Mỏ Tamar, nơi có khoảng 280 tỷ m3 khí đốt và mỏ Leviathan lớn hơn với trữ lượng trên 450 tỷ m3, lần lượt được phát hiện vào năm 2009 và 2010, có giá trị ước tính khoảng 25 tỷ USD.
Hai công ty năng lượng Noble Energy (Mỹ) và Delek Group (Israel), những đối tác chính tại hai mỏ nói trên, được yêu cầu giảm cổ phần ở mỏ Tamar để duy trì cổ phần ở mỏ Leviathan.
Vì lợi ích của Israel
Mặc dù đã được nội các Israel chấp thuận, nhưng chính sách trên vẫn cần cái gật đầu của cơ quan lập pháp, Knesset, nơi có thể xuất hiện sự phản đối vì cho rằng nó chưa đủ đảm bảo giảm giá khí đốt và tăng tính cạnh tranh trên thị trường.
Lãnh đạo đảng Liên minh Do Thái đối lập, ông Isaac Herzog, viết trên trang cá nhân rằng: "Quyết định của chính phủ về một thỏa thuận khí đốt cần phải đảm bảo sự công bằng và bền vững cho người dân Israel, trong đó bao gồm các biện pháp kiểm soát giá cả và phản ánh những mối bận tâm thực sự về tương lai của Nhà nước Israel".
Ở chiều ngược lại, các công ty năng lượng của Israel hiển nhiên là rất hào hứng chào đón thông tin trên, thể hiện ở việc hàng loạt cổ phiếu tăng giá trên sàn chứng khoán Tel Aviv trong chiều ngày Chủ nhật. Tuy nhiên, giới phân tích vẫn tỏ ra thận trọng bởi cơ chế tính thuế và phí vẫn còn chưa rõ ràng.
|
Ai Cập thúc đẩy kế hoạch nhập khẩu khí đốt từ Israel
Hoạt động phát triển mỏ ngoài khơi Israel bị đình lại từ tháng 12/2014, khi cơ quan chức năng về chống độc quyền của nước này cho rằng Noble và Delek đã tạo thế độc quyền trên thị trường. Tuy nhiên, trong một động thái gây tranh cãi, chính phủ Israel đã quyết định vận dụng một điều khoản pháp lý đặc biệt, với lý do để đảm bảo lợi ích của nền kinh tế Israel nên thị trường khí đốt phải được thông suốt.
"Quyết định này sẽ mang lại cho người dân Israel, cho ngân sách, hàng trăm tỷ shekel", Thủ tướng Benjamin Netanyahu tuyên bố. "Số tiền thu được sẽ giúp ích cho giáo dục, y tế, phúc lợi xã hội".
Không làm gián đoạn các đơn hàng
Ông Netanyahu cũng khẳng định việc tăng sản lượng khí đốt sẽ làm tăng nguồn cung năng lượng giá rẻ cho các nhà máy điện và các cơ sở sản xuất, giúp giảm giá thành và tiến tới giảm giá tiêu dùng trong nước.
Ngoài việc yêu cầu giảm cổ phần của Noble và Delek ở mỏ Tamar, chính sách mới của chính phủ Israel còn kêu gọi xây dựng đề án quản lý giá khí đốt trong vòng 6 năm, khi mỏ Leviathan, cách thành phố biển Haifa khoảng 130 km về phía tây, dự kiến sắp sửa cho ra sản phẩm trong năm 2016.
Khi hoạt động phát triển mỏ ngưng trệ, nhiều mối quan hệ đối tác đã bị "vạ lây" mà điển hình là việc Woodside Petroleum (Australia) đã phải rút lui khỏi một thỏa thuận sơ bộ mua lại 25% cổ phẩn mỏ Leviathan.
Quan trọng hơn, ngành công nghiệp dầu khí Israel gặp rất nhiều rắc rối khi không thể hoàn tất các đơn hàng xuất khẩu sơ bộ trị giá hàng tỷ shekel (1 Shekel ~ 0,26 USD), trong đó đáng lưu ý có những đơn hàng từ Jordan và Ai Cập.
Mới cách đây 4 tháng, Israel từng phấn khởi thông báo sẽ lần đầu tiên trong lịch sử xuất khẩu khí đốt sang Ai Cập, nước láng giềng phía nam, với lưu lượng 140 triệu m3 khí, trị giá 2,5 tỷ USD trong vòng 3 năm tới.
Trước đó, Bộ trưởng Dầu mỏ Ai Cập, ông Sherif Ismail, khẳng định Ai Cập sẵn sàng gạt sang một bên những lời chỉ trích để nhập khẩu khí đốt tự nhiên từ Israel nếu giá cả phải chăng.
Trong quá khứ, Ai Cập từng là nước xuất khẩu khí đốt lớn trong khu vực, còn Israel là khách hàng; nhưng gió đã đổi chiều những năm gần đây do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ việc bất ổn ở bán đảo Sinai (Ai Cập) – nơi có một số mỏ khí đốt lớn - do sự nổi dậy của lực lượng Hồi giáo Ansar al-Bait Maqdis, cho tới việc Israel phát hiện ra nhiều mỏ khí đốt lớn ngoài khơi.
Các đơn vị khai thác mỏ Tamar như Noble, Delek Driling, Avner Oil Exploration, Dor gas Exploration hay Isramco Negev 2, đang lên kế hoạch thành lập liên doanh với các công ty Tây Ban Nha và Italia để xây dựng một đường ống dẫn trực tiếp đến Ai Cập. Nếu mọi việc suôn sẻ, khí đốt từ Israel có thể bắt đầu chảy sang Ai Cập qua hệ thống ống dẫn kể từ năm 2017.
Hùng Anh
