Người Dao ở huyện Hoành Bồ từ bao đời nay sống dựa vào rừng. Họ cũng là dân tộc lưu giữ từ đời này qua đời khác rất nhiều bài thuốc nam dùng để phòng, chữa bệnh và bồi bổ sức khoẻ.
Phát huy bài thuốc cổ truyền người Dao
Anh Linh Du Hương hiện là giám đốc HTX Quế Sơn, xuất thân là một thanh niên người Dao, được thừa hưởng kiến thức thuốc gia truyền từ bà nội và mẹ. Ngay từ khi còn là một đứa trẻ, dấu chân của anh Hương đã in lên nhiều cánh rừng ven thôn, bản, có lúc còn theo bà, theo mẹ vào tận rừng sâu hái thuốc.
Anh Hương nhớ lại: “Ngày bé hầu như ngày nào tôi cũng theo bà nội, rồi lại theo mẹ lên rừng tìm đủ các loại lá thuốc. Chặt cây gì, hái lá gì là bà và mẹ đều nói cho biết tên, tác dụng của nó, dần dần rồi mình thuộc hết các bài thuốc nam. Ngày đó, tôi đã có ý tưởng là sẽ phổ biến các bài thuốc nam của dân tộc Dao ra ngoài để nhiều người biết đến”.
Sau này, khi đã trưởng thành suy nghĩ đó vẫn nung nấu trong anh.Với sự giúp đỡ của chính quyền địa phương và sự nỗ lực của bản thân HTX Quế Sơn đã được thành lập vào năm 2015.
Sau 5 năm đi vào hoạt động, HTX Quế Sơn đã đạt được những thành công nhất định. HTX hiện nay đang hoạt động theo mô hình HTX kiểu mới. Còn nhớ, cuối năm 2015 với hơn 1 tỷ đồng (trong đó Nhà nước hỗ trợ 50%), HTX Quế Sơn đã đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, nhà xưởng, hệ thống máy móc; khu sản xuất, đóng gói, sân phơi... với tổng diện tích khoảng 1.200m2 để sản xuất các bài thuốc nam của người Dao.
 |
|
Hệ thống nhà xưởng của HTX Quế Sơn được xây dựng từ nguồn vốn hỗ trợ xây dựng Nông thôn mới |
HTX thu mua lá thuốc từ người dân trên địa bàn để sản xuất ra 3 loại sản phẩm chính ở cả dạng nước và dạng khô, đó là lá tắm khoẻ cho trẻ sơ sinh, sản phụ và thuốc ngâm chân.
Loại lá thuốc tắm khoẻ cho sản phụ và trẻ sơ sinh gồm 12 loại cây rừng, như: Dẩu lềnh, xương bồ, địa khang đỏ, dào mía, chân chim trắng, số nhà đỏ, bàn tay ma, địa sàn, dây chó sói, địa gió, hoàng đằng trắng... Còn thuốc ngâm chân, nếu lấy đủ vị thì phải lên tới gần 40 loại lá.
Đối với sản phụ khi sinh con lần đầu thì chỉ cần tắm qua 3 nồi thuốc là khoẻ. Càng nhiều lần sinh về sau thì thời gian duy trì việc tắm khoẻ càng lâu hơn, có thể lên tới 5-7 nồi, mỗi nồi thuốc tắm có thể sử dụng được 2 lần.
Chị Nguyễn Thị Lan - TP Hạ Long cho biết, được người quen ở Hoành Bồ giới thiệu về bài thuốc nam của HTX Quế Sơn có nhiều tác dụng, nên lần sinh cháu thứ 2 tôi đã mua 5 gói thuốc phơi khô của HTX về dùng và cho hiệu quả tích cực. Giúp tôi lưu thông khí huyết, và phục hồi sức khoẻ nhanh chóng.
Đối với trẻ sơ sinh, tắm lá thuốc truyền thống của người Dao giúp bé nhanh chóng hết mùi sau sinh, nâng cao sức đề kháng, trị viêm nhiễm, mụn nhọt, rôm, mẩn ngứa, mồ hôi trộm…
Các vị thuốc ngâm chân của HTX giúp khử phong, tiêu hàn, kháng khuẩn, có thể chữa chứng nhức mỏi xương khớp, ngủ ngon, tăng cường chất lượng giấc ngủ.
Vệ sinh an toàn thực phẩm được đặt lên hàng đầu
Để đảm bảo vệ sinh, an toàn, việc sản xuất thuốc nam của HTX Quế Sơn được làm bằng máy từ khâu thái, sấy cho đến đóng gói. Nhà xưởng sản xuất được trang bị đầy đủ các loại máy móc, như máy băm, sấy, nồi nấu, nồi cô đặc, máy chiết rót, máy xoáy nắp chai, máy hàn túi nilon, máy dập ngày tháng...
 |
|
HTX Quế Sơn đã đầu tư thêm nhiều máy móc thiết bị để phục vụ việc thu mua, chế biến, đóng gói thuốc nam |
Ngay từ năm 2016, sản phẩm của HTX đã được đăng ký nhãn hiệu, có bao bì nhận diện tham gia chương trình “Mỗi xã, phường một sản phẩm” - sản phẩm OCOP tiêu biểu của huyện Hoành Bồ.
Nếu như trước đây sản phẩm của HTX chỉ được bày bán ở Trung tâm OCOP huyện và một số điểm bán lẻ, như: Cửa hàng thuốc, các trạm y tế, một số phòng khám, xông hơi… của địa phương, thì nay những sản phẩm của HTX đã được tiêu thụ bằng nhiều kênh phân phối, bán hàng khác nhau, có mặt tại nhiều tỉnh thành của miền Bắc. HTX ra đời đã giúp sản phẩm truyền thống của người Dao được nhiều người biết đến, cũng là hướng mở để phát triển kinh tế.
Trong tương lai, anh Hà và các thành viên HTX mong muốn sẽ đưa sản phẩm của HTX rộng khắp cả nước, thậm chí là xuất khẩu.
“Tuy nhiên để HTX phát triển bền vững, sản phẩm được người tiêu dùng tại nhiều tỉnh thành biết đến và sử dụng thì bên cạnh tâm huyết, nỗ lực của HTX rất cần những chính sách hỗ trợ của trung ương và địa phương về vốn, xúc tiến thương mại, quy vùng sản xuất dược liệu,... để HTX có thể thực sự bứt phá" anh Hương cho biết.
Thanh Vân
