Theo TS. Lê Xuân Nghĩa, chuyên gia kinh tế, sau 2 lần liên tiếp giảm lãi suất điều hành, NHNN đã phát đi thông điệp rõ ràng về chính sách tiền tệ theo hướng nới lỏng hơn. Tuy nhiên, trong bối cảnh sức hấp thụ của nền kinh tế suy yếu, lãi suất phải giảm thêm mới có thể kích cầu tín dụng tăng trở lại.
Lãi suất đồng loạt giảm
Sau hai lần thực hiện hạ lãi suất điều hành, mặt bằng lãi suất huy động của các ngân hàng cũng giảm mạnh. Hiện, lãi suất kỳ hạn dưới 6 tháng chỉ còn 4,9-5,5%/năm, lãi suất cao nhất kỳ hạn từ 6 tháng trở lên chỉ còn 8,8%/năm.
Điều này đã tác động tích cực đến mặt bằng lãi suất cho vay. Lãi suất cho vay ngắn hạn của nhiều ngân hàng đã được kéo xuống dưới 10%/năm.
Mặt bằng lãi suất cho vay vẫn còn cao nên nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện cũng không dám vay vốn. (Ảnh minh hoạ: Int) |
Ông Lại Tất Hà, Phó Tổng Giám đốc ABBank, cho biết: "Cho vay hỗ trợ sản xuất kinh doanh, mức lãi suất khoảng 8,3%/năm. Cho vay mua nhà để ở là 9,9%/năm trở lại, trung và dài hạn, lãi suất là 11,9%/năm. Đặc biệt chúng tôi còn có một gói tín dụng 3.500 tỷ đồng cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa với mức lãi suất 9,2%".
Tuy nhiên, các doanh nghiệp cho rằng, dù lãi suất điều hành đã hạ, nhưng mặt bằng lãi suất cho vay vẫn còn cao nên nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện cũng không dám vay vốn. Điều này cũng được lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước (NHNN) chia sẻ tại họp báo quý I/2023 mới đây. “Ngân hàng dù rất muốn tăng trưởng tín dụng nhưng đầu ra rất khó khăn do nhiều doanh nghiệp không có nhu cầu vay vốn”, đại diện NHNN nói.
Điển hình như gói hỗ trợ lãi suất 120 nghìn tỷ đồng vừa được các ngân hàng triển khai, nhưng các doanh nghiệp, người dân cho rằng vẫn khó tiếp cận gói vay.
Hiệp hội bất động sản TP.HCM (HoREA) cho rằng, “lãi suất cho vay trong thời gian ưu đãi” của gói tín dụng này (từ nay đến 30/06/2023 là 8,2%/năm) vẫn rất cao nếu so với lãi suất vay ưu đãi 5%/năm áp dụng cho năm 2023 đối với người mua nhà ở xã hội được quy định tại Quyết định số 2081/QĐ-NHNN ngày 12/12/2022 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước.
Với quy định lãi suất ưu đãi chỉ áp dụng 5 năm với người mua nhà và 3 năm với chủ đầu tư, sau đó sẽ áp dụng lãi suất thỏa thuận, HoREA cho rằng, thời gian như vậy là quá ngắn, không phù hợp với bản chất của chính sách tín dụng ưu đãi về nhà ở xã hội là cần được vay với lãi suất thấp và trong thời hạn dài mà Luật Nhà ở 2014 đã quy định thời hạn vay ưu đãi tối đa 25 năm.
Hơn nữa, nhiều ý kiến cho rằng điều kiện vay vốn của ngân hàng rất khắt khe. Với gói tín dụng 120 nghìn tỷ đồng, bà Hà Thu Giang, Vụ trưởng vụ tín dụng các ngành kinh tế, NHNN cho biết, cơ chế cho vay giống như các khoản cho vay hiện hành và có các biện pháp ngăn chặn trục lợi. Đồng thời, khách hàng phải đáp ứng điều kiện theo quy định của Bộ Xây dựng.
Hạ chuẩn tín dụng, nên hay không?
Vì vậy, nhiều ý kiến cho rằng nếu không “mềm hóa” quy định về thế chấp, định giá tài sản, thì doanh nghiệp rất khó tiếp cận vốn.
Tại Hội nghị "Các giải pháp tăng khả năng tiếp cận vốn tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs) phục hồi, phát triển sản xuất kinh doanh", có khoảng 15 kiến nghị tới NHNN và Chính phủ về việc hạ chuẩn cho vay để tăng cơ hội tiếp cận tín dụng của các doanh nghiệp.
Ông Nguyễn Văn Thân, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa kiến nghị: “Nên chăng Ngân hàng Nhà nước đề nghị Chính phủ cho phép hạ thấp các điều kiện cho vay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa. Muốn giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa thì phải đồng hành từ Chính phủ xuống NHNN rồi mới đến các ngân hàng thương mại. Làm sao giảm điều kiện cho vay xuống, và phải được Chính phủ cho phép”.
Tuy nhiên, các ngân hàng cũng cho rằng, ngân hàng cũng là một doanh nghiệp, đảm bảo thu hồi vốn và duy trì an toàn hệ thống, hạn chế tối đa nợ xấu là ưu tiên của ngân hàng.
“Không hạ chuẩn tín dụng trong cho vay là một nguyên tắc của tín dụng. Tín dụng hạ chuẩn đồng nghĩa với nợ xấu và mất an toàn cho từng tổ chức tín dụng cũng như an toàn hệ thống tài chính ngân hàng quốc gia. Vì vậy, bảo đảm nguyên tắc an toàn cho hệ thống tín dụng được quy định rất rõ ràng”, lãnh đạo một ngân hàng cho hay.
TS. Lê Xuân Nghĩa cho rằng, bên cạnh giảm lãi suất, NHNN cần chỉ đạo các ngân hàng thương mại rà soát lại toàn bộ thủ tục, điều kiện tín dụng, tăng khả năng tiếp cận vốn của doanh nghiệp.
Tuy vậy, trong bối cảnh rủi ro tăng cao, việc hạ chuẩn tín dụng, nới lỏng điều kiện vay có thể làm gia tăng nguy cơ nợ xấu ngân hàng. Việc giãn, hoãn nợ, không chuyển nhóm nợ xấu cũng có thể giúp doanh nghiệp giảm bớt khó khăn trước mắt, song sẽ đẩy rủi ro về tương lai.
Huyền Anh