Bàn Mạch là làng nghề rèn truyền thống nhiều thế kỷ, được UBND tỉnh Vĩnh Phúc công nhận đạt tiêu chuẩn Làng nghề truyền thống năm 2006. Theo thống kê, mỗi năm làng nghề sản xuất hơn 200.000 sản phẩm các loại, thu hút hơn 1.000 lao động thường xuyên. Trong 2 năm trở lại đây, tổng thu nhập bình quân của làng nghề luôn đạt trên 100 tỷ đồng (chiếm hơn 70% tổng thu nhập toàn xã).
Hiện đại hóa, đi đầu về chất lượng
Ông Trần Văn Can - Trưởng thôn Bàn Mạch, cho biết: “Nói đến Bàn Mạch là nói đến con dao, cái liềm. Thôn có 3.800 nhân khẩu thì 90% tham gia làm nghề rèn và sống bằng nghề rèn. Hiện tại, cơ sở vật chất làng nghề ngày càng được mở rộng với 5 máy cán, 4 máy dập phôi và hàng trăm búa máy”.
Theo ông Can, sản phẩm rèn mang thương hiệu Bàn Mạch luôn mang trong mình bản sắc riêng, với chất lượng tuyệt đối, đang có thị trường rộng khắp các tỉnh trong Nam, ngoài Bắc và được xuất khẩu sang các nước Trung Quốc, Thái Lan, Lào, Campuchia…
Thị trường được mở rộng, các cơ sở sản xuất ngày càng ăn nên làm ra. Thu nhập bình quân của các xưởng rèn ổn định ở mức 40 - 60 triệu đồng/xưởng/năm. Với những xưởng đầu tư búa máy, máy cán, máy đập, đông công nhân làm việc, có thu nhập từ 100 - 150 triệu đồng/xưởng/năm là không hiếm.
“Nghề rèn không chỉ là nguồn thu nhập chính, giải quyết việc làm cho hơn 1.300 lao động trong xã, mà còn tạo việc làm thường xuyên cho từ 800 - 1.000 lao động các địa phương lân cận, với thu nhập bình quân từ 3 - 4 triệu đồng/người/tháng”, ông Can nhấn mạnh.
Nghệ nhân Trần Văn Long - một “cao nhân” rèn trong làng, chia sẻ: “Đây đang là đợt cao điểm của làng nghề, các bếp lò luôn đỏ lửa gần như 24/24 để kịp xong những đơn hàng Tết cuối cùng của năm. Nhưng vội thì vội, người thợ rèn vẫn phải giữ được cái chất của sản phẩm làng nghề. Thợ rèn Bàn Mạch chỉ cần lướt qua, nhìn cách con dao đổi màu theo ánh mặt trời là có thể phân biệt được có phải dao “xịn” của Bàn Mạch hay không”.
Đang đạt được những thành công lớn với nghề, nhưng ít ai biết đã có thời kỳ làng nghề lâm vào “khủng hoảng”. Các lò rèn tắt lịm, sản phẩm bị lấn át bởi các loại đồ dùng Trung Quốc, Thái Lan giá rẻ, đẹp mắt. Nhưng với nỗ lực không biết mệt mỏi của các thợ rèn, các sản phẩm Bàn Mạch nhanh chóng lấy lại “địa bàn”, khẳng định thương hiệu bằng chất lượng vượt trội.
|
Các xưởng rèn tại Bàn Mạch đang hối hả vào vụ Tết
Giữ vững kinh tế, giảm ô nhiễm
“Chất lượng của sản phẩm Bàn Mạch luôn ở mức tuyệt hảo, con dao, cái kéo nếu biết cách sử dụng thì có thể dùng cả đời người. Còn các loại dao, kéo của Trung Quốc, Thái Lan sang thì có mẫu mã đẹp, trắng tinh, giá rẻ hơn, nhưng chất lượng “hàng mã”, chỉ dùng một thời gian là cùn, không thể hoặc rất khó mài”, nghệ nhân Trần Văn Long tự hào nói.
Ông Nguyễn Ngọc Vụ - Phó Chủ tịch UBND xã Lý Nhân, cho biết: “Trước sức ép của thị trường, Bàn Mạch đã nhanh chóng thay đổi, áp dụng khoa học vào sản xuất, từng bước cơ khí hóa làng nghề để tăng năng suất, chất lượng và giảm giá thành. Làng nghề phát triển sản xuất tập trung quy mô lớn, chuyên môn hóa ngành nghề, gây dựng thương hiệu làng nghề”.
Vượt qua cơn bĩ cực của thời kỳ khủng hoảng, các sản phẩm rèn Bàn Mạch, với chất tượng tuyệt hảo, không chỉ lấy lại “địa bàn” trong nước, mà còn “lấn sân” sang các thị trường dụng cụ cơ khí các nước lân cận như Trung Quốc, Thái Lan, Lào, Campuchia…
Sự phát triển mạnh mẽ của làng nghề đóng góp đáng kể vào công cuộc xây dựng nông thôn mới của địa phương, đặc biệt là về tiêu chí thu nhập. Tuy nhiên, cũng đem lại nhiều thách thức, đòi hỏi chính quyền và người dân Bàn Mạch, cần nhanh chóng khắc phục.
Ô nhiễm môi trường trở thành vấn đề nan giải. Làng nghề được cơ khí hóa, khiến lượng chất thải ngày càng lớn gây ô nhiễm môi trường. Khói bụi, bụi sắt, bụi than, nước thải từ các xưởng rèn thải ra gây ô nhiễm không khí, đất, nước ngầm nghiêm trọng.
Đặc biệt, ô nhiễm tiếng ồn là nỗi ám ảnh của ngươi dân làng nghề. Các xưởng rèn nằm trong khu dân cư hoạt động ngày đêm, luôn trong tình trạng “inh tai” với tiếng búa máy, máy đập, máy cán, tiếng cưa cắt… “Dù lâu nay đã quen với tiếng leng keng của các lò rèn rồi, nhưng máy móc hoạt động ngày đêm đôi khi cũng ảnh hưởng đến đời sống của chúng tôi, đặc biệt là người già và trẻ nhỏ”, ông Vịnh - một người dân Bàn Mạch, chia sẻ.
Hiến Nguyễn
