yếu; hẳn là người lạc quan nhất cũng không dám đặt cược vào tương lai của quốc gia này trong ngắn hạn.
Từng là một trong số các thị trường mới nổi có tốc độ tăng trưởng ấn tượng nhất thế giới, nhưng dự báo tăng trưởng Thổ Nhĩ Kỳ trong năm nay bị hạ xuống chỉ còn 3 - 4% so với 4,5% của năm 2015. Thổ Nhĩ Kỳ phụ thuộc rất nhiều vào dòng vốn nước ngoài ngắn hạn, dưới áp lực thâm hụt tài khoản vãng lai, trong khi nhiều doanh nghiệp trong nước nợ đầm đìa.
Diễn biến của đồng Lira cũng đang gây áp lực lên Ngân hàng Trung ương Thổ Nhĩ Kỳ (CBRT). CBRT từng có ý định cắt giảm lãi suất nhưng trước lo ngại thị trường sắp có đợt bán tống bán tháo, ngân hàng này có thể phải thay đổi chiến lược của mình.
Dù Thổ Nhĩ Kỳ đang “hội tụ” rất nhiều yếu tố không thuận lợi, nhưng giới quan sát cho rằng các tổ chức xếp hạng tín nhiệm sẽ chưa vội vàng đánh tụt điểm của quốc gia này. Moody và Fitch hiện vẫn đánh giá trái phiếu chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ cao hơn một bậc so với ngưỡng “Không khuyến nghị đầu tư”.
Hải Châu