Ngày 16/3, đoàn công tác hỗ trợ HTX vùng Đông Bắc của Liên minh HTX Việt Nam đã tới khảo sát HTX Nông lâm nghiệp Tam Đa. Đây là HTX được các cấp chính quyền quan tâm tạo điều kiện hoạt động thuận lợi, nhưng duy trì sản xuất cho các hộ thành viên cũng còn là vấn đề nan giải.
Lợi thế và nhu cầu hỗ trợ
Giám đốc HTX Tam Đa - anh Nguyễn Trọng Quý, cho biết, Tam Đa là mô hình HTX kiểu mới ít thành viên, thành lập ngày 5/1/2015, với 8 thành viên, vốn điều lệ gần 200 triệu đồng. HTX có đầy đủ thủ tục pháp lý và mới được huyện cấp phép đăng ký lại ngày 29/5/2017, với các dịch vụ phục vụ nhu cầu đời sống và sản xuất của các hộ trồng mía trên địa bàn.
Xã Tam Đa địa thế đất đồi gò, có 1.050ha trồng cây nông lâm nghiệp, trong đó chủ yếu cây mía gần 300ha và cây lúa 236ha. Xã nằm trọn trong vùng trọng điểm mía đường tỉnh Tuyên Quang.
Theo ông Nguyễn Thanh Sơn - Chủ tịch UBND xã, trên địa bàn xã, nhiều hộ chăn nuôi nhưng đang bế tắc khâu tiêu thụ, hiện chỉ có cây mía ổn định đầu ra.
Tam Đa có diện tích mía đứng đầu toàn huyện, hiện có hai mô hình “điểm” liên kết sản xuất mía. Trong đó mô hình thứ nhất của huyện thí điểm thâm canh “liền vùng, cùng trà, khác hộ”, trên diện tích 3,9ha của 3 hộ, với tiêu chí đạt sản lượng trên 80 tấn mía cây/ha.
Mô hình thứ 2 của HTX liên kết với công ty Mía đường Sơn Dương bao tiêu sản phẩm, làm thí điểm 2,9 ha theo chuỗi giá trị “đồng giống, đồng trà, đồng sản phẩm”.
Tam Đa là xã duy nhất trong 33 xã, thị trấn ở huyện Sơn Dương có mô hình liên kết với công ty Mía đường Sơn Dương. Xã đã chuyển giao cho HTX diện tích 37ha, của 40 hộ trồng mía. Đặc biệt, cấp ủy chính quyền xã quyết liệt ủng hộ HTX làm dịch vụ hiệu quả mô hình “liền vùng, liền thửa” này.
Chủ tịch xã Nguyễn Thanh Sơn băn khoăn nói: “Theo phản ánh, HTX đang khó khăn nhất là vốn và công cụ máy cày bánh xích (để làm đất mía địa thế đồi gò). Hiện nay, chỉ công ty Mía đường Sơn Dương có 1 máy cày và đang độc quyền điều hành, trong khi vào lúc cao điểm trồng mía thì bà con đều rất cần cày đất cho kịp thời vụ… Bởi thế, HTX chỉ cần đầu tư mua máy cày, phục vụ hiệu quả cho 40 hộ trồng mía hiện nay, chắc chắn người dân nhận thấy lợi ích sẽ tham gia HTX”.
 |
Đoàn công tác làm việc với HTX Tam Đa
Giải pháp tổng thể cho HTX
Thực tế ngành mía đường tỉnh Tuyên Quang vẫn còn gặp nhiều khó khăn, đã có hiện tượng thoái hóa giống và phát sinh nhiều diện tích mía phế canh... Mặt khác, thách thức lớn nhất ở tỉnh là liên kết giữa DN và hộ trồng mía không đạt mong muốn, rất cần vai trò HTX để phát triển vùng mía nguyên liệu.
Ông Phạm Hữu Tân - Trưởng phòng NN&PTNT huyện, cho rằng những tín hiệu gần đây về củng cố vùng nguyên liệu mía đường ở Tuyên Quang đang thuận lợi cho các HTX. Trong đó, xã Tam Đa là địa chỉ trọng điểm phục tráng mới giống mía, nhất định công ty Mía đường Sơn Dương phải chú ý hơn đến mối liên kết với HTX.
Nhưng theo ông Tân, chuyện hỗ trợ HTX mua máy cày lại bế tắc. Nếu HTX mua máy cày cũ chỉ 300 triệu đồng, nhưng cơ chế Nhà nước hỗ trợ ngân sách đòi hỏi phải mua máy mới. Như vậy, HTX phải làm dự toán chi hơn 1 tỷ đồng, rất khó bảo đảm hạch toán kinh tế...
Ông Nguyễn Mạnh Cường - Viện trưởng Viện Phát triển KTHT (Liên minh HTX Việt Nam), kết luận qua khảo sát bước đầu HTX Tam Đa đủ điều kiện tham gia chương trình hỗ trợ xây dựng mô hình HTX kiểu mới. Việc HTX đề xuất hỗ trợ mua máy cày cũng trúng nhu cầu thực tế. Nhưng HTX trước hết cần coi trọng hơn việc củng cố tổ chức bộ máy.
Đợt khảo sát cho thấy công tác đào tạo cán bộ HTX cần cấp thiết ở huyện Sơn Dương. Theo đó, Liên minh HTX tỉnh đứng ra chủ trì tổ chức khóa đào tạo cho HTX Tam Đa và 39 HTX toàn huyện. Các HTX phải rà soát lại điều lệ, định hướng dài hạn, từ đó cơ cấu lại hoạt động mới bảo đảm phát triển bền vững.
“HTX Tam Đa đang có cơ hội mở rộng thành viên. Trong 37ha vùng nguyên liệu mía, HTX quản lý 40 hộ. Nếu vị thế HTX nâng lên, có thể tuyên truyền phát triển tới 400 hộ thành viên. Khi đó, HTX làm chủ vùng nguyên liệu, trở thành đối tác lớn của công ty Mía đường Sơn Dương và hoàn thiện chuỗi sản phẩm chủ lực cây mía theo đúng chủ trương của tỉnh”, ông Nguyễn Mạnh Cường nói.
Lưu Đoàn
