Quỹ Tiền tệ Quốc tế hôm thứ Ba (11/10) đã hạ dự báo tăng trưởng toàn cầu cho năm 2023 xuống 2,7% do các nền kinh tế lớn nhất thế giới tiếp tục suy giảm trong bối cảnh tăng lãi suất trên diện rộng nhằm kiềm chế lạm phát.
Điều này đánh dấu lần đầu tiên kể từ năm 2000, IMF dự đoán tăng trưởng kinh tế toàn cầu dưới 3% cho năm sau. Báo cáo cho biết: “Hơn một phần ba nền kinh tế toàn cầu sẽ giảm trong năm nay hoặc năm sau.
 |
|
Nền kinh tế toàn cầu đang chịu sức ép từ cuộc chiến ở Ukraine, giá năng lượng cao và lãi suất tăng. © AP |
Báo cáo cho biết: “Ba nền kinh tế lớn nhất - Hoa Kỳ, Liên minh Châu Âu và Trung Quốc - sẽ tiếp tục đình trệ. "Nói tóm lại, điều tồi tệ nhất vẫn chưa đến, và đối với nhiều người, năm 2023 sẽ giống như một cuộc suy thoái."
Việc cắt giảm 0,2 điểm phần trăm so với tháng 7 trong Báo cáo Triển vọng Kinh tế Thế giới mới nhất khiến mức điều chỉnh giảm của IMF trong sáu tháng qua lớn hơn mức mà IMF đưa ra trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu.
Nếu loại trừ cuộc khủng hoảng tài chính và sự bùng phát của đại dịch coronavirus, các nền kinh tế tiên tiến dự kiến sẽ tăng trưởng 1,1%, giảm 0,3 điểm phần trăm so với tháng 7 và là mức tồi tệ nhất trong 41 năm. Triển vọng đối với khu vực đồng euro đặc biệt tồi tệ, với việc IMF hạ dự báo 0,7 điểm phần trăm xuống chỉ 0,5%. Tăng trưởng của Mỹ dự kiến sẽ chậm lại 1% vào năm 2023 từ mức 1,6% trong năm nay.
Nền kinh tế Trung Quốc được dự báo sẽ tăng trưởng 3,2% vào năm 2022 - mức tăng trưởng yếu nhất trong 4 thập kỷ, trừ năm 2020 - và tương đối chậm 4,4% vào năm 2023.
Chính sách tiền tệ thắt chặt nhanh chóng là nhân tố chính dẫn đến triển vọng ảm đạm. Mức lãi suất chính sách trung bình toàn cầu của JPMorgan Chase, được tính dựa trên quy mô nền kinh tế của các nước, đã lần đầu tiên tăng trên 3% kể từ năm 2008.
Việc tăng lãi suất diễn ra nhanh chóng và phổ biến. Các ngân hàng trung ương đã tăng lãi suất 24 lần chỉ trong tháng 9 - làm lu mờ mức đỉnh trước đó là 18 lần vào tháng 6 năm 2006 - và 160 lần cho đến nay trong năm nay, theo dữ liệu từ Ngân hàng Thanh toán Quốc tế cùng với các thông báo gần đây.
Rất khó để dự đoán trước các quyết định về chính sách tiền tệ sẽ xáo trộn như thế nào đối với các nền kinh tế khác.
Giám đốc điều hành JPMorgan Chase, Jamie Dimon nói với CNBC ngày 10/10 rằng các yếu tố bao gồm lạm phát, lãi suất tăng nhanh và thắt chặt định lượng "có khả năng đẩy Mỹ" và thế giới vào "một cuộc suy thoái sáu, chín tháng kể từ bây giờ."
Và áp lực giá cả toàn cầu gia tăng sẽ khiến các ngân hàng trung ương khó có thể xoay sở để cắt giảm lãi suất để kích thích nền kinh tế.
IMF dự kiến lạm phát toàn cầu sẽ tiếp tục tăng trong một thời gian, ở mức 4,1% vào năm 2024. Nếu lãi suất tiếp tục tăng, các công ty có xếp hạng tín nhiệm thấp sẽ khó tiếp cận vốn hơn, có khả năng dẫn đến sự hỗn loạn trong trái phiếu lợi suất cao. Lạm phát có thể lan rộng hơn thông qua thị trường tín dụng.
Các nền kinh tế mới nổi cũng có khả năng châm ngòi cho một cuộc khủng hoảng.
Báo cáo của IMF cảnh báo: “Quá nhiều quốc gia có thu nhập thấp đang ở trong hoặc gần với nguy cơ nợ nần. Lãi suất cao hơn ở Mỹ gây áp lực giảm đối với các đồng tiền của thị trường mới nổi, khiến việc trả nợ bằng đô la trở nên đắt đỏ hơn.
Những rủi ro này có thể kéo tăng trưởng xuống dưới mức thậm chí là triển vọng ảm đạm hơn của IMF. Nhóm nghiên cứu nhận thấy 25% cơ hội tăng trưởng dưới 2% trong năm tới.
Mối quan tâm đặc biệt là nguy cơ đồng đô la mạnh lên thúc đẩy thắt chặt tiền tệ toàn cầu. Một số quốc gia, chẳng hạn như Brazil và Ba Lan, đã chuyển sang chế độ chờ và xem lãi suất. Nhưng nếu giá nhập khẩu tăng tiếp tục thúc đẩy lạm phát lên cao hơn, họ có thể không còn lựa chọn nào khác ngoài việc tiếp tục tăng.
IMF dự báo lạm phát giá tiêu dùng toàn cầu sẽ đạt đỉnh 9,5% trong quý 3 năm 2022, giảm xuống 4,7% vào quý 4 năm 2023.
Nhưng triển vọng có thể trở nên u ám nếu nền kinh tế thế giới bị ảnh hưởng bởi "sự kết hợp hợp lý của các cú sốc", bao gồm giá dầu tăng vọt 30% so với mức hiện tại, đẩy tăng trưởng toàn cầu xuống 1,0% trong năm tới - mức tương quan với sự sụt giảm thu nhập thực tế.
Các yếu tố khác của "kịch bản đi xuống" này bao gồm đầu tư vào lĩnh vực bất động sản của Trung Quốc giảm mạnh, điều kiện tài chính thắt chặt hơn do đồng tiền của các thị trường mới nổi giảm giá và thị trường lao động tiếp tục phát triển quá nóng dẫn đến sản lượng tiềm năng giảm xuống.
IMF đưa ra xác suất 25% tăng trưởng toàn cầu giảm xuống dưới 2% trong năm tới - một hiện tượng chỉ xảy ra 5 lần kể từ năm 1970 - và cho biết có hơn 10% khả năng GDP toàn cầu giảm.
Các bộ trưởng tài chính và ngân hàng trung ương từ Nhóm 20 nền kinh tế sẽ nhóm họp tại đây vào thứ Tư và thứ Năm. Những bất đồng trong nhóm về chiến sự giữa Nga và Ukraine đã cản trở sự hợp tác quốc tế, làm gia tăng rủi ro đối với nền kinh tế toàn cầu.
Trung Việt
