Ông Nguyễn Thành Nam, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Phú Thọ, từng nhiều lần khẳng định, các đoàn khảo sát Trung ương và tỉnh đi về đều đánh giá HTX Thượng Nông có kinh nghiệm đổi mới từ mô hình cũ thời bao cấp, không ngừng vượt khó và vươn lên mạnh điển hình trên vùng đất Tổ.
Không chấp nhận “ăn nhờ ở đậu”
Đến Thượng Nông mới đây, chúng tôi thấy đây là HTX nông nghiệp quy mô toàn xã, thành lập từ cao trào “hợp tác hóa” năm 1963. Gần đây, được cấp ủy, chính quyền xã ủng hộ, nên HTX giữ vai trò Thường trực Ban chỉ đạo sản xuất xã và chủ đạo các hoạt động kinh tế. Song, điểm thuận lợi đó không dễ có, nếu HTX thụ động tư duy và làm ăn kém cỏi.
Ông Phạm Văn Bình - Giám đốc HTX Thượng Nông, bảo rằng: HTX nuôi ý chí không chấp nhận “ăn nhờ ở đậu”. Suốt 3 năm (1998 - 2001), HTX kiên trì đề nghị và được xã giao khu đất giáp mặt đường, gồm 1.440 m2 đất trụ sở và 7.000 m2 đất dịch vụ. Có đất, HTX dựng vài gian trụ sở cấp 4, vừa có ngay nơi giao dịch, vừa làm đủ nghề từ dịch vụ lúa giống, vật tư, đến photocopy, văn phòng phẩm…
“HTX nhờ có dịch vụ chủ đạo liên kết sản xuất lúa giống liên tiếp 10 năm được mùa. Và, nhờ hạch toán tài chính minh bạch, HTX được thành viên đồng thuận tích cóp lãi dịch vụ, đến năm 2010 mới đủ sức xây dựng trụ sở khang trang, không ỷ lại chờ hỗ trợ của tỉnh và của xã”, ông Bình nói.
Câu hỏi nhức nhối ở nhiều nơi, HTX tuy luật định rõ ràng là pháp nhân mà nhiều năm đành chua xót “lệ thuộc” cấp xã. Phổ biến HTX thường bị các cấp can thiệp sâu, hoặc “buông” không trụ sở, hay phải ở nhờ trong UBND xã(?)
Câu trả lời ở HTX Thượng Nông không như thế. HTX biết tự chủ, biết nỗ lực nhiều năm để có đất trụ sở và đất dịch vụ, từ đó vượt qua điểm yếu “thiếu đất” cố hữu nhất. Cùng với đó, HTX còn chủ động tổ chức lại đúng Luật HTX 2012 và nhạy bén liên kết DN bao tiêu sản phẩm, mang nhiều lợi ích hơn cho thành viên và cho HTX.
Vừa qua, HTX đi đầu tỉnh Phú Thọ và cả nước, khi sớm hoàn thành chuyển đổi (ngày 25/7/2013), không lâu sau thời điểm Luật HTX 2012 có hiệu lực (ngày 1/7/2013). Đại hội tổ chức lại HTX tính thành viên theo hộ, kết nạp lại 792 thành viên trong số 947 hộ nông nghiệp toàn xã. HTX làm 7 dịch vụ chính trên tổng ruộng đất 423 ha. Trong tổng vốn 4,3 tỷ đồng, chủ yếu vốn điều lệ chiếm 3,9 tỷ đồng do các thành viên góp hàng năm và thống nhất chia lãi theo mức độ sử dụng dịch vụ HTX, vốn hoạt động khác khi cần huy động theo từng sự vụ...
|
Lãnh đạo Liên minh HTX tỉnh Phú Thọ tư vấn HTX Thượng Nông phát huy chuỗi
sản phẩm lúa giống chủ lực
Dẫn chúng tôi đi thăm đồng, ông Bình kể: Sau chuyển đổi, HTX phát huy tiếp ưu thế liên kết sản xuất hàng năm đạt 250 - 300 tấn lúa giống, ngô ngọt mỗi năm quay 4 vụ cho nguồn thu 180 - 200 triệu đồng/năm… Đối tác chính bao tiêu sản phẩm là công ty Giống VASEP và công ty Hoàng Long VAC. Trong kinh doanh, HTX có kinh nghiệm phải giữ chữ Tín với cả đối tác và thành viên HTX, nỗ lực duy trì chuỗi sản xuất và tiêu thụ nông sản, bảo đảm tiêu chí các bên cùng có lợi.
Cùng đi thăm đồng, ông Nam tranh thủ tư vấn HTX Thượng Nông cần tăng cường dồn điền đổi thửa. Tuy HTX đến giờ đã góp phần giúp xã tích tụ được 50% ruộng đất và tự hé mở cơ hội ổn định hơn vùng nguyên liệu nông sản. Nhưng HTX lại đang có sẵn 7.000 m2 đất dịch vụ, nên phải đầu tư giàn sấy lúa và nhà kho quy mô, sớm phát huy ưu thế liên kết chuỗi sản phẩm lúa giống và một số nông sản chủ lực. Có như thế, mô hình “liên kết chuỗi” của HTX mới đủ sức lan tỏa các huyện miền Tây Phú Thọ trong thời hội nhập.
