Ngày 4/12, Liên minh Hợp tác xã Việt Nam (VCA) đã phối hợp với Liên đoàn Hợp tác xã Cộng hòa Liên bang Đức (DGRV) tổ chức hội thảo “Kinh nghiệm phát triển HTX Đức và hợp tác DGRV - VCA”. Hội thảo tập trung làm rõ những tư tưởng về HTX tại Đức, từ đó nhận định về sự cần thiết của kiểm toán HTX tại Việt Nam.
90% HTX tại Đức được kiểm toán
Trao đổi tại Hội thảo, ông Helmut Pabst - Giám đốc văn phòng DRGV, cho biết tại Đức, mô hình kinh tế hợp tác, HTX do ông Friedrich Wihlhelm Raiffeisen và đồng sự là Hermann Schulze Delitzsch khởi xướng từ những năm 80 của thế kỷ 19.
Theo đó, HTX được thành lập dựa trên 8 nguyên tắc cốt lõi, gồm: Tự lực, tự quản lý, tự chịu trách nhiệm, dân chủ, nhất quán, hoạt động có lãi, kinh doanh theo giới hạn khu vực và phân định hoạt động.
Đến năm 1889, Luật HTX của Đức được ban hành cung cấp một khung pháp lý vững chắc cho các hoạt động sản xuất kinh doanh của các HTX.
Luật HTX này đã tạo ra một sân chơi bình đẳng (không có đặc quyền và cũng không có các hạn chế) cho các HTX. Khu vực HTX luôn hoạt động độc lập khỏi khu vực nhà nước và khu vực công. Các HTX là những công ty tư nhân.
Sau đó, để các nhà quản lý có thể cân nhắc đến yếu tố rủi ro ảnh hưởng đến các hoạt động của các HTX, Luật HTX 1889 quy định tất cả các HTX (bao gồm cả các ngân hàng HTX) đều phải chịu sự giám sát về mặt pháp lý và phải đăng ký với cơ quan có thẩm quyền tại địa phương.
Các quy định về kiểm toán HTX đã được đưa ra ngay từ năm 1889, bao gồm: Kiểm toán báo cáo tài chính, kiểm toán hoạt động điều hành của các cơ quan quản trị/ điều hành; kiểm toán các cơ cấu tổ chức và các công cụ; kiểm toán hiệu quả kinh tế và triển vọng đối với các chỉ số chính (vốn, lợi nhuận, thanh khoản, quỹ, rủi ro).
Hằng năm, tại CHLB Đức, hơn 90% HTX được kiểm toán. Việc tiến hành công tác kiểm toán tại các HTX đã giúp các HTX ở CHLB Đức giảm nguy cơ phá sản cũng như nguy cơ giải thể. Chính vì vậy, đa số các HTX ở Đức đều phát triển ổn định và bền vững.
 |
|
Chủ tịch Nguyễn Ngọc Bảo: Kiểm toán HTX là bắt buộc |
Xây dựng Trung tâm kiểm toán
Nhận định tầm quan trọng của kiểm toán HTX, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Nguyễn Ngọc Bảo khẳng định kiểm toán HTX là bắt buộc để giúp HTX phát triển tốt hơn.
Cụ thể, Chủ tịch Nguyễn Ngọc Bảo cho rằng kiểm toán HTX giúp nâng cao năng lực quản trị, năng lực hiểu biết cho lãnh đạo và cán bộ nghiệp vụ của các HTX, từ đó có định hướng sản xuất kinh doanh tốt hơn.
Ngoài ra, kiểm toán HTX còn giúp HTX có hoạt động tài chính minh bạch, “vững tâm khi làm việc với cơ quan thuế”, Chủ tịch nói.
Có thể thấy vai trò của kiểm toán đối với sự phát triển của một doanh nghiệp nói chung và HTX nói riêng là điều không thể phủ nhận.
Tại Việt Nam, được sự hỗ trợ của DRGV, ý tưởng kiểm toán HTX đã được thực hiện từ năm 1999. Tuy nhiên, đến năm 2003, các HTX tại Tiền Giang mới thành lập và đào tạo tổ kiểm toán HTX.
Đến năm 2007, hoạt động kiểm toán HTX mới được triển khai thí điểm. Đến nay, hoạt động kiểm toán HTX tại Việt Nam đã triển khai được 109 lượt, tập trung chủ yếu tại Tiền Giang và các tỉnh Nam bộ.
Với những thành tích đạt được, hoạt động kiểm toán bắt đầu lan tỏa mạnh từ năm 2014, hiện đã có hàng loạt HTX tại các địa phương như Hà Nội, Trà Vinh, Phú Thọ… có nhu cầu được kiểm toán.
Kiểm toán cũng giúp HTX phát hiện và sửa chữa, khắc phục những sai phạm sai sót trong sản xuất kinh doanh cũng như điều chỉnh hoạt động của HTX theo đúng pháp luật.
Kiểm toán cũng giúp các cấp chính quyền, Liên minh HTX có cái nhìn toàn diện về tình hình sức khỏe tài chính, năng lực quản lý của HTX. Nhờ đó, giúp nâng cao vị thế của HTX, bảo vệ lợi ích của thành viên và người lao động, thu hút nhiều thành viên tham gia, thu hút đầu tư từ những nguồn lực khác trong xã hội, nâng quy mô HTX hướng tới nền sản xuất lớn phù hợp với xu thế hội nhập hiện nay.
Tuy nhiên, hiện tại Việt Nam chưa có hành lang pháp lý cho hoạt động kiểm toán HTX, nguồn lực dành cho kiểm toán HTX còn hạn chế. Số lãnh đạo HTX có đủ trình độ chuyên môn để biết và thực hiện kiểm toán còn ít…
Hồng Nhung
