Tại họp báo công bố báo cáo kết quả kiểm toán năm 2015, KTNN đã chỉ ra tỉ lệ nợ xấu các ngân hàng có vốn nhà nước đang cao ở mức đáng lo ngại và việc phân loại nợ không phù hợp, nợ xấu đến cuối năm 2014 là 145.200 tỷ đồng. Con số trên tăng thêm 28.700 tỷ đồng so với cuối năm 2013, chiếm 3,25% tổng dư nợ! Đáng chú ý là tỉ lệ nợ xấu của VDB với 11%, tăng 68% so với năm 2013.
Ưu đãi càng nhiều, nợ xấu càng lớn
Ngay từ khi ra đời, VDB được xác định là ngân hàng hoạt động không vì mục đích lợi nhuận chủ yếu là huy động, tiếp nhận vốn của các tổ chức trong và ngoài nước để thực hiện tín dụng đầu tư phát triển và tín dụng xuất khẩu của Nhà nước theo quy định của Chính phủ; Thực hiện chính sách tín dụng đầu tư phát triển gồm cho vay đầu tư phát triển, hỗ trợ sau đầu tư, bảo lãnh tín dụng đầu tư; Thực hiện chính sách tín dụng xuất khẩu, gồm chi vay xuất khẩu, bảo lãnh tín dụng xuất khẩu; bảo lãnh dự thầu và bảo lãnh thực hiện hợp đồng xuất khẩu.
VDB cũng nhận được nhiều ưu đãi từ Chính phủ như tỷ lệ dự trữ bắt buộc bằng 0%, không phải tham gia bảo hiểm tiền gửi, được Chính phủ đảm bảo khả năng thanh toán, được miễn nộp thuế và các khoản nộp ngân sách Nhà nước theo quy định của pháp luật.
Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, VDB được Chính phủ giao thêm một số nhiệm vụ như bảo lãnh cho DN vay vốn Ngân hàng thương mại theo Quyết định số 14/QĐ-TTg ngày 21/01/2009 của Thủ tướng Chính phủ; cho DN gặp khó khăn do suy giảm kinh tế vay vốn trả nợ lương và thanh toán BHXH đối với người lao động mất việc làm theo Quyết định số 30/QĐ-TTg ngày 23/02/2009 của Thủ tướng Chính phủ.
Thế nhưng, việc cân đối giữa huy động và sử dụng vốn của VDB vẫn chưa phù hợp, dẫn đến tồn đọng vốn lớn (số dư tiền gửi có kỳ hạn bình quân năm 2014 tại các tổ chức tín dụng là 13.226 tỷ đồng), làm gia tăng cấp bù chênh lệch lãi suất từ NSNN.
Ngân hàng Chính sách xã hội có nhiều khoản nợ đến hạn phải xin gia hạn hoặc chuyển nợ quá hạn. Đây cũng là một trong những nguyên nhân làm cho nợ xấu tăng cao và nhanh.
|
Tỉ lệ nợ xấu các ngân hàng có vốn nhà nước đang cao ở mức đáng lo ngại
Trái với kỳ vọng của Chính phủ, hiện nay, VDB đang là một trong những ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu cao nhất. Kể từ khi thành lập đến nay, nợ xấu của VDB tăng theo mỗi năm.
Nếu áp theo tiêu chí phân loại nợ của Ngân hàng Nhà nước, tổng nợ xấu hoạt động tín dụng đầu tư, tín dụng xuất khẩu của Nhà nước tại VDB đến 31/12/2011 chiếm 26,2%, nếu loại trừ nợ nhận bàn giao từ Quỹ Hỗ trợ phát triển và các chương trình, dự án theo chỉ định của Chính phủ thì cũng vẫn chiếm 7,5% dư nợ!
Riêng năm 2012 (năm gần nhất ngân hàng công khai báo cáo thường niên), trong tổng số hơn 10.000 tỷ đồng tín dụng xuất khẩu, nợ quá hạn lên tới hơn 3.000 tỷ đồng (30%). Một lãnh đạo Ủy ban Giám sát Tài chính quốc gia cho biết, theo quy luật thông thường, 65-70% nợ quá hạn là nợ xấu, tương ứng nợ xấu tín dụng xuất khẩu của VDB cuối năm 2012 xấp xỉ 20%.
Năm 2013, các khoản thu từ lãi của VDB cũng thấp hơn so với các chi phí trả lãi. Cụ thể, các khoản thu từ lãi tiền cho vay, lãi tiền gửi, thu ngoài lãi là 17.394.976 triệu đồng. Trong khi chi phí mà VBB phải bỏ ra là chi phí trả tiền lãi vay, chi phí trả tiền lãi gửi, chi trả lãi phát hành giấy tờ có giá, chi ngoài lãi lại đội lên con số 17.782.283 triệu đồng.
Các tiêu chí không đạt
Gần đây nhất, theo thông tin trên trang điện tử của VDB, 6 tháng đầu năm 2016, VDB đã huy động vốn hơn 25 nghìn tỷ đồng, đạt 58% kế hoạch năm 2016. Thực hiện thẩm định các dự án với số vốn đề nghị vay hơn 36 nghìn tỷ đồng.
VDB đã ký hợp đồng tín dụng mới với số vốn chấp thuận cho vay gần 1.900 tỷ đồng; tổng số vốn giải ngân tín dụng đầu tư tăng 50%, vốn giải ngân trong lĩnh vực tín dụng xuất khẩu tăng 7% so với cùng kỳ năm 2015. Trước đó, báo cáo kết quả kiểm toán do KTNN công bố 2012 cũng cho biết, năm 2010, VDB cho vay thương mại ngoài các chương trình được Nhà nước cho phép bị nợ quá hạn 438 tỷ đồng. Trong khi tỷ lệ nợ xấu của VCB chỉ có 2,91%; Vietinbank là 1,27%, Ngân hàng Chính sách xã hội là 1,25% thì tỷ lệ nợ xấu của VDB lên tới 12,45% (chưa bao gồm nợ xấu của Chương trình Cuba và Vinashin).
Nợ xấu của VDB năm 2010 đối với tín dụng đầu tư phát triển của Nhà nước là 12,05%; tín dụng xuất khẩu lên tới 13,42%. Khả năng thu hồi nợ rất khó khăn, nợ đến hạn ngày càng gia tăng.
Trên trang web chính thức của VDB, báo cáo thường niên chỉ được cập nhật từ năm 2007 đến 2013. Từ sau 2013, báo cáo này không được công khai trên website._
Trước đó, báo cáo tại kỳ họp thứ nhất Quốc hội khóa XIV, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cũng thẳng thắn nhìn nhận nợ xấu tiếp tục là vấn đề đáng lo ngại khi xử lý chưa đi vào thực chất.
Trong phiên họp thường kỳ Chính phủ ngày 2/8, Phó Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết, tính đến tháng 5/2016, nợ xấu toàn hệ thống ở mức 2,78% (dưới 3% theo mục tiêu đề ra). Theo bà Hồng, hiện Ngân hàng Nhà nước đã chỉ đạo các tổ chức tín dụng có nợ xấu trên 3% phải báo cáo phương án về Ngân hàng Nhà nước và có phương án giải quyết.
Thanh Hoa
