Cầu Kè là huyện thuần nông nhất tỉnh Trà Vinh hiện nay với sản lượng lúa khá lớn và sở hữu nhiều loại cây ăn trái nổi tiếng, là địa bàn lý tưởng để phát triển các mô hình HTX kiểu mới trong lĩnh vực nông nghiệp gắn với nâng cao chuỗi giá trị nông sản.
Tuy nhiên, mô hình hoạt động HTX ở huyện này vẫn còn những khó khăn nhất định. Như chia sẻ của ông Nguyễn Hoàng Khải, Chủ tịch UBND huyện Cầu Kè, cái khó là khi xã viên chủ yếu là nông dân với trình độ hạn chế, tiếp cận khoa học kỹ thuật chưa nhiều. Sản phẩm nông sản của nhiều HTX có chất lượng tốt nhưng đầu ra không ổn định, tuy có lời nhưng còn bấp bênh. Đây là vấn đề trăn trở nhất của địa phương.
 |
Chủ tịch Nguyễn Ngọc Bảo khảo sát vùng nguyên liệu tại HTX xoài cát chu An Lộc
Vì sao còn khó?
Theo ông Khải, niềm tin của người dân với HTX còn chưa rõ ràng, điểm yếu là do khâu tuyên truyền, vận động. “Chúng tôi thấy rõ chuyện này nên đang khắc phục, ráo riết hỗ trợ, tuyên truyền. Nhưng muốn HTX phát triển tốt thì người đứng đầu HTX phải thực sự có trình độ, hiểu biết, có uy tín với xã viên. Người đứng đầu làm được thì dân mới tin, mới vào HTX”.
Hai mô hình HTX nông nghiệp kiểu mới ở huyện Cầu Kè là HTX dịch vụ nông nghiệp Huyện Hội và HTX xoài cát chu An Lộc đã được chọn để đoàn công tác Liên minh HTX Việt Nam do Chủ tịch Nguyễn Ngọc Bảo dẫn đầu đến khảo sát trong chuyến công tác ở tỉnh Trà Vinh hôm 18/3 nhằm nắm bắt những khó khăn, vướng mắc và giúp các HTX nâng cao hiệu quả hoạt động.
Tại HTX dịch vụ nông nghiệp Huyền Hội thuộc xã Huyền Hội, qua khảo sát cho thấy thế mạnh là sản xuất lúa giống, lúa thương phẩm và sản xuất nước uống đóng chai.
Ông Nguyễn Thanh Hùng, Chủ tịch Hội đồng quản trị (HĐQT) HTX, cho biết số thành viên tính đến đầu năm 2018 là 126 thành viên và có thể từ nay đến cuối năm sẽ phát triển thêm 400 thành viên.
Gần đây, HTX có ký hợp đồng bao tiêu lúa thương phẩm của xã viên với công ty CP xuất nhập khẩu Ngọc Quang Phát ở Cần Thơ. Mỗi năm, HTX sản xuất 300 tấn lúa giống. Vụ đông xuân 2017, HTX chuyển sang kinh doanh lúa thương phẩm với sản lượng thu mua đạt 513 tấn.
Mặc dù vậy, theo ông Hùng, nguồn lực tài chính của HTX còn yếu nên chưa thể mở rộng và cung cấp nhiều dịch vụ cho thành viên. Trong sản xuất lúa giống và lúa thương phẩm, HTX chỉ mới thực hiện được một số khâu trong sản xuất nên giá trị gia tăng trong chuỗi lúa – gạo chưa cao. Mặt khác, số thành viên dù có tăng nhưng vẫn còn ít.
Qua khảo sát thực tế, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Nguyễn Ngọc Bảo nhấn mạnh HTX Huyền Hội cần hoàn thành chuỗi giá trị trong sản xuất, nhất là nâng cao sản lượng, chất lượng sản phẩm và tập trung vào chuỗi lúa thương phẩm và lúa giống. Với truyền thống kinh nghiệm canh tác của nông dân cùng với yếu tố về sản xuất lúa, HTX đã hội đủ điều kiện đó.
