Thời gian tới sẽ là lúc mà Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và các nước phương Tây như Mỹ và EU đánh giá xem Ukraine đã hoàn toàn đáp ứng các điều kiện hay chưa. Trường hợp cần tiếp tục sửa đổi, Kiev có thể phải bỏ phiếu thêm một lần nữa trước khi bước sang năm mới.
Hai phản đối, ba đồng thuận
Bầu không khí lo lắng bao trùm Ukraine suốt cả tuần qua, về việc Quốc hội nước này không ủng hộ kế hoạch ngân sách 2016 và nhiều cải tổ quan trọng, trong đó có thuế thu nhập, đe dọa phá vỡ liên minh cầm quyền và chính phủ của Thủ tướng Arseny Yatseniuk. 2 trong số 4 đảng trong liên minh công khai phản đối bản kế hoạch ngân sách của ông Yatseniuk, nhưng may mắn cho vị Thủ tướng là ông nhận được sự đồng thuận từ 3 đảng khác để bù lại.
Ý tưởng của ông Yatseniuk là kết hợp một ngân sách cân bằng với việc mạnh tay cắt giảm thuế một cách có chọn lọc, nhằm đối phó với tình trạng trốn thuế, từ đó giảm thiểu quy mô của nền kinh tế ngầm.
Nếu không thể có được một kế hoạch ngân sách hài hòa và đổi mới hệ thống thuế cho năm 2016, mối quan hệ của Ukraine với IMF sẽ bị tổn hại nghiêm trọng. Gói cứu trợ tài chính mà “đóng băng” vào thời điểm này sẽ khiến triển vọng kinh tế Ukraine thêm lạnh lẽo và mờ mịt lối thoát, trong bối cảnh suy thoái sâu cũng như căng thẳng với Nga vẫn tiếp diễn trên nhiều lĩnh vực: từ chuyện sáp nhập bán đảo Crimean năm 2014, chiến sự ở khu vực miền đông ly khai cho tới những trừng phạt và trả đũa thương mại không khoan nhượng.
Trong suốt quá trình bỏ phiếu, yêu cầu ông Yatseniuk từ chức liên tục được nhắc lại, thể hiện rõ những vết nứt chính trị và căng thẳng âm ỉ trong nội bộ Ukraine. Uy tín của ông Yatseniuk trong mắt các cử tri đã giảm xuống gần bằng 0, khi người dân nhìn đâu cũng chỉ thấy áp lực: lạm phát thì leo thang trong khi đất nước phải thắt lưng buộc bụng theo yêu cầu từ chương trình hỗ trợ của IMF.
Và, để bảo đảm mọi chuyện diễn ra đúng như dự tính, IMF và phương Tây thậm chí đã “phá rào” ngoại giao để gây áp lực lên quốc hội Ukraine trước thời khắc bỏ phiếu mang tính sống còn.
|
Bên cạnh mục tiêu cải tổ toàn diện hệ thống pháp luật thuế, Chính phủ Ukraine cũng đã giới thiệu áp dụng một hệ thống thu thuế điện tử trên toàn quốc.
Cải tổ là cần thiết
“Việc thông qua một kế hoạch ngân sách bền vững có ý nghĩa quyết định tới sự ổn định của kinh tế Ukraine cũng như cam kết tiếp tục hỗ trợ tài chính từ phía các đối tác quốc tế”, đại sứ đại diện cho các quốc gia G7 ở Kiev tuyên bố.
Để kêu gọi các nghị sĩ ủng hộ đề xuất của Chính phủ Ukraine, những đại sứ này còn nhấn mạnh: “Những cải cách mà Ukraine đã cam kết trong chương trình của IMF là rất cần thiết để khôi phục lại sự ổn định kinh tế và đưa Ukraine quay lại lộ trình tiến tới tăng trưởng và thịnh vượng. Chúng tôi kêu gọi các đại biểu cân nhắc kỹ lưỡng khi thực hiện trách nhiệm của mình và không làm ảnh hưởng đến chương trình của IMF”.
Trong đề xuất đưa ra, ông Yatseniuk muốn thúc đẩy việc gỡ bỏ dần các ưu đãi thuế nông nghiệp và cải tổ hệ thống quản lý thuế. Trong khi đó, một số nhà lập pháp lại muốn cắt giảm thuế sâu hơn.
Những chuyên gia kinh tế đứng về phía Thủ tướng Ukraine cho rằng việc cắt giảm sâu thuế nông nghiệp sẽ tiếp sức cho một số ngành mới, tạo động lực tăng trưởng chính cho Ukraine trong tương lai không xa, trong bối cảnh ngành công nghiệp thép của nước này ngày càng chìm sâu trong khủng hoảng. Phe ủng hộ cũng đang lên kế hoạch tiếp tục xin cắt giảm hang loạt thuế khác.
Mặc dù vậy, IMF đã cảnh báo về một chiến dịch cải cách thuế quá triệt để dẫn tới khả năng Ukraine sẽ bị thâm hụt ngân sách lên tới 3,7% GDP.
Nhờ đó, một gói cắt giảm mang tính thỏa hiệp hơn đã được thông qua. Bảo hiểm xã hội đã được cắt giảm từ mức 41%, xuống còn 22%. Đề xuất trước đây về việc tăng thuế nhập khẩu và thuế tài nguyên đối với sản phẩm hydrocacbon để tăng ngân sách cho chính phủ được hủy bỏ. Ở chiều ngược lại, kế hoạch nâng thuế suất đối với các sản phẩm đồ uống có cồn và thuốc lá cũng được đưa ra.
Bên cạnh mục tiêu cải tổ toàn diện hệ thống pháp luật thuế, chính phủ Ukraine cũng đã giới thiệu áp dụng một hệ thống thu thuế điện tử trên toàn quốc, với hy vọng chống thất thoát thuế vốn là căn bệnh trầm kha của quốc gia này từ nhiều năm nay.
Hùng Anh
