Tại xã vùng cao Tìa Dình, những năm gần đây, người dân đã mạnh dạn chuyển đổi từ cây ngô, sắn, lúa nương sang trồng bí xanh, mang lại hiệu quả kinh tế cao.
Sản phẩm chủ lực
Trước đây, người dân Tìa Dình chủ yếu trồng bí xanh tự phát, manh mún, phục vụ nhu cầu gia đình nên năng suất và sản lượng thấp, giá trị kinh tế chưa cao.
Từ năm 2018 trở lại đây, thực hiện Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP), xã Tìa Dình chú trọng phát triển, mở rộng diện tích trồng bí xanh theo hướng hàng hóa. Đây cũng là một trong 4 sản phẩm được huyện Ðiện Biên Ðông lựa chọn, xác định là sản phẩm chủ lực để đầu tư và phát triển.
Giờ đây, cây bí xanh được trồng khắp nơi trên các nương, sườn đồi ở các thôn, bản của xã Tìa Dình thay cho cây sắn, ngô, lúa nương. Hiện, toàn xã có khoảng 100 ha diện tích đất trồng bí với trên 100 hộ dân tham gia, chủ yếu là bà con dân tộc Mông. Cây bí xanh bò lan tự nhiên dưới mặt đất không cần bắc giàn hay trồng thành hàng thành lối.
 |
|
Bí xanh Tìa Dình là một trong 4 sản phẩm được huyện Ðiện Biên Ðông lựa chọn, xác định là sản phẩm chủ lực để đầu tư và phát triển. |
Nếu so sánh với các loại cây trồng khác như ngô, lúa nương, sắn…trên cùng một đơn vị diện tích thì bí xanh mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn từ 2 - 3 lần. Giống bí xanh Tìa Dình là loại bí ruột đặc, quả chắc và ăn rất thơm, dễ bảo quản, phù hợp với việc vận chuyển đi xa. Đây cũng là yếu tố thuận lợi trong khâu vận chuyển, bảo quản sản phẩm phân phối đi các tỉnh.
Tuy nhiên, với người dân vùng cao thì tập quán canh tác là một trong những hạn chế lớn. Bà con đã quen lối canh tác truyền thống, trồng trên nương xen lẫn lúa mà chưa biết áp dụng kỹ thuật, sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP; chưa quen với hình thức liên kết theo chuỗi khép kín từ khâu sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm. Vì vậy, khâu tiêu thụ sản phẩm bí xanh Tìa Dình vẫn gặp nhiều khó khăn, chủ yếu là do bà con tự sản xuất và tiêu thụ.
Xây dựng liên kết chuỗi thông qua HTX
Để phát triển sản phẩm bí xanh và đặc biệt là hỗ trợ đầu ra cho người dân, với sự giúp đỡ của Liên minh HTX tỉnh, chính quyền địa phương đã tạo điều kiện thành lập HTX nông nghiệp CCO Ðiện Biên Ðông.
HTX đứng ra xây dựng liên kết chuỗi với sự tham gia của hơn 60 hộ dân để phát triển diện tích trồng bí xanh. Đồng thời, tập trung hướng dẫn bà con sản xuất theo hướng hàng hóa chất lượng cao áp dụng các tiêu chí của sản phẩm OCOP.
Đến nay, HTX đã liên kết với người dân ở các xã, đào tạo về kỹ thuật sản xuất bí hàng hóa nhằm nâng cao chất lượng nông sản, đưa sản phẩm trở thành sản phẩm hàng hóa chất lượng cao. Bên cạnh đó còn đẩy mạnh tuyên truyền, vận động bà con dân tộc thiểu số đầu tư chăm sóc, mở rộng diện tích trồng và quan tâm đến các khâu từ thu hoạch, bảo quản nhằm giúp sản phẩm đảm bảo chất lượng khi đưa ra thị trường tiêu thụ.
Theo đó, sau khi thu hoạch, các hộ gia đình bán trực tiếp tại vườn cho HTX với giá tương đối ổn định từ 8.000 - 10.000 đồng/kg.
Gia đình anh Anh Giàng A Xìa, bản Chua Ta A, xã Tìa Dình có hơn 1.000 m2 đất nương trồng bí được chuyển đổi từ đất trồng cây ngô.
Sau khi thu hoạch, gia đình anh Xìa bán trực tiếp tại vườn cho HTX với giá từ 8.000-10.000 đồng/kg. Với hơn 1.000m2, gia đình anh Xìa thu về gần 10 triệu đồng mỗi vụ. So với cây sắn, cây ngô thì cây bí xanh mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn nhiều.
“Trồng bí rất dễ chăm sóc, chỉ phải làm cỏ một lần lúc bắt đầu xuống giống, sau đó cứ để cây bí tự bò lan trên đất, không cần bắc giàn cho bí leo, cây nào sống thì đều cho quả. Đến vụ chín thì cả gia đình tôi đi thu hoạch, quả nào già thì thu trước. Người dân Tìa Dình nhận thấy trồng bí hiệu quả kinh tế hơn trồng cây ngô hay lúa nương”, anh Xìa nói.
