Ngày 7/6, Đoàn giám sát của UBTV Quốc hội cùng đại diện lãnh đạo Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, các bộ, ngành liên quan đã có buổi làm việc với Liên minh HTX Việt Nam về quá trình thực thi cơ chế chính sách phát triển HTX, trọng tâm là chính sách phát triển HTX gắn với Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng NTM.
Chưa quan tâm tiêu chí 13
Theo báo cáo của Liên minh HTX Việt Nam, đến nay, hệ thống Liên minh HTX cả nước đã chủ động tham mưu, phối hợp với các cấp ngành về phát triển HTX gắn với xây dựng NTM, đặc biệt là cụ thể hóa tiêu chí 13 về hình thức tổ chức sản xuất. Nhờ vậy đến nay, cả nước đã xuất hiện nhiều mô hình HTX kiểu mới hoạt động hiệu quả, tạo niềm tin trong nhân dân và khẳng định vai trò quan trọng của kinh tế hợp tác, HTX trong xây dựng NTM.
“Mục đích NTM là nâng cao đời sống người dân, nên phải có HTX đi từ gốc sản xuất mới phù hợp quy luật. Nếu tiêu chí 13 về HTX thực hiện tốt sẽ kéo theo 5 - 6 tiêu chí khác, như thu nhập, việc làm, giảm nghèo, xây dựng hạ tầng, môi trường, chính trị - xã hội… Thực tế, các HTX kiểu mới giúp cho kinh tế hộ phát triển, từ đó, đóng góp tích cực phát triển kinh tế - xã hội địa phương”, ông Võ Kim Cự - Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam, nhấn mạnh.
Tuy nhiên, việc gắn HTX với xây dựng NTM còn nhiều tồn tại. Cụ thể như nhận thức các cấp ngành Trung ương đến cơ sở còn xem nhẹ HTX. Bởi thế, hành lang pháp lý HTX còn bó hẹp, không đi vào cuộc sống. Đến nay, Điều 6 của Luật HTX 2012 đề cập hàng loạt chính sách nhà nước ưu đãi HTX, nhưng không được triển khai… Hơn 3 năm qua, khu vực HTX cả nước với khoảng 20.062 HTX, 30 triệu lao động chỉ được hỗ trợ khoảng 1.000 tỷ đồng từ Trung ương đến địa phương...
Chủ tịch Võ Kim Cự nói: “Tôi rất băn khoăn căn bệnh hình thức trong NTM. Cần phải xem lại cả về nhận thức và chỉ đạo, thậm chí có những nơi cho “nợ” tiêu chí 13. Xã không có THT, HTX vẫn đạt chuẩn NTM nếu thì chắc chắn về sau sẽ “bỏ ngỏ” không ai quan tâm HTX. Nguy cơ người dân xã NTM vẫn nghèo. Cho nên, xây dựng NTM không quay trở lại cái gốc sản xuất ra của cải, xem nhẹ tiêu chí 13 là trụ cột HTX, dẫn đến phải xây dựng lại NTM thì sẽ mất niềm tin trong nhân dân...”.
Tại buổi giám sát, đại diện Bộ NN&PTNT - ông Lê Đức Thịnh - Phó Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác, đã bày tỏ quan điểm rất đồng tình với thực trạng HTX như Liên minh HTX đã nêu. Bộ NN&PTNT xác định HTX là trụ cột xây dựng NTM, không có HTX không thể tái cơ cấu nông nghiệp. Có thể nói, Luật HTX 2012 có tiến bộ, nhưng còn nhiều “sạn”. Ví như với 200 HTX mạnh của ngành nông nghiệp đều bị khó dễ bởi quy định 32% dịch vụ HTX ra ngoài thành viên...
![]() |
Ông Nguyễn Văn Giàu, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội phát biểu kết luận hội nghị
Sẽ có Nghị quyết Quốc hội
Bà Trương Thị Ngọc Ánh - Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, đã đánh giá cuộc giám sát HTX của UBTV Quốc hội rất kịp thời. HTX hiện phát triển chưa đúng tiềm năng chủ yếu do thực hiện Luật HTX còn nhiều vướng mắc, nhất là nhận thức chỉ đạo thực thi Luật HTX 2012.
Phát biểu kết luận, ông Nguyễn Văn Giàu - Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội, Trưởng đoàn giám sát, đã nhấn mạnh: Tiêu chí 13 về hình thái tổ chức sản xuất (HTX, THT) là động lực to lớn để phát triển kinh tế nông nghiệp và nông thôn. Tuy nhiên, cuộc giám sát bộc lộ hàng loạt bất cập trong thực thi Luật HTX 2012 và quá trình gắn phát triển HTX với xây dựng NTM.
Có thể thấy còn nhiều nỗi lo, như tỷ lệ chuyển đổi HTX theo Luật trên cả nước đạt thấp do thiếu sự chỉ đạo quyết liệt từ các bộ ngành đến địa phương. Hay như Điều 6 về chính sách hỗ trợ HTX trong Luật HTX 2012 đến nay vẫn chưa bộ ngành nào quan tâm hướng dẫn thực hiện. Nỗi lo lớn ở các bộ ngành Trung ương còn thiếu “tiếng nói chung”, thậm chí còn nhận thức khác biệt trước những vấn đề HTX mới phát sinh…
Trưởng đoàn giám sát Nguyễn Văn Giàu nói: Vấn đề tổ chức thực hiện Luật HTX 2012 chậm và yếu. Hầu như những tồn tại trong cơ chế chính sách HTX đều trong “tầm tay”, nhưng do tư duy quản lý phân tán ở các bộ ngành, nên kết quả thực hiện Luật không đạt như mong muốn. Đoàn giám sát tới đây sẽ đề nghị UBTV Quốc hội ra Nghị quyết mới nhằm thúc đẩy chính sách HTX theo hướng thực chất, thiết thực phát triển HTX và phát huy vai trò HTX trong xây dựng NTM”.
Lưu Đoàn