Đàm phán Mexico - Mỹ thời gian qua tập trung vào xây dựng các quy tắc mới cho ngành công nghiệp xe hơi, một vấn đề then chốt của quá trình sửa đổi hiệp định mà Tổng thống Mỹ Donald Trump nhiều lần mô tả là một “thảm họa” cho người lao động Mỹ.
Nhượng bộ để đẩy nhanh tiến độ
Theo đó, 75% linh kiện ôtô phải được sản xuất ở NAFTA (hiện tại là 62,5%), đồng nghĩa một số dây chuyền sản xuất phụ tùng xe hơi mà các hãng sản xuất Mexico đang đặt ở Trung Quốc sẽ phải chuyển về Mexico.
40 - 45% chiếc xe phải được sản xuất bởi những công nhân có mức lương tối thiểu 16 USD/ giờ, tức là một số công đoạn sản xuất có thể phải chuyển từ Mexico sang Mỹ và mặt bằng lương công nhân Mexico phải tăng lên.
Mỹ cũng giảm nhẹ yêu cầu về việc hiệp định tự động hết hiệu lực sau 5 năm nếu không được các bên đồng ý gia hạn. Thay vào đó, cứ 6 năm, Mỹ và Mexico sẽ rà soát để gia hạn hiệp định và vòng đời tối đa là 16 năm.
Trong một nội dung khác, Mexico đồng ý loại bỏ hội đồng giải quyết tranh chấp đối với một số trường hợp chống bán phá giá. Động thái này có thể khiến quá trình đàm phán của Canada thêm phức tạp, vì Canada rất muốn duy trì vai trò của hội đồng.
Thông tin chi tiết về nhượng bộ của các bên trong Hiệp định chỉ được bắt đầu hé lộ hôm 27/8 vừa qua. Tổng thống Mỹ Donald Trump nhắc lại câu chuyện nóng hổi thời gian qua về việc đánh thuế ôtô nhập khẩu đối với một số nước, trong đó có Canada, để nhắn nhủ người hàng xóm, rằng nếu Canada rời bỏ NAFTA thì mặt hàng xe hơi do Canada sản xuất sẽ bị tăng thuế khi nhập khẩu vào Mỹ.
“Tôi nghĩ với Canada, cách dễ nhất mà chúng ta có thể làm là đánh thuế ôtô của họ. Đó là một số tiền khổng lồ và là một cách đàm phán rất đơn giản”, ông Trump nói.
Yếu tố chính trị tác động không nhỏ đến tốc độ đàm phán NAFTA thời gian gần đây. Ông Trump và đảng Cộng hòa tại Quốc hội Mỹ muốn ghi điểm trong kỳ bầu cử giữa kỳ vào tháng 11 tới bằng việc làm yên lòng nông dân và những cử tri mà công ăn việc làm của họ phụ thuộc vào thương mại giữa Mỹ với Canada và Mexico.
Tổng thống Mexico Enrique Pena Nieto cũng muốn ký xong hiệp định này trước khi hết nhiệm kỳ vào cuối tháng 11, còn Thủ tướng Canada Justin Trudeau sẽ chạy đua trong cuộc bầu cử toàn quốc dự kiến vào tháng 10/2019.
Theo kế hoạch, Ngoại trưởng Canada Chrystia Freeland sẽ đến Washington trong ngày 28/8 để đàm phán. Người phát ngôn của bà cho biết Canada sẽ chỉ đặt bút ký NAFTA chừng nào hiệp định này có lợi cho đất nước.
Mỹ và Mexico đã thống nhất về cơ bản nội dung cam kết song phương |
NAFTA chỉ còn tính song phương?
Theo tiết lộ từ cố vấn kinh tế Larry Kudlow, Tổng thống Trump đã có cuộc nói chuyện với Thủ tướng Trudeau hôm 27/8. Sau khi có thỏa thuận với Mexico, Mỹ đang tỏ ra chiếm ưu thế và sẽ tận dụng những kết quả vừa đạt được để làm xuất phát điểm đàm phán với Canada, ông Kudlow cho hay.
Các quan chức Mỹ hy vọng Canada sẽ nhanh chóng đồng thuận với các điều khoản mà Mỹ đề xuất, tốt nhất là trước ngày thứ Sáu (30/8) vì đó là thời điểm Nhà Trắng dự kiến gửi thông báo chính thức cho Quốc hội Mỹ về việc Tổng thống Trump sẽ ký hiệp định này trong vòng 90 ngày sau đó. NAFTA đương nhiên cũng cần được Quốc hội Mỹ phê chuẩn thì mới có hiệu lực.
Theo đại diện thương mại Mỹ Robert Lighthizer, nếu các cuộc đàm phán với Canada không thể kết thúc vào cuối tuần này, ông Trump sẽ chỉ thông báo với Quốc hội rằng đã đạt được thỏa thuận với Mexico và vẫn để cửa mở chờ Canada.
Một số đảng viên Cộng hòa tại Quốc hội Mỹ đánh giá đây là một bước tiến tích cực của NAFTA sau hơn 12 tháng đàm phán khó khăn, song họ muốn thấy Canada tiếp tục là một thành viên hiệp định.
Văn phòng Thủ tướng Canada cho biết ông Trudeau đã trao đổi với Tổng thống Pena Nieto hôm 26/8 và cam kết đàm phán tốt đẹp NAFTA vì lợi ích “của cả ba bên”.
Phát biểu trong một cuộc họp báo ở Washington, Ngoại trưởng Mexico Luis Videgaray cho biết nước này sẵn sàng cho tình huống NAFTA chỉ còn là hiệp định song phương nếu Canada và Mỹ không tìm được tiếng nói chung.
Hải Châu