Thời gian gần đây, khi nhắc đến việc cải thiện sinh kế cho phụ nữ dân tộc thiểu số (phần lớn là dân tộc Pa Kô, Vân Kiều) ở xã biên giới A Bung không thể không nhắc đến vai trò của Tổ hợp tác Dệt thổ cẩm A Bung.
“Trụ đỡ” từ tổ hợp tác
Tổ hợp tác này được thành lập cách đây 2 năm, đang mở ra hướng đi mới cho nhiều chị em tham gia. Tổ hợp tác nhận được sự quan tâm hỗ trợ từ chính quyền địa phương và một tổ chức phát triển nhân đạo quốc tế trong việc đầu tư trang thiết bị máy may, khung dệt và nguyên liệu ban đầu cho tổ hợp tác, đào tạo nghề cho nữ thanh niên học nghề cũng như quảng bá, tiếp thị sản phẩm.
 |
|
Tổ hợp tác Dệt thổ cẩm A Bung đang mở ra hướng đi mới cho nhiều phụ nữ dân tộc thiểu số ở địa phương. |
Ngoài ra, tổ hợp tác còn nhận được sự hỗ trợ đào tạo ở các khâu tiếp thị quảng bá, tiếp tục nâng cao chất lượng sản phẩm dệt thổ cẩm, hỗ trợ kỹ thuật may cho tổ hợp tác để hoàn thiện các công đoạn từ dệt đến thành phẩm. Qua đó, tăng giá trị cho sản phẩm truyền thống này để đa dạng hóa đối tượng khách hàng.
Nhờ đó, hiện nay Tổ hợp tác Dệt thổ cẩm A Bung không chỉ sản xuất các sản phẩm truyền thống phục vụ đồng bào Pa Kô mà đã mở rộng ra sản xuất trang phục truyền thống của đồng bào Vân Kiều, tạo thêm việc làm cho nhiều chị em phụ nữ dân tộc thiểu số tại địa phương.
Chị Hồ Thị Nga, dân tộc Pa Kô, thành viên tổ hợp tác, chia sẻ: “Tôi và các chị em rất vui khi được tham gia tổ hợp tác vì vừa có việc làm, tăng thu nhập cho gia đình, vừa góp phần giữ gìn và phát triển nghề truyền thống. Chúng tôi sẽ học hỏi, nâng cao trình độ tay nghề và đào tạo lại nghề cho thế hệ trẻ trong và ngoài xã để nghề truyền thống của cha ông không bị mai một”.
Còn theo tâm sự của một thành viên khác là chị Hồ Thị Dục, dân tộc Vân Kiều: "Trước đây, tôi không có việc làm ổn định, gia đình thuộc hộ nghèo. Sau khi được tham gia Tổ hợp tác Dệt thổ cẩm A Bung, tôi được khuyến khích, hướng dẫn và trở thành một trong những thợ may chính của tổ hợp tác. Nhờ đó có thu nhập ổn định. Bên cạnh đó, tôi còn chăn nuôi, trồng trọt để phát triển kinh tế gia đình".
Bình quân mỗi tấm vải thổ cẩm được thợ lành nghề của tổ hợp tác này dệt hoàn thành trong 3-5 ngày, bán ra thị trường khoảng 400-600 ngàn đồng/tấm, trừ chi phí còn thu nhập 100-150 ngàn đồng/ngày. Với các loại thổ cẩm phức tạp, tinh xảo hơn có thể hoàn thành thời gian từ 5-10 ngày/tấm, giá cả bán ra tùy theo độ khó của tấm vải…
Thay đổi tư duy, năng động sản xuất
Bên cạnh nghề dệt, Tổ hợp tác Dệt thổ cẩm A Bung còn chú trọng việc đào tạo cắt, may các sản phẩm bằng máy cho các thành viên nhằm giúp chị em phụ nữ dễ dàng phục vụ tốt các nhu cầu khác nhau của khách hàng.
 |
|
Tham gia vào tổ hợp tác dệt thổ cẩm giúp phụ nữ ở xã A Bung có thêm thu nhập ổn định. |
Sau khi được hỗ trợ tham gia lớp tập huấn nâng cao nghề dệt thổ cẩm hồi năm 2024, đến nay các thành viên Tổ hợp tác Dệt thổ cẩm A Bung đã có đủ khả năng dệt và may các sản phẩm với hoa văn và họa tiết tinh xảo như: áo ghi lê, cà vạt, áo dài, váy, túi xách, mũ, ví... cho cả 54 dân tộc anh em, chứ không chỉ gói gọn trong đồng bào dân tộc Pa Kô như trước. Thu nhập của chị em phụ nữ làm nghề dệt thổ cẩm ở trong xã cũng được cải thiện đáng kể.
Có thể đây là tín hiệu vui và niềm tự hào của nghề dệt thổ cẩm A Bung. Bởi lẽ nghề dệt thổ cẩm ở A Bung trước đây từng gặp không ít khó khăn. Do không có đầu mối liên kết như kinh tế hợp tác, trong khi phong tục tập quán nên chị em chỉ dệt tại nhà là chủ yếu, rất khó dệt tập trung. Hơn nữa, nhu cầu sử dụng loại vải thổ cẩm chưa rộng rãi nên sản phẩm được dệt may ít, thu nhập không đều, không ổn định nên nhiều phụ nữ trong xã không mấy mặn mà và gắn bó với nghề.
