Quyết định 1980/QĐ-TTg ngày 17/10/2016 của Thủ tướng Chính phủ quy định, xã đạt nông thôn mới (NTM) giai đoạn 2016 - 2020 phải bảo đảm tiêu chí 7: có chợ dân sinh hoặc nơi trao đổi hàng hóa theo quy hoạch cấp tỉnh.
Tiêu chí chợ nông thôn mới
Rà soát theo Quyết định số 4800 của Bộ Công Thương hướng dẫn tiêu chí số 7 Bộ tiêu chí NTM mới, đến giữa năm 2017, ở các địa phương cả nước mới đầu tư khoảng 5.838 tỷ đồng xây dựng chợ.
Về tiến độ bảo đảm tiêu chí 7 chợ nông thôn, theo kế hoạch phấn đấu của Bộ Công Thương, đến hết năm 2017, cả nước phải có 4.707 xã (52,86%) đạt chuẩn, tăng 4,84% so với đầu năm 2017. Trong khi đó, đến giữa năm cả nước, có 4.276 xã (48,018%) đạt tiêu chí số 7, chỉ tăng lên 2,16% so với đầu năm 2017, còn tới 431 xã phải đạt chuẩn mới bảo đảm chỉ tiêu kế hoạch.
Một số tỉnh, thành phố có số xã đạt chuẩn tiêu chí số 7 đạt tỷ lệ cao so với tổng số xã trên địa bàn là: Tp.HCM 100%, Đà Nẵng 100%, Bắc Ninh 97,938%, Thừa Thiên Huế 99,038%...
Bộ Công Thương đánh giá việc xét công nhận tiêu chí số 7 theo Quyết định số 4800 của Bộ Công Thương đến nay đã được thực hiện ở một số tỉnh, thành phố nhưng vẫn còn khó khăn trong việc rà soát, tổng hợp dữ liệu báo cáo.
Trong hàng loạt rào cản phải kể đến công tác đầu tư xây dựng chợ NTM triển khai thực hiện chậm do hiệu quả đầu tư thấp, khả năng huy động sức dân đóng góp rất hạn chế, ngân sách địa phương không có nguồn kinh phí để hỗ trợ đầu tư xây dựng chợ.
Công tác quản lý chợ, nhất là vấn nạn chợ cóc, chợ tạm tràn lan đã làm ảnh hưởng, cản trở đến quá trình chuyển đổi hình thức quản lý kinh doanh, khai thác chợ. Công tác giải tỏa tụ điểm kinh doanh tự phát trên địa bàn chưa đạt yêu cầu đề ra, việc tái lấn chiếm sau khi giải tỏa vẫn còn xảy ra.
Hơn nữa, một số địa phương không có quỹ đất công, khi xây dựng chợ phải thực hiện giải phóng mặt bằng nhưng việc giải tỏa, di dời các hộ dân rất khó khăn, phức tạp...
|
Vấn nạn chợ cóc, chợ tạm làm nản lòng nhiều DN, HTX bỏ vốn đầu tư xây dựng và quản lý chợ
Những bất cập
Ở góc nhìn thuần túy về đầu tư xây dựng chợ, Hiệp hội Chợ Việt Nam cho biết, Nghị định 02 ngày 14/1/2003 của Chính phủ về đầu tư quản lý phát triển chợ đã khuyến khích DN, HTX góp vốn đầu tư cùng Nhà nước xây dựng các loại chợ. Mô hình theo Nghị định 02 là DN, HTX tiếp nhận, đầu tư xây dựng và quản lý khai thác chợ nhằm hỗ trợ giảm bớt gánh nặng ngân sách.
Tuy nhiên, theo bà Ngô Thị Hương, Nghị định 02 thực hiện qua 14 năm, đến nay trong số hơn 8.900 chợ trên địa bàn cả nước, DN, HTX đã và đang quản lý khoảng 900 chợ, còn lại khoảng 8.000 chợ vẫn chưa được đầu tư nâng cấp hoặc thay thế. Tỷ lệ được đầu tư xây mới và chuyển đổi mô hình theo tinh thần của Nghị định 02 sau 14 năm mới đạt 10,2%.
Bà Hương cho rằng nguyên nhân của sự chậm trễ đến từ 2 phía, do chính sách nhà nước và và hạn chế của các DN, HTX khi quyết định đầu tư vào chợ.
Cụ thể, về chính sách hỗ trợ DN, HTX còn những biểu hiện ban phát, chưa thực chất vì cộng đồng và an sinh xã hội dẫn đến một số đơn vị chán nản với địa phương này và tâm huyết với địa phương kia.
Hạn chế về phía các DN, HTX chợ đó là sự thiếu và yếu kém về nguồn nhân lực trong quản lý, vận hành (Ban quản lý chợ). Đây cũng là nguyên nhân dẫn đến những khúc mắc, sự cố hàng ngày xảy ra tại chợ. Sự phối hợp đồng bộ, quyết liệt của các cơ quan quản lý tại địa phương nơi có chợ với ban quản lý chợ do DN, HTX chợ trực tiếp quản lý còn thiếu chặt chẽ.
Nhiều đơn vị lợi dụng vào chính sách và chủ trương của việc xã hội hóa trong đầu tư xây dựng chợ để thâu tóm và đầu tư sai với mục đích mà những chợ truyền thống với lối sống văn hóa đã đi vào lối mòn của người dân cũng là nguyên nhân phản ứng của rất nhiều hộ tiểu thương kinh doanh tại các chợ tại nhiều địa phương.
Để việc thực hiện tiêu chí số 7 chợ nông thôn, chợ dân sinh đạt hiệu quả cao nhất, Bộ Công Thương kiến nghị UBND các tỉnh, thành phố tăng cường chỉ đạo địa phương thường xuyên rà soát, tổng hợp báo cáo kết quả thực hiện các tiêu chí trong chương trình, những khó khăn vướng mắc về sở, ban, ngành liên quan. Trên cơ sở đó, điều chỉnh kịp thời các văn bản chỉ đạo, tháo gỡ khó khăn cho cơ sở trong quá trình thực hiện xây dựng NTM.
Lưu Đoàn
