Câu chuyện thành công này không chỉ là minh chứng cho tư duy sản xuất linh hoạt mà còn khẳng định sức mạnh của tinh thần đoàn kết, hợp tác.
Bài toán kinh tế trên vùng đất phèn mặn
Huyện Long Mỹ, một trong những vựa lúa của tỉnh Hậu Giang. Tuy nhiên, trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khắc nghiệt, tình trạng xâm nhập mặn vào mùa khô đã trở thành một thách thức lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và thu nhập của bà con. Canh tác độc một vụ lúa trở nên rủi ro, lợi nhuận thấp, khiến nhiều hộ gia đình loay hoay tìm hướng đi mới để cải thiện kinh tế.
Trước thực trạng đó, một hướng đi thông minh và sáng tạo đã được hình thành. Thay vì xem nước mặn là kẻ thù, người nông dân Long Mỹ, với sự định hướng của ngành nông nghiệp địa phương, đã chủ động “thuận thiên”, phát triển mô hình canh tác kết hợp tôm - lúa. Đây là một hệ thống canh tác luân phiên, tận dụng tối đa điều kiện tự nhiên của hai mùa mưa-nắng để tối đa hóa giá trị trên cùng một đơn vị diện tích.
 |
|
Mô hình tôm-lúa phù hợp trên đất phèn. |
Mô hình này nhanh chóng chứng tỏ hiệu quả vượt trội. Mùa khô, khi nước mặn xâm nhập, các chân ruộng được cải tạo để thả nuôi tôm thẻ chân trắng và tôm càng xanh – những đối tượng nuôi có giá trị kinh tế cao và phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng. Đến mùa mưa, lượng mưa dồi dào sẽ rửa mặn cho đất, kết hợp với lượng phân hữu cơ từ chất thải của vụ tôm trước đó, tạo thành một môi trường lý tưởng, màu mỡ để gieo sạ một vụ lúa bội thu. Cây lúa nhờ đó sinh trưởng tốt, giảm chi phí phân bón hóa học, cho ra hạt gạo sạch và chất lượng hơn. Một mảnh ruộng, hai lần thu hoạch giúp lợi ích nhân đôi.
Sức lan tỏa mạnh mẽ
Sức hấp dẫn của mô hình tôm - lúa đã tạo ra một làn sóng lan tỏa mạnh mẽ khắp huyện Long Mỹ. Theo số liệu từ Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện, chỉ trong vụ Hè Thu năm nay, diện tích xuống giống tôm đã đạt 167,1ha, một con số tăng trưởng đột biến, lên đến 120,6% so với cùng kỳ năm trước và đạt gần 95% kế hoạch đề ra. Điều này cho thấy niềm tin và sự hưởng ứng mạnh mẽ của người dân đối với hướng đi kinh tế mới này.
Điểm sáng trong phong trào này phải kể đến xã Lương Nghĩa, đặc biệt là tại ấp 7. Nơi đây, không khó để bắt gặp hình ảnh những người nông dân cần mẫn cải tạo ao đầm, kiểm tra chất lượng nước, chuẩn bị cho một vụ tôm đầy hứa hẹn. Họ không còn làm theo kinh nghiệm tự phát mà đã chủ động áp dụng khoa học kỹ thuật, tuân thủ khuyến cáo về mật độ, thời gian thả nuôi, sử dụng chế phẩm sinh học để quản lý môi trường, giảm thiểu rủi ro dịch bệnh.
Câu chuyện của ông Nguyễn Văn Kiện Em, một nông dân tại ấp 7, là một minh chứng sống động. Với 5ha đất, ông mạnh dạn đầu tư toàn bộ vào mô hình kết hợp. Ông phấn khởi chia sẻ: “Tôi thấy mô hình này rất hiệu quả. Mùa hạn mặn thì mình nuôi tôm, vừa hết vụ tôm là mưa xuống, đất đã được cải tạo sẵn, mình gieo sạ vụ lúa Đông xuân trúng đậm. Thêm nữa, con tôm càng xanh dễ nuôi, ít bệnh, đầu ra lại ổn định nên bà con chúng tôi rất yên tâm đầu tư”. Lời chia sẻ mộc mạc của ông Kiện Em đã nói lên lợi ích kép mà mô hình này mang lại: vừa có thu nhập cao từ tôm, vừa đảm bảo an ninh lương thực và có thêm lợi nhuận từ lúa.
 |
|
Con tôm-cây lúa kết hợp giúp nâng cao giá trị kinh tế, thích ứng với biến đổi khí hậu. |
Thành công của mô hình tôm – lúa ở Long Mỹ không chỉ đến từ sự nỗ lực của từng cá nhân, mà còn được nhân lên gấp bội nhờ sức mạnh của kinh tế tập thể. Nhận thức được rằng “muốn đi xa phải đi cùng nhau”, nhiều nông dân đã tự nguyện liên kết, hình thành nên các THT, HTX. Đây chính là “chất keo” gắn kết những hộ sản xuất nhỏ lẻ, tạo thành một khối thống nhất, cùng chia sẻ lợi ích và rủi ro.
