Tính đến nay, dư nợ cho vay đóng mới, nâng cấp tàu cá đã đạt gần 9.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, nhiều chủ tàu hiện không có nguồn thu để trả nợ ngân hàng, khiến nợ quá hạn và nợ xấu ngày càng gia tăng. Theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN), tính đến hết tháng 7/2017, tín dụng 67 đã giải ngân được hơn 9.000 tỷ đồng cho 1.005 tàu cá.
136 tỷ đồng nợ xấu
Hai ngân hàng có dư nợ cho vay cao nhất là BIDV và Agribank. Trong đó, BIDV đã giải ngân khoảng 4.000 tỷ đồng, chiếm gần 2/3 lợi nhuận hàng năm; còn Agribank giải ngân 4.885 tỷ đồng, dư nợ hiện tại là 4.110 tỷ đồng, tương đương toàn bộ lợi nhuận của Agribank trong một năm.
Tuy nhiên, NHNN cho biết, sau ba năm triển khai Nghị định 67 đã phát sinh 50 khoản vay với dư nợ 726 tỷ đồng bị quá hạn, trong đó có 10 khoản vay bị chuyển nợ xấu với số tiền gần 136 tỷ đồng._
Nguyên nhân được ông Trần Văn Tần, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (NHNN), cho biết, đến thời điểm này, nhiều chủ tàu không có nguồn thu để trả nợ ngân hàng do tàu đóng mới không đảm bảo chất lượng để ra khơi khai thác. Ngoài ra, một số tàu khai thác không hiệu quả dẫn đến chủ tàu không có nguồn thu để trả nợ ngân hàng, khiến nợ quá hạn và nợ xấu ngày càng gia tăng.
Còn lo lắng hiện nay của các ngân hàng là khi giải ngân tín dụng cho những khoản vay này, ngân hàng chỉ có thể đặt niềm tin vào ngư dân, vào ý thức trả nợ của chủ tàu vì ngân hàng đang cho vay “3 không”: không có lợi nhuận, không có tài sản thế chấp, không giám sát được dòng tiền… nên rủi ro rất cao.
Hiện nay, dòng tiền để các ngân hàng thương mại cho vay “tàu 67” là từ nguồn vốn huy động trong dân, với mức lãi suất huy động dài hạn ở các ngân hàng thương mại Nhà nước bình quân 6,9%/năm.
|
NHNN: sau ba năm triển khai Nghị định 67 đã phát sinh 50 khoản vay với dư nợ 726 tỷ đồng bị quá hạn, trong đó có 10 khoản vay bị chuyển nợ xấu với số tiền gần 136 tỷ đồng.
Trong khi đó, với lãi suất cho vay “tàu 67” là 7%/năm, thời gian kéo dài 10 – 15 năm. Như vậy, nếu các ngân hàng này thu hồi được toàn bộ dư nợ gốc, đồng thời được ngân sách cấp bù lãi suất cũng chỉ đủ hòa vốn.
Bà Nguyễn Thị Phượng, Phó Tổng Giám đốc Agribank, chia sẻ, mặc dù cho vay “tàu 67” rủi ro cao nhưng đây là gói tín dụng mà không một ngân hàng nào ngần ngại vì nó có ý nghĩa vượt xa cả về kinh tế và lợi nhuận, trước hết là vì biển đảo và ngư dân. “Agribank luôn xác định phải tiên phong và làm tròn nhiệm vụ chính trị được giao trước chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước”, bà Phượng nói.
Chuyển sang hỗ trợ một lần
Quá trình triển khai cho vay đóng tàu theo Nghị định 67, một số cán bộ ngân hàng cho biết, có đến trên 90% khách hàng vay vốn là hộ gia đình và cá nhân. Do trình độ học vấn thấp, khi chuyển đổi từ phương thức đánh bắt truyền thống sang hiện đại gặp khó khăn về quản lý và vận hành trang thiết bị hiện đại.
Đồng thời, lần đầu triển khai đóng tàu vỏ thép nên nhiều ngư dân còn lúng túng trong việc lựa chọn cơ sở đóng tàu, tư vấn thiết kế và giám sát thi công. Mặt khác, chính sách hỗ trợ kinh phí mua bảo hiểm, hoạt động đăng kiểm đối với “tàu 67” cũng còn nhiều bất cập, gây khó khăn cho ngư dân và rủi ro cho các tổ chức tín dụng khi cho vay.
Bên cạnh đó, nhận thức của một số ngư dân xem chương trình vay vốn đóng tàu theo Nghị định 67 là chính sách tài trợ không hoàn lại của Chính phủ nên không chú trọng tính toán hiệu quả của phương án, tìm mọi cách vay vốn, hoặc có suy nghĩ lệch lạc làm được thì làm, không làm được sẽ giao tàu lại cho ngân hàng coi như ngư dân không còn nợ.
Trước thực trạng trên, nhiều chính sách hỗ trợ đóng mới, nâng cấp tàu cá nên chuyển từ chính sách hỗ trợ lãi suất vay vốn tín dụng đóng mới tàu cá sang chính sách hỗ trợ đóng mới tàu cá theo hình thức hỗ trợ một lần sau đầu tư theo Quyết định 47/2016/QĐ-TTg.
Song song với đó, Chính phủ cần sớm xem xét ban hành Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 67 thêm một số quy định như: hỗ trợ chi phí giám sát đóng tàu để chủ tàu thuê tư vấn đủ năng lực, kinh nghiệm giám sát quá trình đóng tàu đảm bảo chất lượng; hỗ trợ về đào tạo thuyền trưởng, máy trưởng hạng 4 trở lên cho tàu cá đóng mới theo Nghị định 67.
Ngoài ra, cần có quy định cơ chế xử lý đối với các trường hợp bất khả kháng. Nên xem xét cho nhiều doanh nghiệp bảo hiểm tham gia chính sách bảo hiểm tàu cá theo Nghị định 67 để ngư dân có nhiều lựa chọn cho doanh nghiệp tham gia bảo hiểm.
Huyền Anh
