Theo tổng hợp của xã Xuân Vân, thôn Vân Giang hiện có 100 hộ làm nghề sản xuất bún và đậu phụ, trong đó, gần 60 hộ làm đậu phụ, còn lại là làm bún. Nghề này đã giúp hàng trăm lao động trong thôn có nghề, với thu nhập trung bình 17 - 25 triệu đồng/người/năm.
Đưa máy móc thay thế con người
Trước đây, nghề sản xuất bún, đậu ở Vân Giang chủ yếu sử dụng các dụng cụ thủ công, như cối xay gạo bằng tay, khuôn vải và nồi nước sôi làm chín sợi bún nên sản lượng không cao, thu nhập của người lao động thấp.
Những năm gần đây, nhờ đưa máy móc vào sản xuất mà chất lượng và sản lượng bún, đậu do người dân Vân Giang làm ra không ngừng được nâng lên, giúp giảm sức lao động cho người làm nghề, bảo đảm VSATTP, giảm thiểu ô nhiễm môi trường và giúp doanh thu hàng năm tăng lên hàng tỷ đồng. Sản phẩm bún, đậu nơi đây đã khẳng định được chất lượng và được nhiều người tiêu dùng lựa chọn.
![]() |
Người dân đã đưa máy móc vào sản xuất bún, đậu
Ông Nguyễn Ích Thắng - một trong những chủ hộ làm bún lâu năm trong thôn, cho biết: “Khi còn làm bằng dụng cụ thủ công, trung bình cơ sở sản xuất của gia đình với 6 lao động, 1 ngày làm được khoảng 40 - 50kg bún. Đầu năm 2014, sau khi đưa máy móc vào sản xuất bún đã cho thấy hiệu quả rõ rệt, sản lượng đạt 1,5 - 2 tạ bún/ngày, trong khi chỉ cần 2 lao động chính và 1 thợ phụ đi giao hàng”.
Bên cạnh đó, nghề sản xuất đậu phụ cũng phát triển không kém. Những ngày tháng 6, tháng 7, hoạt động sản xuất đậu phụ được đánh giá là bán chạy nhất trong năm. Mùa nắng nóng, đậu phụ Vân Giang bán tốt hơn 30 - 40%. Trung bình mỗi ngày, mỗi gia đình xuất ra thị trường 50 - 100 kg đậu phụ.
Kết hợp chăn nuôi
Hiện nay, sản phẩm bún và đậu của thôn Vân Giang được tiêu thụ rộng khắp trên địa bàn huyện Hàm Yên và mở rộng sang Chiêm Hóa, Lâm Bình… Nhờ đưa máy móc vào sản xuất, không chỉ giúp năng suất tăng cao mà còn giúp thu nhập người dân được cải thiện. Tính trung bình, mỗi lao động ở làng nghề có thu nhập từ 80.000 - 100.000 đồng/ngày, với hộ làm nhiều, thu nhập có thể đạt từ 100.000 - 150.000 đồng/người/ngày.
Nghề làm đậu phụ còn tạo ra một khoản lợi nhuận từ sản phẩm phụ (bã đậu) để chăn nuôi gia súc. Ở đây, hầu hết các hộ làm đậu đều kết hợp chăn nuôi lợn, hộ làm ít cũng nuôi 5 - 10 con lợn, hộ làm nhiều nuôi 30 - 50 con. Khi lợn bán được giá, nhiều gia đình ở Vân Giang đã có thu nhập hàng trăm triệu đồng đến cả tỷ đồng từ nghề làm đậu phụ kết hợp chăn nuôi lợn.
Cùng với đó, chất thải trong chăn nuôi được người dân sử dụng làm nguyên liệu cho hầm khí biogas, tạo ra nguồn nhiên liệu phục vụ việc sản xuất bún, đậu. Việc áp dụng quá trình khép kín trong sản xuất vừa giảm thiểu ô nhiễm môi trường, vừa tận dụng hết các nguyên liệu trong sản xuất.
Bên cạnh những thuận lợi về phát triển kinh tế, ông Nguyễn Duy Hậu - Trưởng thôn Vân Giang, cũng cho biết, hiện người dân sản xuất bún đậu tại địa phương cũng gặp một số khó khăn, bởi năm nay, giá thịt lợn giảm so với những năm trước nên thu nhập từ chăn nuôi của người dân bị ảnh hưởng, cùng với đó, vào những giờ cao điểm, nguồn điện tại địa phương bị quá tải nên cũng ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất và sinh hoạt của người dân.
Trước vấn đề này, ông Nguyễn Văn Việt - Phó Chủ tịch UBND xã Xuân Vân, cho biết xã đang kiến nghị lên huyện, xin đầu tư một trạm biến áp để bảo đảm sản xuất bún, đậu và sinh hoạt cho người dân trong thời gian ngắn nhất có thể.
Ông Việt cũng cho biết, 3 năm trở lại đây, mỗi năm, hoạt động sản xuất bún, đậu ở thôn Vân Giang đều đạt doanh thu khá tốt. Trong thời điểm các làng nghề phải đối mặt với khó khăn, nhiều làng nghề truyền thống có nguy cơ bị mai một thì làng nghề làm bún, đậu Vân Giang đã tìm được hướng đi riêng. Vì vậy, thời gian tới, UBND xã xác định sẽ tạo mọi điều kiện để xây dựng, phát triển nghề truyền thống làm bún, đậu ở Vân Giang.
Như Yến