Ông Trần Bảo Bình, Tổ trưởng THT tôm - lúa ấp 7, xã Lương Nghĩa, là một trong những người tiên phong và tâm huyết với mô hình liên kết này. Với 2ha đất canh tác, ông không chỉ làm giàu cho gia đình mà còn là người truyền lửa, dẫn dắt các thành viên trong tổ. Ông Bình nhẩm tính: “Với sản lượng thu hoạch trung bình từ 250-300kg/ha, nếu giá tôm giữ ổn định ở mức từ 120.000-140.000 đồng/kg như hiện nay, thì sau khi trừ hết chi phí, mỗi héc-ta bà con nông dân vẫn có lời khá”.
Một phép tính đơn giản cho thấy, mỗi héc-ta có thể mang về doanh thu từ 30-42 triệu đồng/vụ tôm, chưa kể thu nhập từ vụ lúa tiếp theo. Đây là một con số đầy hấp dẫn, cao hơn nhiều so với việc chỉ trồng lúa đơn thuần.
Tuy nhiên, ông Bình cũng nhấn mạnh, lợi ích của việc tham gia THT không chỉ nằm ở con số lợi nhuận. Ông chia sẻ thêm: “Người dân mong được hỗ trợ giống, kỹ thuật và đầu ra, nhưng điều quan trọng nhất là chính bà con phải đoàn kết, tuân thủ quy trình chung, thường xuyên chia sẻ kinh nghiệm để cùng nhau phát triển mô hình một cách bền vững”.
Thật vậy, THT đã trở thành nơi để các thành viên học hỏi lẫn nhau, khắc phục tình trạng “kỹ thuật nuôi chưa đồng đều”. Những người có kinh nghiệm như ông Bình sẽ hướng dẫn những người mới vào nghề. Khi có sự cố dịch bệnh, cả tổ cùng nhau tìm cách xử lý. Khi mua vật tư đầu vào với số lượng lớn, họ được hưởng giá ưu đãi. Khi bán sản phẩm, sức mạnh tập thể giúp họ có tiếng nói hơn với thương lái, tránh bị ép giá.
Đồng hành cùng nông dân vượt khó
Dù ghi nhận nhiều kết quả tích cực, con đường phát triển mô hình tôm - lúa tại Long Mỹ vẫn còn những thách thức. Biến động khó lường của thời tiết, sự thay đổi của giá cả thị trường vẫn là những rủi ro tiềm ẩn.
Thấu hiểu điều đó, chính quyền, ngành nông nghiệp huyện Long Mỹ, Liên minh HTX tỉnh đã và đang triển khai các giải pháp đồng bộ, sát cánh cùng người dân, THT, HTX. Hàng loạt lớp tập huấn kỹ thuật được tổ chức thường xuyên. Các chính sách hỗ trợ về giống, vật tư nông nghiệp đang được rà soát, đề xuất để giúp nông dân giảm chi phí đầu vào. Hạ tầng thủy lợi, yếu tố sống còn của sản xuất nông nghiệp, cũng được quan tâm đầu tư, cải thiện để phục vụ tốt hơn cho việc điều tiết nước mặn – ngọt. Đặc biệt, huyện đang nỗ lực tăng cường các hoạt động xúc tiến thương mại, kết nối doanh nghiệp để tìm kiếm đầu ra ổn định, bền vững cho sản phẩm tôm, lúa của bà con, thành viên THT, HTX.
Công tác truyền thông, khuyến khích người dân tham gia THT, HTX được đẩy mạnh. Bởi chính quyền địa phương hiểu rằng, đây chính là nền tảng quan trọng nhất để tăng cường nội lực, giúp nông dân từ thế bị động chuyển sang chủ động trong sản xuất và tiêu thụ, tạo tiền đề cho một nền nông nghiệp quy mô lớn, hiệu quả và bền vững.
Có thể khẳng định, mô hình tôm - lúa kết hợp với kinh tế tập thể đang là hướng đi đúng đắn, mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội rõ rệt tại huyện Long Mỹ. Nó không chỉ là câu chuyện về tăng gia sản xuất, nâng cao thu nhập, mà còn là minh chứng cho tinh thần đổi mới, sáng tạo, khả năng thích ứng linh hoạt của người nông dân Hậu Giang trong thời kỳ mới. Với sự chung sức, đồng lòng giữa người dân, chính quyền và các đơn vị chuyên môn, mô hình này hứa hẹn sẽ tiếp tục được nhân rộng, góp phần quan trọng vào công cuộc giảm nghèo trung bình 2% mỗi năm và kiến tạo một nền nông nghiệp thịnh vượng, bền vững trên mảnh đất chín rồng.
Minh Nhương
