Để đẩy nhanh việc thực hiện đề án tái cơ cấu Vinalines giai đoạn 2012-2015, các chủ nợ ngân hàng đã trình xin Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước (NHNN) chấp thuận cơ chế hoán đổi nợ vay thành cổ phần doanh nghiệp của Vinalines.
Đến thời điểm này, mới chỉ có hai chủ nợ là ngân hàng Vietinbank và VPBank thực hiện hình thức hoán đổi nợ thành cổ phần của Cảng Sài Gòn.
Mua nhanh, bán gọn?
Sau phiên đấu giá IPO tháng 6/2015, Vietinbank và VPBank đã mua được lượng cổ phần khá lớn của Cảng Sài Gòn, cụ thể: Vietinbank mua 19,61 triệu cổ phần (chiếm tỷ lệ 9,07% vốn điều lệ), VPBank mua 16,09 triệu cổ phần (chiếm 7,44% vốn). Do là cổ phần của nhà đầu tư chiến lược nên hai ngân hàng bị hạn chế chuyển nhượng đối với số cổ phần này trong vòng 5 năm.
Hai ngân hàng hiện có một đại diện tại Cảng Sài Gòn, gồm bà Bùi Như Ý – Phó Tổng Giám đốc Vietinbank – hiện là thành viên HĐQT Cảng Sài Gòn. Bà Dương Thị Thu Thuỷ – Phó Tổng Giám đốc VPbank – hiện là thành viên Ban kiểm soát Cảng Sài Gòn.
Ngoài ra, cùng đợt IPO này, công ty CK Đông Nam Á (SeaSecurities) cũng trúng đấu giá tới 35,7 triệu cổ phần cảng với giá trị 410 tỷ đồng. Hiện, trong HĐQT của Cảng Sài Gòn cũng có một đại diện đến từ Seabank là bà Lê Thu Thuỷ, Phó Chủ tịch HĐQT thường trực của ngân hàng này.
Thế nhưng, tại ĐHCĐ thường niên ngày 25/4/2016 vừa qua của Cảng Sài Gòn, hai cổ đông chiến lược Vietinbank và VPbank đều muốn xin thoái toàn bộ cổ phần đang nắm giữ tại doanh nghiệp.
Đến giờ, do NHNN yêu cầu hai ngân hàng xây dựng kế hoạch, triển khai bán các khoản góp vốn, mua cổ phần tại cảng khi điều kiện thị trường cho phép để thu hồi vốn.
Theo quy định, số cổ phần của nhà đầu tư chiến lược bị giới hạn chuyển nhượng tối thiểu 5 năm, nên Vietinbank và VPbank muốn bán cổ phần thì phải trình xin chấp thuận của ĐHCĐ.
Trước đây, với giá trúng đấu giá từ 11.500 đồng/CP, Vietinbank đã phải chi ra khoảng 225,5 tỷ đồng để sở hữu cổ phần Cảng Sài Gòn. Tương tự, số cổ phần sở hữu của VPBank có giá trị khoảng 185 tỷ đồng.
Tổng giá trị cổ phần là 410,5 tỷ đồng thời điểm đó tương ứng số nợ vay của Vinalines được cơ cấu lại. Nếu hai ngân hàng thực hiện thoái vốn, trong điều kiện thị trường thuận lợi, sẽ thu về tối thiểu giá trị đầu tư là 410,5 tỷ đồng, hoặc có thể bán được giá cao hơn.
Với doanh thu lớn và lợi thế cảng trọng điểm, cổ phần của Cảng Sài Gòn, Hải Phòng… được đánh giá khá cao trên thị trường khi mới IPO nên các ngân hàng chủ nợ mới mặn mà xin hoán đổi nợ thành cổ phần.
Vì khối doanh nghiệp cảng biển vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng cao, doanh thu, lợi nhuận lớn, cùng với quỹ đất đai rộng lớn đang thuộc sở hữu, quản lý khai thác của các doanh nghiệp cảng. Do đó, giá trị cổ phần cảng biển luôn hấp dẫn, có khả năng sinh lời tốt hơn các công ty thành viên khác trong họ Vinalines.
|
Theo quy định của Luật các Tổ chức tín dụng, ngân hàng chỉ được phép sở hữu tối đa 11% vốn điều lệ của một doanh nghiệp
Biến động giá trị cổ phần
Dù vậy, tình hình kinh doanh cảng biển gần đây cũng gặp khó khăn, dẫn tới các doanh nghiệp bị sụt giảm doanh thu, lợi nhuận. Đơn cử, Cảng Sài Gòn đạt có doanh thu rất lớn, hơn 1.000 tỷ đồng năm 2015 nhưng lợi nhuận sau thuế chỉ có 85,5 tỷ đồng.
Năm 2016, công ty đặt mục tiêu doanh thu 775 tỷ đồng và lợi nhuận thấp hơn, chỉ 50 tỷ đồng. Điều này sẽ ảnh hưởng tới tâm lý kỳ vọng của thị trường, khiến giá cổ phiếu bị sụt giảm… Cho nên, khoản đầu tư vào cổ phần cảng có thể bị “hao hụt”.
Quá trình xin hoán đổi nợ của các ngân hàng cũng đã rất gian nan vì cơ chế này chưa từng có tiền lệ. Đến tận tháng 6/2015, Chính phủ mới ban hành Nghị định 60/2015/ NĐ-CP hướng dẫn và sửa đổi một số điều của Luật Chứng khoán, chính thức cho phép nghiệp vụ này.
Trong số hơn chục chủ nợ của Vinalines, mới có ba ngân hàng là Vietinbank, VPBank, TP Bank thực hiện hoán đổi nợ thành cổ phần với số nợ hơn 100 tỷ đồng.
Về bản chất, hình thức hoán đổi nợ thành cổ phần là biện pháp kỹ thuật để cơ cấu lại nợ trên sổ sách, giúp “làm đẹp” nợ xấu của Vinalines. Chỉ với những cơ chế riêng thì Vinalines mới xử lý được khối nợ “khủng” nhanh chóng hơn.
Chỉ tính đến tháng 6/2015, công ty mẹ đã xử lý giảm được 25% tổng nợ, tương đương gần 3.700 tỷ đồng, chủ yếu qua cách bán nợ cho công ty TNHH mua bán nợ Việt Nam DATC, hoán đổi nợ thành cổ phần…
Một trong các chủ nợ lớn nhất là Vietinbank với dư nợ gốc của Vinalines tại tháng 5/2014 là hơn 4.982 tỷ đồng (nợ của công ty mẹ hơn 2.051 tỷ đồng). Chủ nợ này cũng sốt sắng muốn đổi nợ lấy cổ phần của một số cảng lớn của Vinalines, như mua 10% cổ phần Cảng Hải Phòng…
Khối lượng nợ rất lớn, có cơ chế riêng xử lý, song ngân hàng cũng không thể hoán đổi hết nợ lấy cổ phần. Vì theo quy định của Luật các Tổ chức tín dụng, ngân hàng chỉ được phép sở hữu tối đa 11% vốn điều lệ của một doanh nghiệp.
Thông tư 36 của NHNN cũng không cho phép ngân hàng được cấp vốn vay cho một khách hàng vượt quá 5% vốn tự có. Những quy định pháp lý ngày càng chặt chẽ khiến cho các chủ nợ khác như Eximbank, SHB, ACB… cũng phải cân nhắc kỹ lưỡng trước khi trình xin hoán đổi nợ lấy cổ phần.
Hải Hà
