Tuy nhiên, việc điều chỉnh giá nhiên liệu có thể vấp phải phản ứng của người dân, bởi họ đã quá quen với việc được sử dụng năng lượng và các hàng hóa dịch vụ thiết yếu với giá rẻ.
Sau nhiều năm kiếm bộn tiền nhờ dầu mỏ và cũng chi bộn tiền để thúc đẩy nền kinh tế, trợ cấp năng lượng cùng nhiều hàng hóa thiết yếu khác cho khoảng 30 triệu dân, quốc gia xuất khẩu dầu mỏ số 1 thế giới không còn cách nào khác là phải điều chỉnh chiến lược của mình, khi mà giá dầu thế giới tụt dốc một cách thê thảm.
|
Mỗi ngày, A-rập Xê-ut xuất khẩu khoảng 7 triệu thùng dầu
Hết thời xài sang
Theo số liệu thống kê mà nhà chức trách nước này công bố hôm 28/12 thì A-rập Xê-ut đã thâm hụt kỷ lục 367 tỷ riyals (1 riyals tương đương 6.000 VND) trong năm 2015, tức là xấp xỉ 15% GDP cả nước, do ảnh hưởng của giá dầu. Thực tế này khiến A-rập Xê-ut phải cắt giảm 14% chi tiêu trong năm 2016, nhất là khi giới chuyên gia nhận định giá dầu sẽ vẫn “cắm đầu” như hiện nay.
Ngay sau khi công bố kế hoạch ngân sách năm 2016, A-rập Xê-ut đã tăng giá nhiên liệu trong nước, một động thái cho thấy chính phủ nước này sẵn sàng áp dụng biện pháp mạnh để đối phó với giá dầu trên thị trường quốc tế. Tuy nhiên, việc cắt giảm trợ giá có thể sẽ vấp phải phản ứng của người dân bởi họ đã quá quen với việc được sử dụng năng lượng và các hàng hóa dịch vụ thiết yếu với giá rẻ.
Chính phủ A-rập Xê-út dự kiến sẽ chi 840 tỷ riyals trong năm 2016, trong khi con số này của năm 2015 là 975 tỷ riyals. Quốc gia này vốn có “truyền thống” chi tiêu vượt dự toán, giống như trường hợp năm 2015 khi kế hoạch ban đầu chỉ cho phép 860 tỷ riyals, tuy nhiên việc giá dầu giảm xuống hơn 50% kể từ giữa năm 2014 có thể khiến chính phủ A-rập Xê-ut “tự giác” chi tiêu trong khuôn khổ.
Phần lớn thâm hụt ngân sách trong năm nay của A-rập Xê-ut bị cho là xuất phát từ chi lương thưởng cho công chức, theo yêu cầu của nhà vua Salman sau khi lên ngôi. Khoản tiền này lên đến 88 tỷ riyals. Ngoài ra, còn có thêm 20 tỷ riyals dành cho quốc phòng, an ninh do xung đột với Yemen. Năm 2016, A-rập Xê-ut dự kiến thâm hụt 326,2 tỷ riyals, thu ngân sách giảm từ 608 tỷ riyals (năm 2015) xuống 513,8 tỷ riyals.
Từ trước tới nay, A-rập Xê-ut luôn dành một phần lớn ngân sách để hỗ trợ người dân được sử dụng nhiên liệu giá rẻ. Tuy nhiên, kể từ tuần này, giá xăng RON 95 chính thứ được điều chỉnh tăng từ 0,6 lên 0,9 riyal/lít; giá gas, dầu diesel, dầu hỏa và các hàng hóa thiết yếu khác như điện, nước cũng tăng lên tương đối.
Điều chỉnh dần trợ cấp
Thông tin về việc tăng giá những hàng hóa và dịch vụ thiết yếu kể trên đã khiến nhiều người dân ngỡ ngàng và lập tức đổ xô đến các cây xăng trong buổi tối trước khi xăng tăng giá, một số cây xăng thậm chí còn phải đóng cửa.
Bộ trưởng tài chính A-rập Xê-ut, Ibrahim Al-Assaf, cho biết bất kỳ thay đổi nào về giá cả cũng đều hướng tới mục tiêu sử dụng hiệu quả nguồn năng lượng sẵn có và bảo tồn tài nguyên thiên nhiên, nhưng sẽ được cân nhắc để giảm thiểu tác động tiêu cực đến những người có thu nhập thấp và trung bình.
Kế hoạch 5 năm tới của chính phủ A-rập Xê-ut là điều chỉnh dần dần khoản trợ cấp đối với các sản phẩm dầu khí, điện và nước. Ông Al-Assaf khẳng định A-rập Xê-ut sẽ cố gắng lấp đầy thâm hụt ngân sách thông qua các khoản tín dụng trong và ngoài nước mà không làm ảnh hưởng đến khả năng thanh khoản của các ngân hàng trong nước.
Mặc dù giá cả không thuận lợi, trong khi xuất khẩu dầu chiếm tỷ trọng lớn trong kim ngạch xuất khẩu, A-rập Xê-ut vẫn tiếp tục duy trì nhịp độ khai thác như cũ và quyết định không cắt giảm sản lượng đầu ra chỉ để nâng giá thị trường. Bình quân mỗi ngày, quốc gia này xuất khẩu khoảng 7 triệu thùng dầu với giá trị thu về chiếm khoảng 90% tổng thu ngân sách và tương đương 40% GDP cả nước.
Một kế hoạch dài hạn và toàn diện hơn tập trung vào việc tìm ra các nguồn thu khác ngoài dầu mỏ, cũng như thay đổi bộ mặt kinh tế xã hội A-rập Xê-ut, dự kiến sẽ được công bố vào đầu năm 2016.
Hùng Anh
