Mối quan hệ được thắt chặt giữa Nhật Bản và Ấn Độ hướng tới đảm bảo rằng sự vươn lên mạnh mẽ của Trung Quốc, đối tác thương mại hàng đầu của cả hai nước, không gây ra “tác dụng phụ” đến các nền kinh tế nhỏ bé hơn trong khu vực.
|
Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi và Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe
“Liệu cơm gắp mắm”
Cả hai vị Thủ tướng đều là những người có quan điểm theo chủ nghĩa dân tộc bảo thủ và đang phải xoay sở tìm cách cải tổ nền kinh tế và củng cố tiềm lực quân sự của đất nước mình. Trong khi Nhật Bản có nguồn tài chính dồi dào, Ấn Độ lại là một thị trường đang phát triển với dân số dự tính sẽ vượt Trung Quốc vào năm 2022. Ông Abe theo đuổi những chính sách bước ngoặt để thay đổi bộ mặt của quân đội. Còn ông Modi rót hơn 60 tỷ USD cho lực lượng hải quân để ngăn chặn tham vọng của Trung Quốc trên Ấn Độ Dương.
Mặc dù có những xung đột khác nhau về quyền lợi lãnh thổ với Trung Quốc, song Nhật Bản và Ấn Độ đều hiểu rằng cần phải “kiềm chế”, vì xét trên khía cạnh kinh tế, hai nước này vẫn phụ thuộc nhất định vào Trung Quốc, khi kim ngạch thương mại Nhật - Ấn chỉ bằng 5% so với Nhật - Trung hay 3/4 so với thương mại Ấn - Trung.
Chuyến thăm Ấn Độ 3 ngày của ông Abe có thể gọi là thành công, khi đạt được thỏa thuận với nước chủ nhà về một loạt vấn đề khác nhau, trong đó có kế hoạch đầu tư 15 tỷ USD xây dựng đường sắt cao tốc đầu tiên tại Ấn Độ.
Dự án này sẽ sử dụng công nghệ tiên tiến mà Nhật Bản từng triển khai trong quá trình xây dựng hệ thống tàu Shinkansen với tốc độ di chuyển lên tới hơn 300km/h. Đây là một sự hỗ trợ rất kịp thời dành cho Ấn Độ, để sửa sang lại mạng lưới đường sắt lạc hậu và quá tải, đồng thời cũng giúp Nhật Bản gỡ gạc thể diện sau 2 lần để tuột cơ hội vào tay nhà thầu Trung Quốc, đối với dự án tàu siêu tốc ở Indonesia và Thái Lan.
Cũng trong lĩnh vực giao thông, Nhật Bản còn đồng ý hỗ trợ tài chính cho các dự án cơ sở hạ tầng ở Ấn Độ, bao gồm hệ thống đường bộ thuộc các bang phía Đông Bắc mà một trong số đó là khu vực tranh chấp Arunachal Pradesh. Vài tháng trở lại đây, Ấn Độ rất tích cực xúc tiến kế hoạch xây dựng đường cao tốc trị giá 6 tỷ USD và đưa dân đến định cư tại những khu vực xa xôi tưởng chừng đã bị lãng quên và lãng phí tiềm năng.
Chuyến viếng thăm hiếm có
Liên quan tới quốc phòng, Nhật Bản sẽ thường xuyên tham gia cùng Ấn Độ và Mỹ trong các cuộc tập trận hải quân trên biển Malabar để tăng cường khả năng đối phó với những thách thức hàng hải trong khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương, đồng thời giúp mối liên kết giữa ba nước ngày càng khăng khít.
Một thỏa thuận đột phá về hợp tác hạt nhân, cuối cùng cũng tiến tới hồi kết sau 5 năm đàm phán. Ấn Độ cần công nghệ hạt nhân để bổ sung nguồn cung cấp năng lượng cho bộ máy kinh tế đang vận hành tăng công suất, trong khi vẫn muốn kiểm soát lượng khí thải để bảo vệ môi trường. Nhật Bản, nước duy nhất từng hứng chịu bom nguyên tử, cần một sự cam kết mạnh mẽ từ phía Ấn Độ, quốc gia chưa ký kết Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân.
Dù thỏa thuận trên cần thêm thời gian để giải quyết nốt các vấn đề kỹ thuật và chờ Quốc hội Nhật Bản thông qua, nhưng ông Abe vẫn không giấu được sự hài lòng khi cho rằng hai nước khó có thể tiến xa đến vậy, nếu không có sự ăn ý giữa ông và người đồng cấp.
“Tôi không nghĩ rằng có một mối quan hệ chiến lược nào có thể tạo ra nhiều ảnh hưởng sâu sắc trong việc định hướng châu Á và hình thành các khu vực liên kết biển như quan hệ giữa Nhật Bản và Ấn Độ”, ông Modi mạnh mẽ khẳng định trong cuộc họp báo chung với ông Abe. “Trong bối cảnh có vô vàn những giao thoa quốc tế như hiện nay, rất ít chuyến thăm thực sự mang tính lịch sử hay có khả năng thay đổi một mối quan hệ. Và, chuyến thăm của Thủ tướng Nhật Bản lần này là một trong số đó”.
Hùng Anh