Mở rộng mô hình HTX
Cũng tại Tìa Dình, HTX thương mại dịch vụ Tìa Dình được thành lập nhằm hỗ trợ người dân bao tiêu sản phẩm bí xanh.
Ông Giàng A Sử, Giám đốc HTX cho biết, HTX đã cùng chính quyền địa phương đẩy mạnh tuyên truyền, vận động các thành viên và người dân đầu tư chăm sóc, mở rộng diện tích trồng và quan tâm đến các khâu từ thu hoạch, bảo quản sao cho đảm bảo giữ được chất lượng cao khi đưa ra thị trường tiêu thụ.
Đặc biệt, HTX đã tăng cường liên hệ với các đơn vị, doanh nghiệp để tìm đầu ra tiêu thụ ổn định cho sản phẩm bí xanh. HTX đảm bảo bao tiêu sản phẩm cho bà con nhân dân để góp phần phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo.
Ngoài ra, HTX còn phối hợp với Liên minh HTX tỉnh hỗ trợ bà con về kỹ thuật trồng trọt, thu hoạch, bảo quản để đảm bảo chất lượng, hướng tới nông nghiệp sạch phát triển bền vững, lâu dài.
 |
|
Thành viên các HTX được hướng dẫn trồng bí xanh theo tiêu chuẩn VietGAP. |
Cùng phát triển giống bí xanh đặc trưng của địa phương hiện nay còn có HTX Hoa Ban (xã Thanh Yên, huyện Điện Biên). Ngoài hướng dẫn các thành viên sản xuất bí theo tiêu chuẩn VietGAP, HTX còn đứng ra bao tiêu toàn bộ sản phẩm. Trong mối liên kết này, HTX chịu trách nhiệm đóng gói, dán tem theo đúng yêu cầu của đơn vị ký hợp đồng. Trung bình mỗi năm, HTX Hoa Ban cung cấp cho các siêu thị 10 tấn bí.
Điều đáng nói là từ khi bà con tham gia các HTX, tình trạng bí đầu ra đã được giải quyết. Hơn nữa, khi tham gia các HTX và bảo đảm quy trình sản xuất chính là điều kiện vững chắc để sản phẩm có thể đạt các tiêu chí trong chương trình OCOP.
Được biết, năm 2021, sản phẩm bí xanh Tìa Dình đã được công nhận là sản phẩm OCOP 3 sao. Cây bí xanh trở thành cây trồng chủ lực giúp người dân Tìa Dình xóa đói, giảm nghèo.
Đặc biệt, các HTX còn liên kết với hệ thống siêu thị Vinmart (Hà Nội) và hệ thống siêu thị Hoa Ba (TP Điện Biên Phủ) đưa sản phẩm vào siêu thị. Các doanh nghiệp đã về tận nơi khảo sát tình hình, đánh giá chất lượng, nguồn cung và ký hợp đồng dài hạn với HTX.
Từ hoạt động hiệu quả của các HTX, huyện Điện Biên Đông đang tích cực hỗ trợ các HTX này mở rộng diện tích. Đồng thời hỗ trợ hoàn thiện các khâu từ sản xuất đến tiêu thụ, chế biến để gia tăng giá trị sản phẩm.
Thống kê mới nhất, trên địa bàn tỉnh có 445 tổ hợp tác đang hoạt động; 346 HTX, trong đó có 258 HTX đang hoạt động, chủ yếu là HTX quy mô nhỏ và siêu nhỏ. Năm 2024, toàn tỉnh thành lập mới 22 tổ hợp tác, 33 HTX (vượt 50% so với mục tiêu kế hoạch năm). Đối với các HTX đang hoạt động, doanh thu bình quân của 1 HTX ước đạt 2,08 tỷ đồng, lợi nhuận bình quân 1 HTX ước đạt 195 triệu đồng, thu nhập bình quân của thành viên và người lao động thường xuyên ước đạt 60 triệu đồng/người/năm.
Phát huy vai trò, năm qua Liên minh HTX tỉnh đã tích cực triển khai các hoạt động tuyên truyền, phổ biến chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước về phát triển kinh tế tập thể, HTX; các chính sách hỗ trợ liên quan. Liên minh HTX chủ động, kịp thời trong hoạt động tư vấn, hướng dẫn HTX thành viên tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ. Đến nay, có 16 HTX, tổ hợp tác đang vay vốn từ các nguồn quỹ thông qua Liên minh HTX, với tổng dư nợ gần 3,5 tỷ đồng…
Đại diện Liên minh HTX tỉnh Điện Biên cho biết: “Tại các vùng nông thôn, HTX có vai trò rất lớn trong việc giải quyết việc làm, tăng tỷ lệ lao động có việc làm thường xuyên cho các địa phương. Các HTX cũng đã phát huy được hiệu quả hoạt động gắn với sản phẩm đặc trưng của địa phương. Ðồng thời thay đổi tư duy, cách làm của bà con, đưa tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất; tăng cường liên doanh, liên kết để mang lại hiệu quả kinh tế cho thành viên. Từ đó, góp phần thay đổi đời sống của người dân tại nhiều xã, bản”.
Giang Nguyễn