“Tôi nhận thấy niềm tin, ý chí của HĐQT HTX, cũng như việc gắn với chuỗi giá trị trong hai năm qua, làm tốt khâu giống chất lượng cao và đã có uy tín, đã vang đến thị trường. Vấn đề là tìm ra những nhu cầu phải đầu tư để tăng sản lượng, chất lượng và phát triển thương hiệu lúa” – Chủ tịch Nguyễn Ngọc Bảo nói.
 |
Đoàn công tác Liên minh HTX Việt Nam khảo sát lúa giống tại HTX dịch vụ nông nghiệp Huyền Hội
Nâng tầm quản trị
Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Nguyễn Ngọc Bảo đề nghị đoàn công tác tiếp tục khảo sát kỹ HTX Huyền Hậu tới từng bà con nông dân, nắm bắt nhu cầu của họ.
Chủ tịch mong muốn HTX cần được hỗ trợ nâng cao quản trị và đào tạo, đặc biệt là hạch toán, kế toán phải minh bạch. Ngoài ra, trong các hợp đồng của HTX với DN, cần tìm hiểu thêm để các xã viên không tâm tư, không bị thiệt thòi, vừa đảm bảo chuỗi tiêu thụ bền vững, lâu dài.
Còn tại HTX xoài cát chu An Lộc ở xã Hòa Tân, ông Diệp Văn Truyền, Chủ tịch HĐQT HTX, cho biết diện tích trồng xoài của các thành viên là 53,4ha. Năm 2017, HTX đã làm việc với một số DN để liên kết đầu vào và tìm đầu ra cho sản phẩm xoài.
Đơn cử như liên kết DN tìm đầu vào cho sản xuất của thành viên với các công ty ADC, Tam Nông Phát ở Tp.HCM hay công ty rau quả Tiền Giang, công ty Thuận Phong (Bến Tre), công ty Kim Nghĩa (Long An).
Mặc dù vậy, theo ông Truyền, khó khăn trong hoạt động của HTX là chưa có đất để xây nhà kho và cửa hàng giới thiệu sản phẩm; trình độ cán bộ quản lý HTX còn hạn chế; thành viên HTX còn riêng lẻ, chưa theo quy trình thống nhất nên sản lượng chưa đồng nhất. Ngay cả chất lượng sản phẩm xoài của HTX cũng chưa đảm bảo theo yêu cầu thị trường theo hướng sạch, an toàn. HTX cũng đề nghị hỗ trợ đào tạo cho bộ máy quản lý, kinh doanh.
HTX An Lộc mong muốn được hỗ trợ xây dựng nhãn hiệu sản phẩm an toàn nhằm đáp ứng yêu cầu thị trường. Đặc biệt, cần hỗ trợ trong việc tìm kiếm DN có uy tín để liên kết tiêu thụ sản phẩm xoài của HTX mang tính bền vững, tạo niềm tin cho xã viên và thu hút người trồng xoài mạnh dạn tham gia HTX.
Ghi nhận những thuận lợi và khó khăn của HTX An Lộc, Chủ tịch Nguyễn Ngọc Bảo cho biết Liên minh HTX Việt Nam và chính quyền địa phương sẽ quyết tâm hỗ trợ HTX trong việc xây dựng chuỗi giá trị.
Tuy nhiên, Chủ tịch Nguyễn Ngọc Bảo nhấn mạnh ba vấn đề cần chú ý. Thứ nhất, tiếp tục vận động người trồng xoài để tăng số lượng thành viên HTX, tăng diện tích, để đủ sản phẩm mà HTX đầu tư nhằm mang lại lợi nhuận. Thứ hai, tiếp tục tuyên truyền đến nông dân và nâng cao việc áp dụng các quy trình sản xuất. Thứ ba, HTX phải tạo lòng tin để huy động tăng thêm vốn điều lệ để có thể tham gia các dự án đầu tư.
Chủ tịch Ngyễn Ngọc Bảo cũng khẳng định hỗ trợ về mặt quản trị đối với HTX. Sau đợt khảo sát này, Liên minh HTX Việt Nam sẽ nắm bắt nhu cầu bình quân của mỗi tỉnh (chọn mỗi tỉnh 2 – 3 mô hình HTX) tại 14 tỉnh, thành Đồng bằng sông Cửu Long để tổ chức đào tạo theo phương thức “cầm tay chỉ việc” đối với các lãnh đạo HTX. Đồng thời, đề nghị các HTX huy động nguồn lực từ thị trường nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động HTX trong thời gian tới.
Thế Vinh
