Đây là một phần trong nỗ lực của các cơ quan quản lý toàn cầu nhằm làm trong sạch thị trường, sau các vụ bê bối thao túng lãi suất LIBOR của một số ngân hàng và hệ quả là khoản tiền phạt lên tới 9 tỷ USD.
Bịt lỗ hổng thị trường
LIBOR (London Interbank Offered Rate) là một lãi suất liên ngân hàng dựa trên các lãi suất được chào bởi một số ngân hàng lớn, phản ánh lãi suất cho vay giữa các ngân hàng với nhau. Đây là một lãi suất tham khảo, được sử dụng rộng rãi và tác động đến 300 nghìn tỷ USD giá trị các sản phẩm tài chính trên toàn cầu, từ tín dụng nhà ở cho đến cho vay doanh nghiệp nhỏ, sinh viên và thẻ tín dụng.
Việc một số ngân hàng tìm cách thao túng lãi suất này đã buộc ngân hàng trung ương các nước phải đi tìm giải pháp thay thế hạn chế tối đa rủi ro, hoặc khó thao túng hơn. Theo kế hoạch, LIBOR sẽ không còn được sử dụng rộng rãi kể từ 12/2021 tại Anh và Mỹ.
Hiện nay, thị trường của hai nước này đang sử dụng lãi suất của ngân hàng trung ương cho các hợp đồng phái sinh, trái phiếu và khoản vay mới. Nhưng việc chuyển sang áp dụng lãi suất mới trong các hợp đồng dở dang sẽ cần phải làm cẩn trọng và dự kiến tiêu tốn 300 - 400 triệu USD cho các ngân hàng lớn. Chỉ riêng nước Anh đã có khoảng 200.000 khoản vay thế chấp liên quan đến LIBOR.
Trong khi đó, ESTR là lãi suất tham khảo do ECB ban hành. Sau một thời gian triển khai thí điểm, ECB chính thức áp dụng trên thị trường lần đầu tiên vào ngày 2/10.
ESTR dựa hoàn toàn vào các giao dịch thị trường tiền tệ hàng ngày, thay vì lãi suất chào của các ngân hàng như đối với LIBOR. Các giao dịch có thể được truy vết theo các hoạt động thị trường, giúp ESTR khó bị thao túng hơn.
ESTR sẽ thay thế EONIA (Euro Overnight Index Average), lãi suất tham chiếu phản ánh bình quân lãi suất vay qua đêm không tài sản bảo đảm liên ngân hàng, vốn được sử dụng làm cơ sở cho các hợp đồng phái sinh. EONIA được tính toán dựa trên lãi suất chào từ các ngân hàng, nhưng kể từ ngày 1/10, nó đã được điều chỉnh thành ESTR cộng với biên độ cố định 8,5 điểm cơ bản. Nếu không có gì thay đổi thì EONIA sẽ khai tử vào cuối năm 2021.
 |
|
Ngày 2/10, ECB chính thức áp dụng ESTR trên thị trường |
Cuộc đua lành mạnh của các nước
Vậy ESTR có giống EURIBOR không? Câu trả lời là “không”, vì ESTR dành cho các hợp đồng ngắn hạn. Trong khi đó, EURIBOR - được ban hành từ năm 1999 khi đồng euro ra đời, dành cho các hợp đồng kéo dài từ 1 tuần đến 12 tháng.
Các hợp đồng phái sinh với tổng trị giá hơn 100 nghìn tỷ euro thường tham khảo EURIBOR (được tính toán dựa trên lãi suất chào từ các ngân hàng). Tổng giá trị chứng khoán nợ đang tham chiếu đến EURIBOR hiện nay khoảng 1,6 nghìn tỷ euro.
Tháng 7 vừa qua, cơ quan chức năng Bỉ đã phê duyệt cho EURIBOR được sử dụng trong Liên minh châu Âu. Đây được xem là một kết quả quan trọng chứng tỏ vai trò của chỉ số này.
Việc đổi mới, hoàn thiện cơ chế lãi suất tham chiếu không chỉ có châu Âu mới tích cực triển khai. Tháng 4/2018, Cục Dự trữ liên bang Mỹ bắt đầu công bố hàng ngày lãi suất cho vay qua đêm có tài sản bảo đảm (SOFR) dựa trên các giao dịch hàng ngày trị giá khoảng 800 tỷ USD.
Cùng thời điểm này, Ngân hàng trung ương Anh nâng cấp SONIA - lãi suất tham chiếu phản ánh bình quân lãi suất vay qua đêm không tài sản đảm bảo (tương tự EONIA) và ban hành “phiên bản mới”.
Lãi suất LIBOR bằng đồng franc Thụy Sĩ dự kiến sẽ được thay thế bởi lãi suất qua đêm trung bình SARON do Sở Giao dịch chứng khoán Thụy Sỹ quản lý.
Lãi suất qua đêm bình quân Tokyo (TONAR) của Ngân hàng trung ương Nhật Bản sẽ thay thế LIBOR Yên, trong khi lãi suất liên ngân hàng Tokyo (TIBOR) do các ngân hàng Nhật Bản tự tính toán có thể sẽ được hoàn thiện và tồn tại song song với TONAR.
Hải Châu