Chủ động truyền thông
Hồi đầu năm 2016, khi quyết liệt phát động cuộc thi tìm hiểu các mô hình HTX kiểu mới, ông Võ Kim Cự - Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam, đã nhắc tới một đích ngắm quan trọng là các nhà văn hóa thôn - xã luôn sáng đèn với các tiểu phẩm HTX, tạo dựng nét văn hóa mới trong sinh hoạt cộng đồng.
Đến Thượng Nông chúng tôi nhận ra, cuộc thi này chắc không thể “ngấm” đến thôn xã, nếu HTX không chủ động thuyết phục cấp xã hưởng ứng cuộc thi đầu tiên ở Phú Thọ, sớm lo cho nông dân thi các tiểu phẩm tuyên truyền về Luật HTX 2012 và vẻ đẹp HTX kiểu mới.
Thượng Nông như bao vùng quê khác, chỉ lớp già biết HTX cũ, thời “đánh kẻng giong công”, lớp trẻ quen nghe doanh nghiệp, còn phổ biến người dân và thậm chí các cán bộ đảng viên chưa rõ HTX kiểu mới thế nào?
Quá lâu vắng tiếng HTX, Thượng Nông trở nên náo nhiệt hơn với cuộc thi HTX kiểu mới. HTX có 7 đội sản xuất ở 7 khu dân cư. Dù bà con bận rộn công việc đồng áng, song 7 khu đều có đội thi, mỗi đội 7 - 10 thành viên.
Nông dân ta tuy lạ lẫm nghiệp diễn, bù lại chịu khó tập luyện và rất hào hứng diễn trên sân khấu. Các tiểu phẩm thi chủ yếu là kịch và hát chèo, đã thu hút rất đông người xem, làng xã vui tươi, nhận thức HTX kiểu mới tự thẩm thấu rất nhanh.
Trực tiếp tham dự và chỉ đạo, ông Nguyễn Văn Giang - Phó Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Phú Thọ, tâm đắc kể: “Điểm mới sáng tạo là cấp ủy, chính quyền xã lồng ghép tuyên truyền về HTX gắn với truyền thống và các sự kiện chính trị địa phương. Các bước tổ chức cuộc thi từ kế hoạch, phân công cán bộ, các đội dự thi luyện tập… đến các điều kiện bảo đảm cuộc thi đều chuẩn bị chu đáo”.
Như lúc diễn ra cuộc thi, MC dẫn chương trình hỏi: “Sao Luật HTX 2012 khó nhớ mà anh vẫn trả lời lưu loát?”. Đội thi trả lời: “Tôi là thành viên HTX, nên các nội dung trong luật đều là những việc hàng ngày”... Hay như trong 7 tiểu phẩm của 7 đội có tới 3 tiểu phẩm nói về dồn đổi ruộng đất, một “nút thắt” quan trọng tái cơ cấu nông nghiệp cả nước hiện nay, mà chính quyền xã Thượng Nông đang triển khai hiệu quả thông qua vai trò HTX.
Góc nhìn từ HTX Thượng Nông
Thống kê cả nước có trên 1,8 vạn HTX thì chiếm trên 60% HTX nông nghiệp. Ở Phú Thọ, không kể 47 HTX ngừng hoạt động, toàn tỉnh có 390 HTX thì ngành nông nghiệp có 273 HTX.
Lúc ở xã Thượng Nông, chúng tôi nhớ Giáo sư Phạm Duy Đức (Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh) từng nói: “HTX một thời rất đẹp và là trụ cột cho đời sống người dân”. Tuy nhiều chuyên gia vẫn nói HTX là tổ chức “kép” kinh tế và xã hội, song, khách quan ít ai lượng hóa lợi ích to lớn HTX lo cho thành viên, còn chủ quan HTX chỉ vì lãi thấp mà không tự tin, hoặc quá yếu nên thụ động.
Cũng ở xã Thượng Nông, ông Nguyễn Thành Nam - Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Phú Thọ, cơ quan đi sâu sát và hiểu HTX nhất, đã nhận định, thực tế HTX ở đây cho thấy nhiều kinh nghiệm quý. Không còn cách nào khác, HTX phải chủ động mới vượt qua những “lỗ hổng” yếu kém, mới vươn lên xây dựng mô hình HTX kiểu mới hiện nay.
Bởi Thượng Nông phát triển mạnh HTX, nên đầu năm nay, Liên minh HTX tỉnh Phú Thọ đã chọn địa bàn xã để kỷ niệm ngày HTX Việt Nam 11/4, đồng thời tổ chức tọa đàm “Giải pháp xây dựng HTX kiểu mới”, thu hút đông đủ lãnh đạo các sở ngành tỉnh và mời hết các HTX ở huyện Tam Nông.
Ông Nam nói: “Nhân ngày kỷ niệm 11/4, Phú Thọ mong muốn đề cao vai trò HTX như mô hình HTX Thượng Nông, để tạo dấu ấn đổi thay nhận thức HTX. Kết quả sau khi dự tọa đàm và trực quan đi thăm HTX Thượng Nông, các cấp ngành toàn tỉnh nhận biết đầy đủ hơn về HTX, thấy rõ sự cần thiết quan tâm đến HTX, đồng thời giúp cho các HTX khác rút ra nhiều kinh nghiệm hay để áp dụng tại đơn vị mình”.
Lưu Đoàn