Còn hiện nay, từ khi hình thành mô hình kinh tế tập thể như Tổ hợp tác Dệt thổ cẩm A Bung đã giúp phụ nữ dân tộc thiểu số ở địa phương thay đổi tư duy, năng động, sáng tạo hơn trong sản xuất, từ đó góp phần giải quyết việc làm, tăng thu nhập, nâng cao quyền năng kinh tế.
Có được thành quả như vậy không thể không nhắc đến vai trò của nghệ nhân Hồ Văn Hồi - một người dân tộc Pa Kô đã cất công truyền dạy nghề dệt thổ cẩm cho chị em phụ nữ xã A Bung.
Ông Hồi cho biết trước đây, các chị em phụ nữ Pa Kô xã A Bung học nghề dệt thổ cẩm bằng khung dệt nằm ngang, hiệu quả thấp, chỉ dệt được một số mẫu đơn giản. Vì thế, khi họ được đào tạo nghề trên khung dệt đứng đã giúp sản xuất nhanh hơn, đa dạng được các sản phẩm dệt hơn, họa tiết, hoa văn cũng phong phú hơn, có thể đáp ứng được nhu cầu của nhiều đối tượng sử dụng.
“Bên cạnh nghề dệt, việc đào tạo cắt, may các sản phẩm bằng máy cho các thành viên Tổ hợp tác Dệt thổ cẩm A Bung giúp chị em phụ nữ dễ dàng phục vụ tốt các nhu cầu khác nhau của khách hàng”, ông Hồi chia sẻ.
Để sản phẩm dệt thổ cẩm của tổ hợp tác ngày càng được nhiều người biết đến, có được đầu ra ổn định thì việc quảng bá là rất quan trọng. Đây cũng chính mối quan tâm, định hướng của Liên minh HTX Việt Nam và những hoạt động cụ thể của Liên minh HTX tỉnh Quảng Trị nhằm giúp cho các HTX, tổ hợp tác nói chung, Tổ hợp tác Dệt thổ cẩm A Bung nói riêng đẩy mạnh tuyên truyền, quảng bá sản phẩm dệt thổ cẩm trên các nền tảng mạng xã hội, các sàn thương mại điện tử... để giới thiệu sản phẩm đến người tiêu dùng.
Gắn với chuỗi giá trị
Hơn thế nữa, việc hỗ trợ từ Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh thông qua việc tổ chức các lớp tập huấn phát triển nghề dệt thổ cẩm cũng sẽ giúp các HTX, tổ hợp tác đa dạng hóa các loại mẫu mã, sản phẩm hàng hóa may mặc từ trang phục, đồ trang trí, đồ dùng làm bằng sản phẩm dệt thổ cẩm phục vụ nhu cầu của khách hàng, góp phần đưa sản phẩm dệt thổ cẩm vươn xa trên thị trường.
 |
|
Việc phát triển nghề dệt thổ cẩm gắn với chuỗi giá trị sẽ giúp đồng bào dân tộc thiểu số ở A Bung vươn lên thoát nghèo bền vững. |
Và từ đó sẽ giúp nâng tầm tổ hợp tác lên thành HTX thông qua hướng dẫn, tư vấn quy trình, thủ tục, xây dựng hồ sơ thành lập HTX cũng như chính sách hỗ trợ của Nhà nước về phát triển kinh tế tập thể.
Hồi năm 2024, bộ sản phẩm dệt thổ cẩm A Bung của Tổ hợp tác dệt thổ cẩm A Bung cũng được huyện Đakrông đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP. Từ đó để thấy triển vọng, cơ hội để tổ hợp tác này phát triển và khai thác giá trị sản phẩm gắn với nét văn hóa truyền thống và điều kiện tự nhiên, góp phần chuyển đổi sản xuất theo hướng tăng quy mô gắn với chuỗi giá trị, nâng cao thu nhập cho đồng bào dân tộc thiểu số.
Theo lãnh đạo UBND huyện Đakrông, thời gian tới, huyện sẽ mở rộng mô hình tổ hợp tác dệt thổ cẩm trên địa bàn xã A Bung, đặc biệt là chú ý nhãn mác, bảo hộ sản phẩm. Để có bước đi vững chắc cho nghề truyền thống này, có thể sẽ thành lập HTX dệt thổ cẩm truyền thống.
Ngoài ra, chính quyền xã A Bung cũng tiếp tục khuyến khích việc các nghệ nhân tham gia truyền dạy nghề dệt thổ cẩm, tạo điều kiện cho thế hệ trẻ là người dân tộc thiểu số tham gia vào kinh tế hợp tác. Qua đó vừa giúp cải thiện sinh kế cho phụ nữ dân tộc thiểu số và vừa góp phần duy trì, phát triển nghề dệt truyền thống nói riêng và phát huy những giá trị văn hóa đặc sắc của người dân tộc Pa Kô, Vân Kiều nói chung ở địa phương.
Thanh Loan
