Theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước, tính đến hết quý III/2016, CAR của hệ thống các tổ chức tín dụng ở mức 12,72%. Trong đó, CAR của nhóm các ngân hàng thương mại Nhà nước ở mức 9,48%, thấp hơn nhiều so với CAR của nhóm các ngân hàng thương mại cổ phần là 12,1%.
VietinBank chưa thể nâng CAR
Về lý thuyết, nhiều người vẫn nghĩ CAR của ngân hàng lớn sẽ dễ dàng nâng lên cao, tuy nhiên chưa hẳn như vậy. Nhìn vào báo cáo tài chính của một số “ông lớn” trong ngành ngân hàng như BIDV, VietinBank sẽ thấy hầu như “cửa” tăng vốn năm nay đã khép lại, hai ngân hàng này đã không đạt được kế hoạch, thậm chí còn “ngậm ngùi” đứng sau một số ngân hàng thương mại cổ phần đang được đánh giá là nhỏ hơn nhiều.
Theo BCTC của VietinBank năm 2015 cho thấy lợi nhuận trước thuế đạt hơn 7.345 tỷ đồng. Với tỷ lệ vốn nhà nước tại Vietinbank là 2,4 tỷ triệu cổ phiếu, tỷ lệ nợ xấu ở mức 0,73% dư nợ, còn tỷ lệ an toàn vốn CAR đạt 10,58%.
Tuy nhiên, tại ĐHCĐ thường niên năm 2016, VietinBank cho biết sẽ không chia cổ tức năm 2015 nhằm bổ sung nguồn vốn tự có, nâng cao năng lực tài chính, đồng thời để đảm bảo tuân thủ về giới hạn CAR tối thiểu theo quy định của NHNN và Basel II.
Ngay sau đại hội, Bộ Tài chính có văn bản đề nghị Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo người đại diện phần vốn tại VietinBank biểu quyết chia trả cổ tức năm 2015 bằng tiền mặt để nộp vào Ngân sách.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia tài chính, nếu việc lấy ý kiến cổ đông tới đây nhận được sự đồng thuận, với tỷ lệ cổ tức 10%, cổ tức dành cho cổ đông nhà nước dự kiến thu về hàng nghìn tỷ đồng, trong khi đó, mục tiêu tăng vốn của VietinBank trong năm 2016 sẽ càng khó khăn hơn. Bên cạnh đó, cũng có ý kiến cho rằng VietinBank có thể nâng vốn bằng việc nhận sáp nhập PGBank. Thế nhưng, vẫn chưa có dấu hiệu cho thấy thương vụ sẽ hoàn tất trong năm nay. Hiện, CAR của nhà băng này đang “neo” ở mức 11%.
Nếu VietinBank trả cổ tức bằng tiền với tỷ lệ là 8%, Bộ Tài chính sẽ thu về khoảng 1.900 tỷ đồng từ ngân hàng này.
Tương tự, Ngân hàng BIDV cũng không ngoại lệ. Năm 2016, BIDV không có con đường nào khác ngoài việc trông đợi vào kế hoạch phát hành cổ phiếu để trả cổ tức.
Tuy vậy, cuối tháng 10 vừa qua, nhà băng này cũng đã tổ chức ĐHCĐ bất thường, thông qua chia cổ tức bằng tiền năm 2015, tỷ lệ 8,5%. Như vậy, cửa tăng vốn cho BIDV trong năm nay cũng đã đóng lại. Hiện CAR của ngân hàng này đang ở mức rất thấp, chỉ đạt xấp xỉ 10%.
Trả lời báo chí liên quan đến Dự thảo lần thứ 4 Quy định về tỷ lệ an toàn vốn (CAR) đối với ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài nhằm mục tiêu đưa việc quản trị rủi ro cũng như an toàn vốn theo chuẩn mực quốc tế, đại diện VietinBank cho biết, để đáp ứng tỷ lệ CAR theo quy định của Basel II, nhu cầu tăng vốn của VietinBank là rất cấp thiết.
Đoán mức độ an toàn vốn
Hiện, nhà băng này đã và đang triển khai nhiều giải pháp để nâng cao năng lực quản trị rủi ro, chuyển dịch cơ cấu tài sản theo hướng an toàn, bền vững. Song, vị đại diện này cũng cho biết, dù nỗ lực nhưng hiện tại, dư địa tăng vốn của VietinBank là tương đối hạn chế do tỷ lệ sở hữu nhà nước tại VietinBank đã chạm ngưỡng tối thiểu (64,46%) theo quy định của Chính phủ. Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng tỷ lệ nợ xấu cao cũng cản trở đà tăng vốn của các ngân hàng.
Theo báo cáo tài chính quý III, lũy kế 9 tháng đầu năm 2016, tỷ lệ nợ xấu của Vietinbank là 0,95%, giảm từ 1,11% theo số liệu đã soát xét cuối năm 2014. Tuy nhiên, nợ dưới tiêu chuẩn đã tăng gấp 3 và nợ có khả năng mất vốn có dấu hiệu tăng mạnh 29% với kết quả lần lượt là 1.107 tỷ và 2.685 tỷ đồng.
Theo đánh giá của giới chuyên gia, vẫn còn tình trạng một số ngân hàng giấu giếm nợ xấu và chưa tuân thủ chặt chẽ về trích lập dự phòng. Bởi vậy, tỷ lệ CAR không phản ánh chính xác mức độ an toàn vốn của các ngân hàng Việt Nam nên khó có thể khẳng định là ngân hàng nào có CAR thấp là rủi ro và CAR cao là an toàn tuyệt đối là chưa chính xác. Tại Dự thảo quy định về CAR đối với ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài yêu cầu các ngân hàng thương mại sử dụng một phần vốn tự có để phòng ngừa rủi ro thị trường và rủi ro hoạt động.
Trên thực tế, trong điều kiện hiện nay, tăng vốn không phải là giải pháp đơn giản cho các ngân hàng. Việc có được khối lượng tiền mặt lớn không phải dễ dàng kể cả từ các ngân hàng thương mại có vốn nhà nước đến các ngân hàng thương mại cổ phần. Tiền thật để tăng vốn khó khăn, chỉ có thể dùng lợi nhuận giữ lại để tăng vốn.
Làm sao để có lợi nhuận đủ sức tăng vốn theo yêu cầu trong bối cảnh ngành ngân hàng vẫn đang trong quá trình tái cơ cấu, xử lý nợ xấu là điều rất khó khăn với nhiều ngân hàng. Bên cạnh đó, sức ép từ cổ đông trong việc chia cổ tức bằng tiền mặt cũng khiến các ngân hàng khó giữ lại phần lợi nhuận để tăng vốn như kế hoạch ban đầu.
Huyền Anh