Ngày 9/11, tại buổi tọa đàm “Hiệu quả của tín dụng chính sách với công tác xóa đói giảm nghèo bền vững” do Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tổ chức, Ts. Lê Xuân Nghĩa, chuyên gia kinh tế, chia sẻ thời điểm mới triển khai mô hình ngân hàng chính sách xã hội (NHCSXH), ông không tin ngân hàng này nếu được thành lập sẽ thành công trong dài hạn.
Ông Nghĩa cho biết, vào thời điểm đó, nợ xấu lên đến 40%, nếu phát triển thành một ngân hàng không biết sẽ như thế nào.
Cho người nghèo vay, nợ xấu thấp hơn
Ông Nguyễn Đức Hải, Phó Tổng Giám đốc NHCSXH, cho biết tính đến hết tháng 9/2017, tỷ lệ nợ quá hạn và nợ khoanh của toàn hệ thống NHCSXH chỉ ở mức 0,81%, trong đó nợ quá hạn là 0,42%. Con số này thấp hơn hẳn so với tỷ lệ chung của toàn ngành ngân hàng đến cuối tháng 7/2017 là 2,51%.
Chia sẻ tại buổi toạ đàm, ông Nghĩa cho biết, thời điểm triển khai nghiên cứu mô hình NHCSXH nợ xấu của toàn hệ thống trên 40%, lúc bấy giờ, nhóm nghiên cứu không nghĩ rằng mô hình này sẽ hoạt động được.
“Nhưng đến thời điểm hiện nay, nhìn vào con số nợ xấu thấp của NHCSXH so với thời điểm kinh hoàng trước đây, có thể nói quá tuyệt vời”, Ts. Nghĩa nói.
Để có được kết quả “tuyệt vời” như ông Nghĩa nói, ông Hải cho biết, chất lượng tín dụng chính sách cũng không ngừng được củng cố và nâng cao. Đặc biệt, tín dụng chính sách đã được đầu tư đến 100% xã, phường, thị trấn trên cả nước. Vốn chính sách cũng đã giúp 4,5 triệu hộ vượt qua ngưỡng nghèo; giúp hơn 3,5 triệu lượt học sinh, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn được vay vốn học tập…
Đáng nói, dù tín dụng dành cho người nghèo nhưng tỉ lệ nợ xấu lại có cuộc hoán đổi ngoạn mục, từ 40% những ngày đầu, nay còn chưa đến 1%.
Tuy vậy, ông Bùi Sĩ Lợi, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban các vấn đề xã hội của Quốc hội, cho rằng nhu cầu vốn tín dụng ưu đãi ngày càng lớn trong khi nguồn vốn ưu đãi có hạn, vốn tín dụng ngân hàng vẫn chưa đáp ứng hết được nhu cầu vốn cho phát triển sản xuất, kinh doanh và nâng cao đời sống nhân dân, nhất là các khu vực kinh tế khó khăn, vùng sâu, xa…
Vốn chính sách cũng đã giúp 4,5 triệu hộ vượt qua ngưỡng nghèo; giúp hơn 3,5 triệu lượt học sinh, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn được vay vốn học tập…
Người nghèo vay 30% vốn phi chính thức
Phát biểu tại toạ đàm, hầu hết các chuyên gia đều thừa nhận rằng vốn chính sách đã đạt hiệu quả nhất định trong việc hỗ trợ thoát nghèo nhưng mức cho vay hiện nay đối với một hộ vẫn khá thấp, khiến một tỷ lệ khá cao người dân vẫn phải vay vốn từ khu vực phi chính thức, chưa kể những người vay ở khu vực chính thức nhưng vẫn phải vay thêm ở khu vực phi chính thức, trong đó một nguồn vay tương đối lớn ở khu vực nông thôn là các khoản vay từ bạn bè, người thân, với tỷ lệ là 30%.
Ông Nguyễn Quốc Hùng, Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế NHNN, cho biết nguồn vốn chính của NHCSXH đến từ tiền gửi 2% của 4 NHTM có vốn nhà nước; phát hành trái phiếu NHCSXH; vốn do ngân sách trung ương cấp, vốn vay theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ…
Do đó, ông Lợi cho rằng cần phải tạo điều kiện hỗ trợ NHCSXH trong việc huy động vốn, vay tái cấp vốn và chỉ đạo các tổ chức tín dụng nhà nước thực hiện số dư tiền gửi tại ngân hàng này theo đúng quy định.
Đồng thời, NHCSXH cũng cần chủ động xây dựng phương án huy động vốn theo cơ chế hiện hành và trình cơ quan có thẩm quyền bổ sung các nguồn vốn khác để đảm bảo có thêm vốn cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác. Rà soát, chỉnh sửa các quy định về thủ tục cho vay để tạo điều kiện cho hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác được vay vốn kịp thời.
Bên cạnh đó, cần phải được điều chỉnh để phù hợp với tình hình giá cả thực tế hiện nay.Chẳng hạn, với chương trình cho vay nước sạch tại các làng, bản thuộc các phường, thị trấn địa bàn không thuộc vùng nông thôn, không thuộc đối tượng vay vốn, nên còn tồn tại nhiều hộ gia đình chưa được dùng nước sạch. Các hộ này không được tiếp cận với nguồn vốn ưu đãi của Chính phủ và chất lượng đời sống còn thấp.
Ths. Nguyễn Thị Hòa, Phó Viện trưởng Phụ trách Viện chiến lược ngân hàng, cũng đưa ra giải pháp tăng cường mối liên kết hữu cơ giữa tiết kiệm và tín dụng với các mức lãi suất đặt ra phù hợp với các mức lãi suất phổ biến của thị trường, nhằm xây dựng và duy trì các chương trình tín dụng bền vững lâu dài.
Ông Hùng cho biết, thời gian tới, NHNN đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành cân đối, phân bổ nguồn vốn kịp thời để đáp ứng nhu cầu vay vốn của các đối tượng thụ hưởng; triển khai các giải pháp thu hút nguồn vốn ưu đãi, hỗ trợ của các tổ chức quốc tế cho công tác giảm nghèo, đồng thời có giải pháp đẩy nhanh tiến độ giải ngân và tăng hiệu quả sử dụng nguồn vốn này; lồng ghép hiệu quả các chương trình khuyến nông, khuyến lâm, khuyến ngư với hoạt động tín dụng chính sách.
Huyền Anh