Thống đốc Haruhiko Kuroda cũng cho biết, việc kiểm soát lợi suất trái phiếu sẽ là trọng tâm chính sách của ông trong thời gian tới.
Trăm năm mới có một lần
Điểm mới đáng chú ý trong chính sách vừa được đưa ra là các bước đi sắp tới để kiểm soát lãi suất dài hạn không giảm quá sâu, cụ thể là giữ lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 10 năm ở mức 0%. Bên cạnh đó, BOJ sẽ tiếp tục triển khai chương trình mua trái phiếu với một số điều chỉnh, nếu cần thiết, để đạt được mục tiêu trên và duy trì cho đến khi lạm phát “vượt qua mức 2%”, thay vì chỉ chạm tới 2% như trước.
Đây là động thái mới nhất trong hàng loạt các biện pháp phi truyền thống của BOJ trong công cuộc phục hồi tăng trưởng và ổn định lạm phát mà cơ quan này chật vật xoay sở gần 20 năm qua. Sau ba năm rưỡi, ông Haruhiko Kuroda được bổ nhiệm Thống đốc, BOJ đã bơm vào nền kinh tế một lượng tiền không hề nhỏ, bằng chương trình mua trái phiếu khổng lồ của mình.
Nhằm đẩy lạm phát lên 2%/năm, BOJ từng ban hành chính sách lãi suất âm đối với tiền gửi của một số ngân hàng thương mại hồi đầu năm nay, với ý định giảm chi phí tín dụng trong nền kinh tế, từ đó kích thích tăng trưởng. Tuy nhiên, cho đến nay, mục tiêu lạm phát đó vẫn chưa thực hiện được.
Mỗi chính sách của BOJ đều được các chuyên gia theo dõi rất sát sao
Thế nhưng, BOJ tuyên bố đích ngắm mới phải là hơn 2%. Để hoàn thành chỉ tiêu, lãi suất âm sẽ tiếp tục được duy trì, thậm chí còn có thể giảm nữa trong tương lai, bên cạnh lợi suất trái phiếu kỳ hạn 10 năm mà BOJ muốn khống chế ở 0%.
Đây là lần đầu tiên trong lịch sử hàng trăm năm của mình, BOJ đặt ra một mục tiêu lãi suất dài hạn như vậy. Khác hẳn suy nghĩ thông thường, rằng mức lợi suất trên thị trường trái phiếu chính phủ sẽ do các yếu tố thị trường quyết định và không bao giờ bị kiểm soát hoàn toàn chỉ bởi một cơ quan nào đó. Nếu muốn can thiệp, đa phần các ngân hàng trung ương sẽ nhắm đến lãi suất các món nợ ngắn hạn.
Mua vào trong mọi tình huống
Nhật Bản bắt đầu rơi vào giảm phát trong những năm 1990, sau cú phát nổ của bong bóng kinh tế. Chính sách đẩy mạnh đầu tư công và nới lỏng tiền tệ quy mô nhỏ sau đó không mang lại hiệu quả mong muốn, buộc BOJ phải tiến hành những thử nghiệm mà bắt đầu là lãi suất 0%, sau đó là mua vào ồ ạt trái phiếu chính phủ với tổng giá trị lên tới 80.000 tỷ Yên/năm (tương đương 786 tỷ USD).
Dần dần, đất nước Mặt trời mọc được ví như một “phòng thí nghiệm chính sách tiền tệ lớn nhất thế giới” và mỗi chính sách của BOJ đều được các chuyên gia theo dõi rất sát sao, thậm chí ngay khi mới chỉ là ý tưởng.
Quay trở lại với thông cáo của BOJ hôm 21/9, việc đặt mục tiêu kiểm soát lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 10 năm ở mức 0% có thể coi là tín hiệu cho thấy BOJ sẽ tiếp tục theo đuổi gói nới lỏng định lượng trong thời gian dài và giá trị mua sẽ linh hoạt tùy thuộc vào biến động lợi suất.
Bản thân ông Kuroda cũng thừa nhận rằng một số tác dụng không mong muốn của các chính sách tiền tệ trước đây là một trong số những lý do dẫn đến sự thay đổi lần này. BOJ mua trái phiếu với mục đích giảm chi phí đi vay trong nền kinh tế, với hy vọng khuyến khích được người dân và doanh nghiệp đầu tư sản xuất kinh doanh sôi động hơn, từ đó dần dần kéo mặt bằng giá cả lên.
Tuy nhiên, nhiều ngân hàng lại phản đối việc áp dụng lãi suất âm với tiền gửi của họ tại BOJ và chương trình mua trái phiếu khổng lồ, vì cho rằng cách làm này khiến mặt bằng tất cả các loại lãi suất bị giảm xuống, gây ảnh hưởng nặng nề đến thu nhập tín dụng của ngân hàng.
Một câu hỏi đặt ra với chương trình mua trái phiếu của BOJ là trong trường hợp lợi suất trái phiếu kỳ hạn 10 năm giảm dưới 0% thì cơ quan này có bán trái phiếu để kéo lợi suất quay về hay không?
Câu trả lời vẫn chưa rõ ràng. Trong tuyên bố của mình, BOJ chỉ nhắc đến “mua” chứ không thấy “bán”, nên có thể hiểu rằng nếu muốn nâng lợi suất trái phiếu, cơ quan này vẫn mua vào nhưng mua ít hơn mà thôi.
Hải Châu