![]() |
Các đại biểu đề xuất ngân hàng cùng chia sẻ rủi ro với Quỹ bảo lãnh tín dụng DNNVV
Hiện nay Việt Nam đang có hàng chục quỹ bảo lãnh tín dụng được thành lập với mục tiêu là cầu nối giữa ngân hàng và các DN. Tuy nhiên, đánh giá về các quỹ bảo lãnh tín dụng DNNVV thời gian qua, tại Hội thảo: nâng cao hiệu quả của các quỹ bảo lãnh tín dụng cho DNNVV, TS. Đặng Đức Anh, Trưởng ban Phân tích và Dự báo thuộc Trung tâm Thông tin và Dự báo kinh tế - xã hội quốc gia cho rằng, mục tiêu giúp DNNVV, nhất là các DN không có tài sản bảo đảm, tiếp cận tín dụng thuận lợi hơn đến nay chưa đạt được.
“Vừa nở đã sắp tàn”
Suốt 15 năm thành lập, đến nay cả nước chỉ có 27 Quỹ được thành lập và đều rơi vào tình cảnh "ngồi không". Hàng loạt khó khăn liên quan đến cơ chế, chính sách khiến hoạt động của nhiều quỹ bảo lãnh tín dụng trên cả nước rơi vào tình trạng "vừa nở đã sắp tàn".
Chỉ ra nguyên nhân, hầu hết các đại biểu đều cho rằng, quỹ hoạt động theo cơ chế thị trường, nhưng lại chịu sự quản lý của nhà nước ở tất cả các ngành liên quan.
Chia sẻ tại Hội thảo, ông Đức Anh cho biết, quá trình đi khảo sát, lãnh đạo một số Quỹ chia sẻ, họ được lợi ích gì nhưng nếu kiện cáo sẽ bị thanh tra, kiểm toán. Còn khi xảy ra sự cố hay nợ xấu, doanh nghiệp không có tài sản bảo đảm thì những người làm ở quỹ phải chịu trách nhiệm. Thậm chí quy trách nhiệm hình sự. Do đó, họ không dám đẩy mạnh hoạt động.
Hầu hết các DNVVN đều rất khó khăn khi tiếp cận với nguồn vốn tín dụng ngân hàng do không có tài sản thế chấp. Do đó, vai trò của Quỹ bảo lãnh tín dụng ra đời được xem là cầu nối giữa ngân hàng với các DNVVN không có tài sản thế chấp, chưa có khả năng đáp ứng các điều kiện về bảo đảm tiền vay nhưng có phương án sản xuất kinh doanh hiệu quả, khả thi.
Tuy nhiên, trên thực tế hoạt động đã phát sinh nhiều vướng mắc khiến mục tiêu hoạt động của các quỹ bảo lãnh không đạt được. Đơn cử như việc phối hợp giữa quỹ bảo lãnh tín dụng và ngân hàng thương mại còn kém hiệu quả, mức độ tin tưởng vào khả năng thẩm định khách hàng của các quỹ còn hạn chế.
Bên cạnh đó, còn một số yếu tố chi phối hiệu quả hoạt động của các quỹ bảo lãnh như: quy định cơ chế trách nhiệm không rõ ràng; mức độ “thân thiết” trong mối quan hệ của DNNVV với cán bộ tín dụng…
Rủi ro cao
Đại diện Ngân hàng phát triển Việt Nam cho biết, nhiều ngân hàng cũng muốn cho doanh nghiệp vay nhưng lại sợ rủi ro, bởi trên thực tế quỹ bảo lãnh tín dụng thường phải tiếp nhận nhiều hợp đồng bảo lãnh tiềm ẩn rủi ro cao dẫn đến việc phát triển hoạt động bảo lãnh cho DNVVN vay vốn tại hệ thống ngân hàng thương mại đang gặp rất nhiều khó khăn.
Ông Đức Anh cho biết, khi thực hiện nghiên cứu, khảo sát doanh nghiệp nhóm nghiên cứu nhận thấy, đa số doanh nghiệp đến đến với Quỹ là do không đủ điều kiện để tiếp cận ngân hàng, nhưng các ngân hàng không an tâm với quỹ vì sợ rủi ro lớn do khó đòi tiền khi doanh nghiệp rủi ro.
Do vậy, để Quỹ bảo lãnh tín dụng cho DNNVV phát huy hiệu quả, nhóm nghiên cứu đã đề xuất, cần phải tạo ra cơ chế bảo lãnh tương trợ thí điểm (với sự tham gia của hiệp hội), thiết lập các điều kiện khung và hỗ trợ trong thời gian đầu, thúc đẩy sự tham gia của tư nhân vào hệ thống bảo lãnh này và dần chuyển giao hệ thống cho doanh nghiệp tư nhân; Phạm vi bảo lãnh có thể được điều chỉnh thành bảo lãnh tối đa 80% khoản vay của DNNVV tại TCTD;
Đặc biệt, nhóm nghiên cứu đề xuất cần tạo trách nhiệm chia sẻ rủi ro cho cả các quỹ BLTD và các NHTM với tỷ lệ tương ứng 80% và 20%. Với cơ chế này, khi chịu trách nhiệm về khoản vay được bảo lãnh, các ngân hàng thương mại sẽ tăng trách nhiệm kiểm tra, giám sát cho vay và xử lý thu hồi nợ.
Để tăng khả năng thẩm định khách hàng có thể bắt đầu từ việc thay đổi mô hình bảo lãnh, bao gồm: cấp vốn bổ sung từ ngân sách trung ương, cơ chế bảo hiểm bảo lãnh, tạo ra cơ chế tương trợ với sự tham gia của các hiệp hội... Chấp thuận tài sản thế chấp là hợp đồng sản xuất hay hợp đồng bán hàng hóa của doanh nghiệp.
Thanh Hoa