Tại sao "chế độ" này lại mở rộng nhanh đến vậy khi có tới 47 triệu người Mỹ - tương đương 1/6 dân số thường xuyên sử dụng tem phiếu để đi mua hàng?
Hai quan điểm...
Những người ủng hộ đưa ra lập luận rằng số đăng ký nhận tem phiếu tăng xuất phát từ ảnh hưởng nặng nề của cuộc suy thoái và nhiều người bị mất việc làm. Chương trình Hỗ trợ Dinh dưỡng bổ sung (SNAP) được lập ra là để chia sẻ với các gia đình rơi vào hoàn cảnh khó khăn về kinh tế và đến nay đã giúp được 4,7 triệu người "tránh xa" được cái đói cái nghèo. Tóm lại, mọi việc đều thuận và mang nhiều ý nghĩa tích cực.
|
Trong khi đó, một số quan điểm bảo thủ lại nhấn mạnh rằng phần lớn nguyên nhân của hiện tượng trên là do những thay đổi trong chính sách của Washington. Năm 2008, Quốc hội nước này cho phép các bang được nới lỏng các tiêu chuẩn quy định ai đủ điều kiện tham gia chương trình hỗ trợ (ví dụ, người trưởng thành không có việc làm có thể nhận hỗ trợ nếu sống trong khu vực có tỷ lệ thất nghiệp cao).
Sau đó, đến năm 2009, Quốc hội Mỹ thông qua gói kích thích kinh tế và tạm thời khuyến khích "chế độ" tem phiếu thực phẩm. Tính cho cả năm 2012, giá trị bình quân mỗi tháng của nó là 133 USD. Trong hai cách giải thích ở trên thì các dữ liệu hiện tại ủng hộ cách đầu tiên, tức là cuộc suy thoái đóng vai trò chính còn những thay đổi về chính sách đóng vai trò nhỏ bé hơn.
Quay ngược trở lại năm 2012, Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ ước tính khoảng 20% gia tăng chi hỗ trợ bằng tem phiếu có được là nhờ những chính sách ưu tiên phúc lợi trong Luật Tái đầu tư và khôi phục nước Mỹ ban hành năm 2009. Còn lại 80% là nhờ các yếu tố khác như giá thực phẩm tăng cao, lương bổng không mấy cải thiện.
Gần đây, một số nhà kinh tế học đã rà soát lại các dữ liệu quá khứ về mối quan hệ giữa số người đăng ký nhận tem phiếu với tình trạng nền kinh tế trước khi xảy ra suy thoái. Kết quả là khi tỷ lệ thất nghiệp tăng, số lượng tem phiếu được sử dụng để mua hàng hóa cũng tăng theo. Thực tế "chế độ" tem phiếu hiện nay ở Mỹ cũng tuân theo như vậy.
Tại sao vấn đề trở nên quan trọng?
Một câu hỏi khác được đặt ra, đó là tại sao người ta vẫn tiếp tục sử dụng tem phiếu sau khi giai đoạn suy thoái kết thúc năm 2009. Câu trả lời có lẽ nằm ở tỷ lệ thất nghiệp trên toàn nước Mỹ vẫn ở mức rất cao và xấp xỉ 47 triệu người đang phải sống trong cảnh nghèo khổ - con số kỷ lục trong vòng hai thập kỷ trở lại đây.
Bên cạnh đó, Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ còn nhận ra rằng biến động số lượng tem phiếu có độ trễ vài năm so với bước phát triển của nền kinh tế, nghĩa là để giảm số tem phiếu đi khoảng 30% (tương đương 14 triệu) thì cần chờ 10 năm sau khi kinh tế phát triển trở lại.
Những số liệu vừa nêu ở trên liên quan tới những tranh cãi đang diễn ra tại Quốc hội Mỹ về chế độ tem phiếu thực phẩm. Phe Cộng hòa vừa thông qua một dự thảo luật nhằm thắt chặt lại những quy định vốn bị buông lỏng với hy vọng có thể tiết kiệm 40 tỷ USD trong 10 năm và "loại" được khoảng 3,8 triệu người ra khỏi danh sách nhận hỗ trợ tem phiếu vào năm tới.
Về phần mình, các thành viên Cộng hòa cho rằng như thế sẽ tạo động lực cho nhiều lao động quay lại tìm việc làm. Ví dụ, nhiều bang hiện nay cho phép người trưởng thành thất nghiệp mà không có con cái được hưởng chế độ tem phiếu nếu sống ở khu vực có tỷ lệ thất nghiệp cao. Điều này sẽ không còn nữa theo dự thảo luật mới. Thay vào đó, họ phải chủ động tìm việc hoặc đăng ký tham gia các khóa dạy nghề hoặc dịch vụ công ích nếu còn muốn tiếp tục được nhận tem phiếu.
Trong khi đó, những ý kiến phản đối việc cắt giảm tem phiếu cho rằng những thay đổi chính sách như vậy thì càng khiến khó khăn thêm chồng chất. Nhiều người không được nhận tem phiếu cũng không thể ngay lập tức có được việc làm, nhất là trong thể trạng yếu ớt của nền kinh tế như hiện nay.
Hùng Anh
