Chuối là một trong những cây trồng chủ lực và đem lại thu nhập cho người dân Yên Châu, nhất là các sản phẩm từ chuối như rượu chuối, chuối sấy khô hay chuối sấy dẻo.
 |
|
Đặc sản chuối Yên Châu |
Phù hợp với khí hậu, thổ nhưỡng, những năm qua, cây chuối đã trở thành một trong những cây ăn quả chủ lực, mang lại nguồn thu nhập chính cho hàng ngàn hộ dân trên địa bàn huyện Yên Châu. Đến nay, toàn huyện có trên 514 ha chuối (25 ha được cấp giấy chứng nhận VietGAP), trong đó diện tích cho sản phẩm là 387 ha với sản lượng mỗi năm đạt khoảng 6.175 tấn (120 tấn thuộc chuỗi sản xuất quả an toàn đạt tiêu chuẩn xuất khẩu vào các thị trường) được trồng tập trung tại các xã: Chiềng Đông, Sặp Vạt, Chiềng Hặc, Tú Nang. Đa phần chuối trồng chủ yếu tại Yên Châu là giống chuối tây, ban đầu được bà con trồng để lấy quả ăn, sau dần trở thành thứ hàng hóa đặc sản được nhiều người biết đến bởi độ ngọt và vị thơm ngon đặc trưng.
Hiện, sản phẩm chuối Yên Châu cung ứng ra thị trường gồm 4 loại sản phẩm chính là: quả chuối tươi, chuối sấy dẻo, chuối sấy giòn và rượu chuối, trong đó sản phẩm chuối tiêu thụ trên thị trường chủ yếu là quả chuối tươi, thường được bán cho các thương lái và xuất đi Trung Quốc. Còn lại, sản phẩm chuối sấy dẻo, chuối sấy giòn và rượu chuối được sản xuất và phân phối tại Công ty cổ phần rượu Việt - Pháp. Tuy nhiên, sản lượng thu mua qua công ty này chỉ chiếm 10% tổng sản lượng chuối của huyện với khoảng 360 tấn quả/năm.
Trước đây, trong khâu tiêu thụ sản phẩm, quả chuối tươi Yên Châu vẫn chưa có bao bì hay tem nhãn nào thể hiện được nguồn gốc xuất xứ; các thương lái thường thu mua theo từng đợt, giá cả không ổn định. Đối với sản phẩm chuối sấy dẻo, chuối sấy giòn và rượu chuối đang được Công ty cổ phần rượu Việt - Pháp sử dụng với tên nhãn hiệu là “Chuối sấy dẻo Yên Châu” và “Rượu chuối hột - Đặc sản của đất Yên Châu, Sơn La”. Tuy nhiên, các sản phẩm này chưa được đăng ký bảo hộ, nhãn hiệu thiết kế đơn giản, chưa có hệ thống nhận diện trên thị trường; người tiêu dùng thiếu thông tin về nguồn gốc xuất xứ, tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm. Điều này, ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả sản xuất, kinh doanh của các cơ sở sản xuất và danh tiếng đặc sản của địa phương.
Nhằm tạo điều kiện cho sản phẩm chuối Yên Châu khẳng định chỗ đứng trên thị trường, từ năm 2017, huyện Yên Châu đã phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ, Công ty nghiên cứu tư vấn chuyển giao công nghệ và đầu tư CONCENTI đẩy mạnh xây dựng thương hiệu, tổ chức nhiều hội thảo đánh giá cảm quan sản phẩm quả chuối và góp ý, thống nhất về logo, bản đồ khu vực địa lý, bộ tiêu chí chứng nhận nhãn hiệu chuối Yên Châu, góp phần hoàn thiện các tiêu chí để xây dựng chỉ dẫn địa lý đối với sản phẩm chuối. Đây là một bước đệm cho cây chuối nơi đây ngày càng phát triển và để người tiêu dùng biết đến.
Bên cạnh đó, quy hoạch mở rộng diện tích chuối tại các xã dọc quốc lộ 6, khuyến khích các hộ dân tận dụng địa hình có độ dốc lớn, đất cằn cỗi để trồng chuối; thí điểm triển khai mô hình trồng chuối cấy mô tại xã Sặp Vạt với diện tích 4 ha, bước đầu cây chuối sinh trưởng và phát triển tốt, cho thu nhập ổn định, nhiều hộ dân thu nhập từ 50-100 triệu đồng/năm.
 |
|
Người dân xã Chiềng Hặc chuẩn bị xuất bán chuối ra thị trường. |
Gia đình anh Quàng Văn Dương ở xã Sặp Vạt, có vườn chuối 1ha và hơn 10 năm nay, gia đình anh gắn bó với cây chuối tây cho giá trị kinh tế cao, lại không mất nhiều công chăm sóc. Vài năm gần đây, trừ các khoản chi phí sản xuất, gia đình anh cũng thu được mấy chục triệu đồng.
Anh Quàng Văn Dương chia sẻ, kinh tế của gia đình từ khi trồng chuối rất ổn định và vui mừng khi nhiều người biết đến sản phẩm chuối Yên Châu.
Hiện nay, huyện Yên Châu đang đẩy mạnh việc quảng bá giới thiệu sản phẩm, đồng thời xây dựng mô hình liên kết giữa các hợp tác xã và doanh nghiệp, qua đó góp phần ổn định thị trường, đầu ra cho sản phẩm chuối.
Đặc biệt, triển khai chương trình mỗi xã một sản phẩm, huyện Yên Châu đã chỉ đạo các xã, thị trấn căn cứ vào thế mạnh của địa phương xây dựng sản phẩm đặc trưng đảm bảo các tiêu chí lợi thế về nguồn gốc và sản phẩm có tính bền vững.
Trên cơ sở đó, huyện Yên Châu đã có hơn 30 sản phẩm đặc trưng; trong đó chuối sấy giòn là một trong những sản phẩm được lựa chọn làm điểm trong chương trình mỗi xã một sản phẩm cấp tỉnh.
Là một trong những cơ sở sản xuất sản phẩm chuối sấy giòn tham gia chương trình mỗi xã một sản phẩm, ông Nguyễn Xuân Chiến ở tiểu khu 6, thị trấn Yên Châu chia sẻ, ban đầu chủ yếu sản phẩm chuối được bán ở địa phương, quy mô sản xuất nhỏ lẻ. Sau khi “Chuối Yên Châu” được công nhận nhãn hiệu chứng nhận đã tạo bước đột phá, giúp nhiều khách hàng biết đến sản phẩm chuối của địa phương, từ đó giá bán sản phẩm tăng lên.
Hiện nay, gia đình ông đang tập trung liên kết với các hộ để xây dựng quy trình trồng chuối theo tiêu chuẩn VietGAP. Cùng với đó, gia đình ông đẩy mạnh đầu tư mua sắm các trang thiết bị hiện đại, áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất nhằm nâng cao thu nhập, xây dựng sản phẩm chuối sấy giòn đến với đông đảo người tiêu dùng, góp phần bảo vệ môi trường.
Ông Nguyễn Văn Điện, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Yên Châu cho biết, trong thời gian tới, huyện sẽ xúc tiến quảng bá thương hiệu các sản phẩm của địa phương và hỗ trợ người dân về bao bì, tem nhãn để truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Từ đó, người dân có điều kiện tiếp cận với thị trường, trách nhiệm với sản phẩm và cung cấp ra thị trường những sản phẩm tốt nhất.
Cùng với xoài, giờ đây cây chuối trên mảnh đất Yên Châu đang mang lại giá trị kinh tế, giúp nâng cao thu nhập cho người dân và góp phần phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Nhật Nam
