Điều là giống cây công nghiệp dễ trồng, dễ chăm sóc và mang lại hiệu quả kinh tế cao thích hợp với loại đất đỏ bazan. Theo số liệu từ Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas), Bình Phước hiện có 173.000 ha điều với 71.000 hộ dân tham gia sản xuất.
60% diện tích đất tự nhiên của tỉnh là đất đỏ bazan rất thuận lợi cho cây điều sinh trưởng và phát triển. Hiện trên địa bàn tỉnh có khoảng 200 DN, 400 cơ sở chế biến, thu hút gần 18.000 lao động trực tiếp và khoảng 50.000 lao động bán thời gian.
Nhiều tiềm năng, không ít trở lực
Ông Đặng Tiến Dũng ở xã Phú Riềng (huyện Bù Gia Mập) chia sẻ, cây điều rất dễ tính, so với các cây công nghiệp khác thì thu nhập không cao, nhưng được cái ổn định và chi phí thấp, cơ bản phải biết chăm sóc, bón phân đúng thời vụ. Thời gian qua, giá cao su bấp bênh nên vị thế ổn định của cây điều đang dần được khẳng định. Với 10 mẫu điều, năm vừa rồi trừ chi phí, ông Dũng cũng thu gần 600 triệu đồng.
Tuy nhiên, theo ông Dũng, vấn đề khó khăn nhất vẫn là nguồn vốn và giá cả lên xuống thất thường chưa thật sự ổn định, đặc biệt là vấn đề chuyển giao KH-KT để nâng cao sản lượng.
Dù là địa phương có diện tích trồng điều lớn nhất cả nước, song đa phần vẫn nằm dưới dạng chế biến thô. Ông Phan Văn Đon - Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Bình Phước, cho biết mỗi năm tỉnh thu hoạch khoảng 180.000 tấn hạt điều, nhưng lại có trên 200 cơ sở, nhà máy chế biến, trong đó có 36 DN XK trực tiếp sang Mỹ, Hà Lan, Canada và châu Âu…, mỗi năm thu về khoảng 130 triệu USD. Song đa phần các đơn vị này chỉ dừng lại ở dạng sơ chế rồi đóng gói XK, vì vậy, giá trị sản phẩm hạt điều vốn đã thấp, lại càng khó tiêu thụ.
|
HTX điều sạch sẽ phát huy được tiềm năng của cây điều Bình Phước
Ông Đon trăn trở còn nhiều bất hợp lý giữa vùng nguyên liệu điều và năng lực chế biến hạt điều. Nông dân chưa có liên kết với nhà máy chế biến. Sản xuất, thu mua, chế biến hạt điều cũng chưa có lợi ích chung. Các DN chỉ biết thu mua, chế biến sản phẩm điều, không mặn mà đầu tư cho vùng nguyên liệu, không ký hợp đồng liên kết, tiêu thụ sản phẩm với người trồng mà thu mua thông qua mạng lưới thương lái tại các địa phương.
Do vậy, để cây điều ở Bình Phước phát triển bền vững, cơ quan chức năng cần có cơ chế chính sách xây dựng được một tổ chức liên kết chặt chẽ giữa người trồng điều, các nhà chuyên môn và DN chế biến hạt điều.
“Lời giải” đến từ các HTX điều sạch?
Để tháo gỡ khó khăn và tìm ra hướng đi mới cho sự phát triển bền vững cho cây điều ở Bình Phước, vừa qua, Vinacas đã có những bước đi cụ thể trong việc phối hợp với Liên minh HTX Bình Phước, đại diện các DN và các hộ nông dân sản xuất điều về việc xây dựng và hình thành các HTX điều sạch trong thời gian tới. Rõ ràng đây là những tín hiệu đáng mừng cho người dân trồng điều ở Bình Phước nói riêng và Vinacas nói chung.
Ông Nguyễn Đức Thanh - Chủ tịch Vinacas, cho rằng Bình Phước cần xây dựng được các HTX điều chuyên canh để góp phần hạn chế tình trạng sản xuất manh mún, nhỏ lẻ, hình thành các cánh đồng điều lớn, với việc ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật và quản lý chất lượng nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường, sẽ làm tăng tính cạnh tranh của mặt hàng điều Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Theo ông Thanh, xu hướng tiêu dùng trên thế giới đặc biệt chú trọng về vấn đề VSATTP. Vì vậy, việc hình thành các HTX điều sạch ở Bình Phước sẽ góp phần giúp ngành điều quản lý tốt nhất chất lượng sản phẩm ngay từ khâu giống, đến các nhà máy chế biến. Đây là yếu tố giúp tăng giá trị cho sản phẩm, tăng thu nhập cho người dân trồng điều ở Bình Phước và giúp ngành điều Việt Nam xây dựng vùng nguyên liệu bền vững.
Theo ông Trần Văn Phụng - Chủ tịch liên minh HTX Bình Phước, tỉnh có nhiều điều kiện thuận lợi để xây dựng các HTX kiểu mới để phát huy tiềm năng nông nghiệp của vùng. Vì vậy, thời gian tới, Liên minh HTX tỉnh sẽ tiến hành hỗ trợ các hộ sản xuất trên địa bàn thành lập các HTX kiểu mới, đặc biệt là HTX điều sạch. Các HTX sẽ được nhận nhiều ưu đãi về vốn, hỗ trợ chuyển giao công nghệ, KH-KT và đặc biệt là việc thuê đất để mở rộng hoạt động sản xuất.
Nguyễn Hiếu
