Tỉnh Cao Bằng đến nay ước có trên 3.000 tổ hợp tác (THT), phát triển tự phát, làm ăn nhỏ lẻ và phần lớn chưa đăng ký với chính quyền địa phương. Tính đến ngày 10/9/2015, toàn tỉnh có 386 HTX, với tổng số 3.840 thành viên HTX, tổng vốn điều lệ gần 400 tỷ đồng, thu nhập hằng tháng bình quân của người lao động trong HTX đạt 3 triệu đồng/người.
HTX chưa nhiều cải thiện
Khác với nhiều địa phương có số đông HTX nông nghiệp, ở vùng núi biên giới Cao Bằng lại chiếm tỷ lệ lớn loại hình HTX sản xuất vật liệu xây dựng và xây dựng, với 222 HTX, chiếm 58%. Các HTX này phát triển ở hầu hết các địa bàn trong tỉnh, trở thành nguồn cung ứng chủ yếu gạch, đá, cát và sỏi, đồng thời tích cực đấu thầu thi công các công trình xây dựng dân dụng, giao thông, thủy lợi, trường học...
Tuy nhiên, loại hình HTX này gần đây ngừng hoạt động khá nhiều, chủ yếu là các HTX khai thác đá. Nguyên nhân vấn đề này từng được Liên minh HTX tỉnh phản ánh trong cuộc đối thoại với UBND tỉnh từ năm ngoái, nhưng không được kịp thời tháo gỡ. Các mỏ đá hết hạn khai thác, nhiều HTX không có đủ khả năng đầu tư xin phép cấp mỏ đá, việc xin phép cấp mỏ đá theo Luật Khoáng sản mới còn rườm rà, nhiều thủ tục, tốn kém kinh phí vượt quá sức HTX.
Ở Cao Bằng chỉ có 38 HTX nông - lâm - nghiệp (chiếm 10%), hầu hết quy mô nhỏ và hiệu quả thấp. Các HTX này chủ yếu hoạt động sản xuất kinh doanh kết hợp dịch vụ, như chăn nuôi, cung ứng giống, thức ăn chăn nuôi, trồng và bảo vệ rừng, chế biến lương thực, thực phẩm...
Cuộc làm việc của Liên minh HTX Việt Nam với tỉnh Cao Bằng đầu tháng 10/2014
Từ đầu năm đến nay, Liên minh HTX tỉnh đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền phát triển HTX, tích cực vận động thành lập mới HTX, tư vấn hướng dẫn HTX tổ chức lại HTX theo Luật HTX 2012.
Kết quả 9 tháng qua, ở Cao Bằng thành lập mới 5 HTX (trong đó 3 HTX vật liệu xây dựng và xây dựng, 2 HTX công nghiệp làng nghề, đạt 17% kế hoạch năm), giải thể 2 HTX, tổ chức lại 12 HTX hoạt động theo Luật HTX 2012. Liên minh HTX tỉnh kết nạp thêm 1 HTX làm thành viên, nâng tổng số thành viên Liên minh HTX lên 168 đơn vị, trong đó có 156 HTX và 12 DN nhỏ.
Một năm trước, đoàn công tác Đảng đoàn Liên minh HTX Việt Nam đã lên Cao Bằng để hối thúc tỉnh quan tâm hơn phát triển HTX. Đoàn công tác chia sẻ với lãnh đạo tỉnh việc phát triển DN là đúng, nhưng vì DN không thể thay thế HTX, nên cần phát triển mô hình HTX kiểu mới gắn với bảo đảm an ninh biên giới.
Thế bị động trước kỷ niệm 20 năm
Còn nhớ, đại diện lãnh đạo UBND tỉnh Cao Bằng lúc đó thừa nhận HTX của tỉnh vẫn nhỏ và yếu, nhưng không đến mức Tỉnh ủy và UBND tỉnh không quan tâm HTX (!) Vấn đề từ đây các sở ngành phải tham mưu tốt và kịp thời hơn, Sở KH&ĐT có phương án giúp UBND tỉnh chỉ đạo nâng cao hơn vai trò Liên minh HTX tỉnh trong các Ban chỉ đạo (BCĐ) KTTT và xây dựng nông thôn mới…
Song, đã một năm qua, thực trạng các HTX trên vùng núi Cao Bằng vẫn khó như xưa. Đáng nói, nhiều HTX vật liệu xây dựng trong 9 tháng qua phải ngừng hoạt động. Cho dù Liên minh HTX tỉnh đã hết mình tham mưu tháo gỡ khó khăn đối với loại hình HTX chủ lực địa bàn này, nhưng đã không được UBND tỉnh quan tâm kịp thời.
Liên minh HTX tỉnh cũng từ lâu rơi vào thế bị động và không phải cơ quan Thường trực BCĐ phát triển KTTT cấp tỉnh. Thực tế ban này nhiều năm không họp hành gì, nên Cao Bằng tất yếu lơi lỏng chỉ đạo ưu đãi phát triển HTX. Ví như việc cấp thiết thành lập Quỹ hỗ trợ phát triển HTX, dù Liên minh HTX tỉnh nỗ lực đề xuất, kết quả đến nay vẫn chỉ là bộ hồ sơ tiếp tục… lưu kho và không biết bao giờ được UBND tỉnh nhắc đến.
Ông Nguyễn Đình Việt - Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Cao Bằng, cho biết trong 9 tháng đầu năm 2015, sự phối kết hợp của các sở ngành, của BCĐ KTTT tỉnh với Liên minh HTX tỉnh chưa chặt chẽ. Liên minh HTX tỉnh không có kinh phí hỗ trợ các HTX theo kế hoạch, vì đến thời điểm này, UBND tỉnh chưa phê duyệt.
Trong dịp cuối năm, cùng với nhiệm vụ đẩy mạnh công tác tư vấn hỗ trợ HTX, Liên minh HTX tỉnh Cao Bằng tập trung chuẩn bị tiến hành lễ kỷ niệm 20 năm thành lập Liên minh HTX tỉnh và đăng cai tổ chức hội nghị giao ban cụm thi đua Liên minh HTX 7 tỉnh miền núi Đông Bắc tại Cao Bằng.
Lưu Đoàn