Trước đây, các ngân hàng được phép mua, bán, huy động và cho vay bằng vàng, thậm chí chuyển đổi vàng ra tiền đồng để bổ sung nguồn vốn kinh doanh. Thời hoàng kim, có lúc vàng chiếm 30 - 50% tổng tài sản của một số ngân hàng. Các ngân hàng cũng từng hưởng lợi nhuận rất lớn từ vàng lên đến hàng trăm tỷ đồng.
"Chết đứng" vì vàng
Từ khi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) bắt đầu tham gia quản lý, siết chặt thị trường vàng, thậm chí yêu cầu ngân hàng chấm dứt cho vay và từng bước ngừng huy động vàng thì các ngân hàng nhiều vàng bị chao đảo mạnh. Vàng đang là thế mạnh của ngân hàng ACB, mang lại nhiều khoản lợi nhuận lớn bỗng nhiên biến thành khoản thua lỗ khổng lồ mà ngân hàng không trở tay kịp. Hàng nghìn lượng vàng vay, mượn, huy động từ khách hàng đổi ra tiền đồng, giờ phải tất toán trạng thái vàng khiến ACB từng bị lỗ tới 1.700 tỷ đồng.
Tổng giám đốc ACB, ông Đỗ Minh Toàn, từng thừa nhận ngân hàng phải tuân thủ các qui định của NHNN tham gia bán vàng can thiệp thị trường, rồi phải chấp hành quy định đóng trạng thái vàng dẫn đến thua lỗ nặng. Các năm trước đó, ngân hàng ACB đang hưởng lợi vì đã chuyển đổi vàng sang tiền đồng khá tốt, đạt tổng lãi là hơn 2.381 tỷ đồng. Nhưng đột nhiên phải đóng trạng thái vàng vào quý III/2012 đã khiến ACB phải hứng chịu khoản lỗ là hơn 1.700 tỷ đồng.
Trong nửa cuối năm 2012, ACB tiếp tục phải thanh toán hơn 32.000 tỷ chứng chỉ tiền gửi vàng cho người gửi, nhưng tới cuối năm, số dư khoản mục này vẫn còn 15.500 tỷ (chủ yếu là loại kỳ hạn dưới 12 tháng). Tính tổng cộng, số dư chứng chỉ tiền gửi vàng giảm 28.000 tỷ trong năm 2012.
-1522835198_1200x0.jpg)
|
Hai "cơn bão" về vàng và khủng hoảng niềm tin khiến ACB lao đao
Cũng theo ông Toàn, đến cuối tháng 1/2013, ACB đã đóng trạng thái và chấm dứt hoàn toàn nghiệp vụ huy động vàng. Tuy vậy, hiện dư nợ cho vay vàng tại ACB còn hơn 100.000 lượng và có thể phải mất 3,5 - 4 năm nữa dư nợ này mới chấm dứt.
ACB cũng đã cắt giảm toàn bộ hoạt động kinh doanh vàng và ngoại tệ qua tài khoản ký quỹ, chỉ còn khoảng 2.700 tỷ, giảm gần 22.000 tỷ so với năm trước. Có thể nói, ACB đã "chết đứng" trên đống vàng với khối lượng tài sản lớn "bốc hơi" lên tới 58.000 tỷ đồng.
Tài sản giảm mạnh vì lao lý
Trong cơn bão giông, ngân hàng ACB còn phải gánh chịu hậu quả khá nặng nề từ vụ "bầu" Kiên bị bắt và hàng loạt thành viên hội đồng quản trị, tổng giám đốc bị vướng vào vòng lao lý. Chỉ riêng sự cố "bầu" Kiên đã khiến 28.000 tỷ bị rút ra trong quý. Theo đó, tiền gửi của khách hàng bằng vàng và ngoại tệ cũng giảm 8.000 tỷ.
Ông Trần Hùng Huy, Chủ tịch HĐQT của ACB, từng thừa nhận sau vụ việc "bầu" Kiên bị bắt và sau đó là từ nhiệm của các thành viên, tổng tài sản của ngân hàng đã giảm 30% và lần đầu tiên kinh doanh vàng bị thua lỗ, dẫn đến mất niềm tin của cổ đông về quản trị rủi ro, chiến lược kinh doanh.
Mặc dù ngân hàng đã nỗ lực vượt qua khó khăn, bảo đảm quyền lợi cho khách hàng, nhưng cổ đông thì lại nghi ngờ và thất vọng vì lãnh đạo ngân hàng đã mang lại quá nhiều rủi ro cho cổ đông. ACB còn bị lừa đảo hơn 700 tỷ đồng... mang đi gửi và ủy thác đầu tư.
Các tổ chức tín dụng (TCTD) và khách hàng cũng đã rút khỏi ACB hơn 47.000 tỷ trong năm qua, nhưng có lẽ phần nhiều là do thanh khoản trên thị trường khó khăn nên các ngân hàng khác rút tiền về phòng thủ. Bản thân ACB năm vừa rồi cũng rút gần 60.000 tỷ khỏi các TCTD để phục vụ mục đích mua vàng trả cho người gửi.
Động thái thận trọng kể trên của ACB có lẽ còn là do thị trường liên ngân hàng 2012 đã chứng kiến nhiều vụ "nợ xấu", thậm chí là lừa đảo trong vụ Huyền Như hơn 718 tỷ của ACB. Tuy nhiên, nếu loại trừ khoản mục tiền gửi vàng và ngoại tệ đã tính ở trên, thì tiền gửi bằng VNĐ của khách hàng tại ACB chỉ giảm gần 10.000 tỷ và có dấu hiệu tăng trở lại trong thời gian gần đây.
Vào thời điểm khoảng giữa năm 2012, Ngân hàng ACB cũng có khoản tài sản có "khác" trị giá khoảng 45.000 tỷ, nhưng tới cuối năm chỉ còn gần 9.000 tỷ. Đây là các khoản phải thu từ các đối tác trong nước liên quan đến hoạt động kinh doanh vàng (hơn 3.300 tỷ), phải thu từ đối tác nước ngoài liên quan đến hoạt động kinh doanh vàng tài khoản (hơn 13.000 tỷ), và khoản ký quỹ cho các đối tác trong nước đảm bảo việc thực hiện giao dịch hợp đồng vàng kỳ hạn (hơn 23.000 tỷ).
Tổng tài sản của ngân hàng ACB vào cuối năm 2012 chỉ đạt 177.011 tỷ đồng, giảm 37%, tương đương 104.000 tỷ so với cuối năm 2011. Hoạt động kinh doanh cũng bị thua lỗ hơn 1.863 tỷ đồng. ACB cũng vướng vào các khoản nợ dưới chuẩn, nợ xấu, nợ nghi ngờ tăng và nợ có khả năng mất vốn đều tăng cao.
Như vậy, 2 "cơn bão" về vàng và khủng hoảng niềm tin đã khiến cho tài sản bị "bốc hơi" mạnh, chưa biết bao giờ mới phục hồi trở lại.
Sơn Long
