Việc tăng tỷ giá thời gian qua được Ngân hàng Nhà nước giải thích, không phải do cung cầu ngoại tệ quá mạnh gây ra, mà chủ yếu là do yếu tố tâm lý. Do đó, việc ổn định tỷ giá ở mức độ cho phép (tăng không quá 2%) sẽ giúp ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, tạo niềm tin trên thị trường đồng thời chống được tình trang đô la hóa.
Ổn định tỷ giá cũng có tác dụng trực tiếp đối với DN nhập khẩu trong việc giảm rủi ro do tỷ giá tăng, thúc đẩy nhập khẩu, đặc biệt là nhập các tư liệu sản xuất, công nghệ mới… góp phần ổn định chi phí đầu vào đối với sản xuất trong nước.
Thế khó xử của NHNN
Tuy nhiên, theo Ts. Lê Quốc Phương, Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin Công nghiệp và Thương mại (Bộ Công Thương), chính sách tỷ giá hiện cũng gây không ít bất lợi cho nền kinh tế.
Ông Phương cho rằng việc giữ tỷ giá ở mức không quá 2%, trong khi đồng USD vẫn đang trong xu hướng lên giá mạnh so với hầu hết các đồng tiền chủ chốt khác, sẽ khiến VND tăng giá quá cao so với USD và các đồng ngoại tệ khác. Điều này làm cho năng lực cạnh tranh của hàng hoá xuất khẩu của DN Việt Nam giảm, xuất khẩu có thể giảm trong khi nhập khẩu tăng, do đó nhập siêu có khả năng tăng.
Đặc biệt, việc đồng VND tăng giá quá cao so với USD cũng khiến cho tình trạng tỷ giá chính thức có thời điểm chênh lệch lớn so với tỷ giá thị trường tự do. Từ đó dẫn đến hoạt động đầu tư ngoại tệ vốn đã giảm mạnh trong thời gian gần đây, có thể sẽ quay trở lại, nếu mạnh lên sẽ gây bất lợi lớn cho hoạt của thị trường ngoại hối.
|
Neo tỷ giá không quá 2% Ngân hàng Nhà nước có "cứng nhắc"?
Ts. Phương cho rằng chính sách này đã đẩy Ngân hàng Nhà nước vào thế khó xử. Bởi nếu thực hiện đúng tuyên bố thì VND sẽ được định giá lên quá cao, gây bất lợi cho DN, hoạt động xuất khẩu và nền kinh tế, trong khi nếu điều chỉnh tỷ giá vượt quá 2%, thì Ngân hàng Nhà nước lại chịu "tiếng" là không giữ đúng cam kết của mình.
Theo phân tích của Ts. Nguyễn Đức Độ, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế - Tài chính (Học viện Tài chính), tác động của việc tăng tỷ giá VND/USD tới xuất khẩu trong ngắn hạn là không đáng kể, song lại là "vấn đề" trong trung hạn.
Khi tỷ giá tăng 1%, xuất khẩu chỉ tăng thêm 0,15%. Đặc biệt, không phải lúc nào xuất khẩu tăng cũng dẫn tới tăng GDP, bởi sự gia tăng xuất khẩu do tỷ giá sẽ phải "trả giá" bằng sự suy giảm sản lượng ở các khu vực sản xuất khác, khi mọi nguồn lực đều dồn cho xuất khẩu. Chưa kể, do tình trạng đô la hoá nên việc kỳ vọng tỷ giá tăng sẽ khiến cho người dân chuyển sang nắm giữ vàng, USD và khiến lãi suất huy động và cho vay gia tăng theo.
Cần linh hoạt
Việc "neo" cứng tỷ giá ở mức 2% là mục tiêu cần đạt đến, song theo Ts. Phạm Tiến Đạt, Học viện Ngân hàng, nếu thị trường thế giới biến động, tác động quá mạnh đến tỷ giá, đòi hỏi điều chỉnh nhiều hơn, thì Ngân hàng Nhà nước cũng nên xem xét việc điều chỉnh tỷ giá.
Do đó, bên cạnh việc can thiệp thông qua biên độ dao động tỷ giá, Ngân hàng Nhà nước có thể thực hiện kết hợp cùng với việc điều chỉnh tỷ giá một cách linh hoạt, đồng thời kiểm soát tài khoản vốn.
Cũng theo Ts. Đạt, việc điều chỉnh tỷ giá cần phải được tính toán trong khả năng duy trì tính ổn định của nền kinh tế vĩ mô, niềm tin của người dân với VND.
"Nếu biến số tổng cầu và giá nhập khẩu có thay đổi lớn, thì chắc chắn không thể không can thiệp tỷ giá. Nhưng nếu có sự bất ổn trong tổng cầu của nền kinh tế, thì còn cần những công cụ khác để bình ổn chứ không riêng gì kênh tỷ giá. Do vậy, Ngân hàng Nhà nước phải luôn giám sát tình hình kinh tế vĩ mô trong nước và xu hướng của thị trường tài chính thế giới, để kịp thời đưa ra quyết sách chủ động và đúng đắn", Ts. Đạt khuyến nghị.
Ts. Phương cũng cho rằng tránh để quá lâu không điều chỉnh tỷ giá. Việc USD liên tục tăng giá trong khi Ngân hàng Nhà nước vẫn duy trì tỷ giá ổn định, đến khi buộc phải điều chỉnh tỷ giá cho sát thực tế, sẽ phải điều chỉnh với biên độ lớn, gây ra cú sốc bất ổn lớn. Do đó, nên điều chỉnh tỷ giá thường xuyên hơn, song điều chỉnh với biên độ nhỏ, để tránh gây sốc cho thị trường.
Đề xuất được Ts. Độ đưa ra là nên để tỷ giá theo kiểu "bò trườn" 1-2 đồng mỗi ngày, thay vì một thời gian dài điều chỉnh vài phần trăm, và đặt giới hạn điều chỉnh cả năm, để DN xuất khẩu tiên liệu được và có kế hoạch kinh doanh phù hợp.
Theo ông Phạm Minh Thuỵ, Viện Kinh tế - Tài chính, việc điều chỉnh tỷ giá cần cân nhắc rất kỹ dưới nhiều tác động khác nhau, như diễn biến và kỳ vọng về các cân đối vĩ mô như lạm phát, đầu tư, tăng trưởng, lãi suất, dự trữ ngoại hối…; giá xuất nhập khẩu; tình hình triển khai các chính sách tiền tệ, tỷ giá của Nhà nước; tâm lý và lòng tin của các chủ thể trên thị trường…
Trong điều kiện nền kinh tế thị trường, tỷ giá nên do thị trường xác lập, Nhà nước chỉ giữ vai trò điều tiết, đề ra mục tiêu và định hướng để các chủ thể tham gia thị trường có căn cứ lên kế hoạch, tính toán cho lĩnh vực hoạt động của mình… chứ không nên khẳng định cứng nhắc về mức tỷ giá trong một thời gian như vừa qua.
Cẩm An
