Gần đây, trên một diễn đàn sơ kết ba năm HTX nông nghiệp thực thi Luật HTX 2012, phản ánh từ nhiều HTX nông nghiệp cơ sở trên cả nước cho thấy mặc dù Luật phần nào giải quyết một số vấn đề mô hình HTX kiểu cũ, nhưng hầu hết các HTX nông nghiệp đều gặp không ít khó khăn trước và sau chuyển đổi HTX theo Luật.
Luật HTX 2012 làm khó HTX
Theo ông Hoàng Lê Hoan - Giám đốc HTX nông nghiệp Trấn Ninh (Văn Quan, Lạng Sơn), trong khi đến nay chỉ còn 5 tháng nữa phải kết thúc chuyển đổi theo luật định, nhưng HTX vẫn chưa nhận được văn bản nào của tỉnh hướng dẫn thực hiện chuyển đổi.
HTX nông nghiệp Trấn Ninh vướng mắc rất nhiều với nội dung quy định của Luật HTX 2012 khi áp dụng vào thực tiễn. Đáng nói nhất, tỷ lệ cung ứng sản phẩm, dịch vụ của HTX ra ngoài thị trường không vượt quá 32% tổng giá trị cung ứng sản phẩm, dịch vụ của HTX.
Quy định “cứng” này chỉ áp dụng được một số dịch vụ như làm đất, tưới tiêu, giống, phân bón… Muốn làm đúng luật, HTX chỉ có cách kết nạp thêm số thành viên. Nhưng không phải cứ muốn kết nạp là được, nên chỉ có cách phải thu hẹp sản xuất (!?)
Ông Nguyễn Mạnh Chư - Chủ tịch HĐQT HTX nông nghiệp Trực Chính (Nam Trực, Nam Định), phản ánh: Luật HTX 2012 chỉ quy định vốn góp tối thiểu của thành viên, mà chưa quy định vốn góp tổi thiểu của cán bộ để gắn trách nhiệm quản lý, điều hành với kết quả hoạt động HTX nên áp dụng thiếu hiệu quả. Trong khi đó, các cấp chính quyền lại chưa nghiên cứu kỹ Luật, dẫn tới thực hiện cứng nhắc, hình thức và tính khả thi không cao…
Thực trạng gần ba năm qua đã bộc lộ rõ ràng những quy định “trên mây”, không sát, không phù hợp thực tiễn của nội dung Luật HTX 2012. Trong khi đó, hầu hết các HTX cơ sở đều phản ánh, quá trình triển khai lại không nhận được sự quan tâm đúng mức, cần thiết của chính quyền các cấp, nên rất khó đưa Luật này đi vào cuộc sống.
Trên thực tế, sau khi có Luật HTX 2012, Nghị định 193 hướng dẫn thi hành Luật, đến nay mới có 24/63 tỉnh, thành phố có văn bản triển khai Luật HTX; 38/63 tỉnh, thành phố có kế hoạch, hoặc văn bản chỉ đạo HTX tổ chức lại theo Luật… Những con số này cho thấy việc triển khai Luật HTX 2012 trên thực tế vô cùng chậm trễ, thiếu quyết liệt ở các địa phương.
![]() |
Các HTX và HTX ngành nông nghiệp cần có chính sách phù hợp thực tiễn
Kiến nghị từ cơ sở
Ông Nguyễn Viết Ái - Giám đốc HTX nông nghiệp Đồng Hướng (Ninh Bình), đã nói rõ những rào cản chính sách đang bủa vây HTX. Đáng nói như trong 7 khâu dịch vụ HTX được phép kinh doanh, chỉ có 3 dịch vụ sinh lợi, còn 4 dịch vụ có tính phục vụ và không tính được lãi. Đất đai làm trụ sở HTX vừa chật hẹp, lại khó vì chưa được cấp “số đỏ”. HTX rất thiếu vốn, nếu có vay ngân hàng phải mang tài sản, đất đai của giám đốc HTX đi thế chấp.
Phản ánh từ HTX nông nghiệp Hoằng Hợp (Thanh Hóa), cho biết HTX sau chuyển đổi theo Luật HTX 2012 vẫn gặp rất nhiều vướng mắc. Đáng nói nhất như HTX phải cạnh tranh trực tiếp với tư nhân chi phí quản lý thấp. HTX dù đã được cấp đất xây dựng trụ sở, nhưng vẫn chưa được cấp “sổ đỏ”, nên chưa thể ổn định trong xây dựng các công trình mang tính chất lâu dài; các thành viên HTX chưa yên tâm góp vốn.
Từ huyện Nam Sách (Hải Dương), HTX nông nghiệp An Lâm kiến nghị: Đối với các HTX dịch vụ nông nghiệp, nên bỏ quy định về tỷ lệ cung ứng, tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ. Như thế để HTX có thể phục vụ cho tất cả các hộ nông dân có nhu cầu sử dụng dịch vụ trên địa bàn.
Luật nên cho phép các HTX vận dụng mô hình quản lý Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc HTX. Nhà nước cần triển khai các chính sách ưu đãi HTX, nên tổ chức kiểm tra, đôn đốc việc đưa chính sách đến với các HTX, nhằm kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các HTX nông nghiệp.
Như nhiều HTX khác, HTX nông nghiệp Trực Chính (Nam Trực, Nam Định) kiến nghị: Luật HTX 2012 là luật chung cho các loại hình HTX, nhưng đối với HTX nông nghiệp phải có những điều khoản riêng cho phù hợp thì mới có tính khả thi cao. Vì vậy, cần thiết ban hành Nghị định riêng về HTX nông nghiệp.
Cụ thể hơn, thành viên HTX phải xác định rõ là người làm việc thường xuyên trong HTX, chứ không thể vừa là khách hàng vừa là thành viên được. Bộ máy quản lý HTX phải được tinh gọn, lấy hiệu quả hoạt động là chính, không nên quy định cứng số lượng như trong Luật quy định…
Lưu Đoàn