Đây là lần đầu tiên Tokyo cung cấp công nghệ điện hạt nhân cho một quốc gia không phê chuẩn Hiệp ước Chống phổ biến hạt nhân.
Sau một cuộc họp tại Tokyo giữa Thủ Tướng Ấn Độ Narendra Modi và Thủ Tướng Nhật Bản Shinzo Abe, nhân chuyến công du hai ngày, hai bên cho biết đã tìm thấy tiếng nói chung về kế hoạch xuất khẩu công nghệ hạt nhân và đường sắt tốc độ cao của Nhật Bản cho Ấn Độ, thảo luận chi tiết về việc Nhật Bản bán thủy phi cơ cứu hộ cho lực lượng Hải quân Ấn Độ và xây dựng chương trình đào tạo cho 30.000 người Ấn Độ trong vòng 10 năm tới.
Dấu mốc lịch sử của hai quốc gia
Trong số các nội dung hợp tác, đáng chú ý nhất là thỏa thuận hạt nhân dân sự mà ông Modi tự đánh giá là mang tính lịch sử đối với Ấn Độ. Theo đó, Nhật Bản cung cấp nhiên liệu, trang thiết bị và công nghệ cho các nhà máy điện hạt nhân Ấn Độ.
Thỏa thuận giữa Nhật Bản và Ấn Độ quy định rõ, nhiên liệu và thiết bị hạt nhân chỉ được cung cấp nhằm phục vụ các mục đích dân sự. Nhật Bản có quyền đơn phương chấm dứt thỏa thuận nếu Ấn Độ tiến hành thử nghiệm hạt nhân.
Đây là lần đầu tiên Tokyo cung cấp công nghệ điện hạt nhân cho một quốc gia không phê chuẩn Hiệp ước Chống phổ biến hạt nhân. Về phía New Delhi, văn kiện ký kết tại Tokyo là một cột mốc quan trọng, cho phép Ấn Độ tiếp cận với công nghệ hạt nhân hiện đại và có cơ sở thực hiện cam kết giảm phát thải khí nhà kính theo Thỏa thuận Paris 2015, về biến đổi khí hậu. Mục tiêu mà chính quyền ông Modi đặt ra là vào năm 2032 sẽ tăng gấp 10 lần khả năng sản xuất điện hạt nhân trong nước.
“Việc Nhật Bản và Ấn Độ hợp tác dẫn dắt châu Á - Thái Bình Dương và thế giới tới hòa bình và thịnh vượng có ý nghĩa rất quan trọng”, ông Abe phát biểu tại buổi họp báo chung.
|
Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi (phải) và Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã tìm thấy tiếng nói chung
Để có được cơ hội thắt chặt quan hệ với Ấn Độ thông qua dự án hạt nhân dân sự, ông Abe đã phải vượt qua sự phản đối của chính giới trong nước, những người lo ngại thỏa thuận trên sẽ là sự vi phạm cam kết không phổ biến hạt nhân của Nhật Bản.
Năm 2015, Mỹ cũng từng ký thỏa thuận tương tự với Ấn Độ. Theo đó, công ty Westinghouse Electric, công ty con thuộc tập đoàn Toshiba ở Mỹ tham gia xây dựng 6 lò phản ứng hạt nhân tại miền Nam Ấn Độ.
Cũng nhân chuyến công du của ông Modi, hai bên còn nhất trí về việc Nhật Bản bán thủy phi cơ cứu hộ US-2 cho Hải quân Ấn Độ. Đây có thể là lần đầu tiên Tokyo xuất khẩu trang thiết bị quân sự, kể từ khi ông Abe thuyết phục được Quốc hội sửa đổi bản Hiến pháp chủ hòa cấm Nhật Bản xuất khẩu vũ khí.
Thời thế thay đổi, không thể lơ là
Kể từ khi trở thành lãnh đạo hai quốc gia, ông Abe và ông Modi đã có 8 lần hội đàm và nhờ đó dần phát triển được một mối quan hệ cá nhân tốt đẹp. Lần tới thăm Nhật Bản này của Thủ tướng Ấn Độ diễn ra trong bối cảnh khá đặc biệt, khi Trung Quốc đang tích cực mở rộng ảnh hưởng tại châu Á. Còn nước Mỹ, một đối tác quan trọng của Ấn Độ và cũng là đồng minh thân thiết của Nhật Bản, vừa bầu lên một vị Tổng thống mới - ông Donald Trump, với chủ trương đặt quyền lợi của nước Mỹ lên trên hết. Điều này buộc các quốc gia châu Á như Nhật Bản và Ấn Độ càng phải củng cố quan hệ của mình hơn, chứ không thể một phút lơ là.
Ấn Độ hiện là nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất trên thế giới, bình quân hơn 7%/năm, song thu nhập bình quân đầu người vẫn giậm chân khoảng 1.600 USD, còn cơ sở hạ tầng thì xuống cấp, tình trạng mất điện xảy ra như cơm bữa.
Đối với ông Abe, Ấn Độ là một trong số ít các quốc gia đối tác có phản ứng hào hứng nhất với chiến lược xuất khẩu cơ sở hạ tầng mà ông đang theo đuổi. Năm ngoái, ông Abe và ông Modi đã ký một thỏa thuận 15 tỷ USD để Nhật Bản hỗ trợ Ấn Độ xây dựng một tuyến đường sắt cao tốc giữa Mumbai và Ahmedabad, thủ phủ của tiểu bang Gujarat và cũng là quê nhà của ông Modi.
Dự án trên dự kiến sẽ khởi công vào năm 2018 và kết thúc sau 5 năm. Ông Abe cũng đã tranh thủ đề xuất ông Modi tiếp tục áp dụng công nghệ Nhật Bản cho các tuyến đường sắt cao tốc khác mà Ấn Độ dự định triển khai.
Hải Châu
