Tòa án Israel cho rằng thỏa thuận khung về hợp tác phát triển và khai thác dầu khí có nội dung đi ngược lại hiến pháp nước này.
Cụ thể là điều khoản cho phép các công ty năng lượng trong dự án có quyền kiểm soát giá cả và không chịu sự điều chỉnh của thay đổi luật pháp trong vòng 10 năm, cho dù chính phủ Israel có biến động như thế nào. Hai công ty đứng đầu dự án, là Noble Energy (Mỹ) và Delek Group (Israel) lập luận rằng sự ổn định đó là điều kiện cần để họ yên tâm đầu tư phát triển các mỏ khí đốt.
Quan chức phản ứng mạnh
Việc Israel loay hoay không định hình được một khuôn khổ pháp lý nhất quán, kể từ khi phát hiện ra mỏ khí đốt phong phú ngoài khơi cách đây 6 năm, đã làm chậm quá trình phát triển và khai thác nguồn tài nguyên quý giá, gây khó khăn trong hoạt động xuất khẩu và làm các nhà đầu tư nản lòng. Các công ty năng lượng tuy rất hào hứng, nhưng vướng hết rào cản này đến rào cản khác, nên mặc dù ngồi trên 906 tỷ m3 khí đốt, nhưng Israel vẫn chưa thể chuyển hóa nó thành tiền thu ngân sách.
“Phán quyết của tòa án tối cao đe dọa nghiêm trọng tới quá trình phát triển khí đốt của Israel. Israel giờ đây bị xem như quốc gia thích can thiệp sâu và gây khó dễ cho hoạt động kinh doanh”, ông Netanyahu không giấu được sự bức xúc.
Trong khi đó, Bộ trưởng Năng lượng – ông Yuval Steinitz – gọi đó là “quyết định tồi tệ ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của ngành công nghiệp năng lượng, an ninh năng lượng, và nền kinh tế Israel”.
Trước khi dầu thô mất giá và kéo theo giá khí đốt, Noble ước tính thu ngân sách của Israel từ hoạt động xuất khẩu khí đốt tính riêng tại Leviathan, mỏ có trữ lượng lớn nhất cả nước, là hơn 20 tỷ USD trong vòng 10 năm.
Trữ lượng khí đốt tự nhiên ngoài khơi biển Địa Trung Hải của Israel không chỉ đủ đáp ứng nhu cầu năng lượng trong nước trong vòng hàng chục năm, mà còn dư dả để xuất khẩu. Ước tính mỏ Tamar có trữ lượng 306 tỷ m3, trong khi Leviathan có gấp đôi.
Các doanh nghiệp phát triển khí đốt tại Leviathan còn sớm đàm phán với Dolphinus Holdings của Ai Cập về việc xuất khẩu 4 tỷ m3 khí mỗi năm, trong vòng 10 – 15 năm, cũng như sẵn sàng xuất khẩu khoảng 10 tỷ m3/năm sang Thổ Nhĩ Kỳ, với giá trị ước tính 2 tỷ USD.
|
Trữ lượng khí đốt tự nhiên ngoài khơi biển Địa Trung Hải của Israel vô cùng lớn
Doanh nghiệp nhẹ nhàng lên tiếng
Mặc dù đón nhận tin tức không mấy vui vẻ, nhưng trong một tuyên bố chung, Delek và Noble vẫn tỏ thái độ khá “hòa nhã” trước phán quyết của tòa án Israel, vì ít nhất thỏa thuận khung đã được chấp nhận, ngoại trừ vấn đề duy nhất liên quan tới điều khoản về tính ổn định. Các doanh nghiệp tham gia dự án khẳng định sẽ chủ động làm việc với chính phủ để có được sự phê chuẩn cuối cùng và kịp bắt tay triển khai dự án vào cuối năm 2019 như lộ trình dự kiến.
Sự “phập phù” trong hệ thống văn bản pháp luật của Israel là một trong những nguyên nhân lớn nhất khiến các công ty năng lượng không dám mạo hiểm rót vốn đầu tư, nhất là trong bối cảnh giá cả thị trường bết bát. Noble hiện là công ty quốc tế duy nhất còn hoạt động ở Israel, sau khi Woodside Petroleum rút khỏi đàm phán vào năm 2014.
Đó là chưa kể kế hoạch hợp tác nói trên còn vấp phải sự phản đối quyết liệt trong nước, khiến người đứng đầu Ủy ban chống độc quyền – ông David Gilo – phải từ chức, và không ít lần người dân Israel đổ xuống đường biểu tình phản đối, vì cho rằng nó chỉ làm lợi cho các doanh nghiệp lớn, trong khi người tiêu dùng phải chịu mức giá cao hơn các nước phương Tây, đồng thời tiềm ẩn nguy cơ mất an ninh năng lượng do “chảy máu” quá nhiều khí đốt ra khỏi Israel.
Mặc dù vậy, tháng 12/2015, ông Netanyahu vẫn quyết định “bật đèn xanh” cho dự án, với lý do bảo đảm an ninh quốc gia thông qua đẩy mạnh quan hệ kinh tế với các nước như Jordan, Ai Cập, Síp, Thổ Nhĩ Kỳ và Hy Lạp.
Hùng Anh
