Việc khai thác dầu khí trên diện tích 505.857 km2 vùng biển Bắc Băng Dương và hơn 15.378 km2 biển Đại Tây Dương thuộc lãnh thổ Mỹ, trong đó tập trung vào các vùng biển ngoài khơi từ Maryland tới Massachusetts, sẽ bị cấm vô thời hạn.
Hoàng hôn nhiệm kỳ
Mặc dù là một lệnh cấm có quy mô rất lớn, nhưng tuyên bố của chính phủ Mỹ đương nhiệm được đánh giá là mang ý nghĩa tượng trưng thuần túy và không tạo ra tác động tức thì trên thực tế, bởi hiện nay chưa có hoạt động khoan khai thác thương mại nào diễn ra tại vùng biển liên bang thuộc Đại Tây Dương (bên ngoài Bờ Đông) lẫn Bắc Băng Dương (phía Bắc của Alaska). Thực trạng giá dầu “lẹt đẹt” đã và đang khiến nhà đầu tư nản lòng, tạm dừng hầu hết các dự án đầu tư lớn ngoài khơi.
Nói đúng ra, thì đây là bước phòng bị của ông Obama nhằm bảo vệ các chính sách môi trường mà mình đã gây dựng, trước khi Tổng thống đắc cử Donald Trump tiếp quản ghế nóng vào tháng 1/2017 và sẵn sàng “đập” hết di sản của người tiền nhiệm.
Chính phủ Mỹ đã tính toán bước đi để không ban hành lệnh cấm một mình, mà kéo cả Canada vào cuộc. Canada cũng ban hành quy định tương tự với các dự án mới tại vùng biển phía Bắc và cứ 5 năm sẽ rà soát một lần.
Việc khai thác dầu khí trên vùng biển Bắc Băng Dương sẽ bị cấm vô thời hạn
Giống như Mỹ, quyết định của chính phủ Canada không có tác động nào đáng kể ngay lập tức, nhưng về lâu về dài sẽ gây khó khăn cho các công ty năng lượng như Exxon Mobil, sau khi hợp đồng thăm dò khai thác đang triển khai sẽ hết hạn vào năm 2020.
Trước khi kết thúc nhiệm kỳ cuối cùng của mình, ông Obama tỏ ra gấp rút triển khai hàng loạt biện pháp nhằm củng cố chính sách bảo vệ môi trường. Ngoài quy định cấm khai thác nêu trên, chính quyền đương nhiệm còn ủng hộ Cơ quan Bảo vệ môi trường (EPA) trong việc giữ nguyên các tiêu chuẩn ngặt nghèo về tiết kiệm nhiên liệu, ủng hộ chủ trương của Bộ Nội vụ nhằm hạn chế khai thác mỏ than gần sông suối và tạm dừng vô thời hạn quá trình cấp phép cho hệ thống đường ống dẫn dầu ở North Dakota.
Tính toán của ông Obama hẳn sẽ khác đi và bớt vội vã hơn, nếu Tổng thống tương lai là bà Hillary Clinton, người được xem là đồng quan điểm với ông trong các vấn đề chính sách, bao gồm cả việc không gia hạn hợp đồng khai thác dầu khí ngoài khơi với các công ty năng lượng.
Nước cờ cao tay của ông Obama
Thực tế mà ông Obama phải đau đầu, chính là việc người kế nhiệm mình đã và đang “tẩy xóa” hết thành quả mà ông đấu tranh mãi, từ Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) cho tới chính sách y tế Obama Care hay Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu.
Tuy nhiên, lần này có thể ông Obama đã cao tay hơn và mọi việc sẽ không dễ dàng xoay 180o theo ý ông Trump.
Chính quyền Mỹ hiện tại đã vận dụng Đạo luật Đất đai ngoài thềm lục địa 1953 (Outer Continental Shelf Lands Act) để giảm thiểu phần diện tích có thể bị khai thác. Trong Đạo luật này, có một điểm nêu rằng Tổng thống được phép “khóa cửa” bất kỳ vùng đất nào thuộc vùng biển ngoài khơi liên bang mà chưa cho doanh nghiệp thuê. Quy định này đã vài lần được áp dụng trên thực tế và điều đáng nói là nó không đề cập đến việc làm thế nào các Tổng thống “đời sau” có thể lật ngược vấn đề.
Tất nhiên, Quốc hội Mỹ vẫn có thể bỏ phiếu để thay đổi quyết định của chính quyền ông Obama, nhưng sẽ phải cần đến 60 phiếu tại Thượng viện - một yêu cầu quá cao cho bất kỳ nội dung thảo luận chính sách nào, chứ chưa nói đến những vấn đề gây nhiều tranh cãi như khai thác dầu khí ngoài khơi.
Hai nhóm đối tượng có mối quan tâm đối nghịch là các tổ chức, cá nhân hoạt động môi trường và giới doanh nghiệp dầu khí đã ngay lập tức thể hiện quan điểm trái chiều. Một bên phấn khởi vì ông Obama kịp ra tay chặn đường ông Trump, bên còn lại thì lên tiếng chỉ trích với lý do nước Mỹ sẽ tự làm suy yếu an ninh quốc gia và thiệt hại biết bao công ăn việc làm với lệnh cấm trên.
Hải Châu